Vakitsiz Gelmez Ölüm...

“Endişe etme gülüm; vakitsiz gelmez ölüm.” Bu dizedeki armoni bana Divan Edebiyatı nazım biçimlerinden olan musammat gazeli hatırlattı.

“Beni candan usandırdı cafadan yâr usanmaz mı?
Felekler yandı ahımdan muradım şemi yanmaz mı?
Kamu bîmârına "cânân" deva-yı derd eder ihsan
Niçün kılmaz bana "derman" beni bîmar sanmaz mı?”

Ölüm üzerine muhakkak çokça şiirler yazılmıştır. Üstadın:

“Ölüm ne güzel şey perde arkasından haber
Hiç güzel olmasaydı ölür müydü peygamber”

Gibi sevecen kelimelerle Mümin için miraca kurulan merdiven gösterilmeye çalışılmıştır. Muhakkak mukadder olan şey gelip herkesi muhkem kalelerde de olsa bulacaktır.

Mesnevi’de “Şeb-i Arustur.” Ölüm! Şairin buradaki imla kusurunu da düzeltelim. Çoğu kimse aruz ile arusu karıştırmakta aynı kelime zannetmektedir. Oysa arus düğün; aruz ise Divan edebiyatı nazım biçimlerinden bir tanımdır.

Ölümü sevmek elbette mümkün değildir. Bu ayet ve hadislerle de sabittir.
“De ki; Eğer iddia ettiğiniz gibi Allah katında Ahiret yurdu başka hiç kimsenin değil de sırf sizin ise o halde iddianızda samimi iseniz ölümü temenni edin.”
Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) şöyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘İçinizden hiç kimse ölümü temenni etmesin. Zira kişi iyi biri ise, yaşadıkça iyiliğinin artması; günahkâr biri ise, tevbe edip günahlarından arınması umulur’ buyurdu.” (Buhari)
Ancak ölümün mukadder olduğunu bilen inanan bir kulun halet-i ruhiyesi ile inanmayan bir kimsenin halet-i ruhiyesi de bir değildir. Mümin elbette şehadet dışında hayırlı bir ölümden başkasını temenni etmez, edemez. Ancak ölümden korkmanın da ömrü uzattığını şimdiye kadar kimselerden duymadık!

“Ne şair şiiri ne de sanatkâr sanatı tefsir ve izah edemez” der, Ahmet Haşim. Şiiri tefsir ve izah sadedinde olmasa da anlamlandırmak açısından elbette tevile ihtiyacı vardır. Şiirin teması her insanın uğrak yeri olan bir konudur. Şiir muhteva yönünden tasavvufi ve hikemi öğeler taşımaktadır. Muhakkak her mihman mukadder olan gün gelince misafirhaneden ayrılacaktır. O halde bu tür güzel espri, teşbih ve mecazlarla ölümün soğuk yüzünü sıcak göstermek daha akıllıcadır.

Şiirdeki dile gelince: Cahit Sıtkı Tarancı: “Şiir, kelimelerle güzel şekiller kurma sanatıdır” der. Her sanatkârın sanatını icra etmesi için kullanacağı malzemeye ihtiyacı vardır. Şairin malzemesi de dildir. Dil ise duyguların kelimelerle ifade edilmesidir. Duygular ise o kimsenin halet-i ruhiyesinin bir yansımasıdır. Kullanılan dil kişinin bilgi, kültür ve birikimi ile yakından alakalıdır. Bu sebepten her kimin kelime haznesi genişse kendisini ifade etmesi de o kadar isabetlidir. Ayrıca şiirde dil ve telaffuz sapması gibi bir şey yoktur.

Bu şiirde kullanılan dilde şairin kendine münhasır tasarrufunun bir belgesidir. Şiirin muhtevası ile örtüşen kelimelerin istimali şiirin duygu değerini de yükseltmiştir. Nefes, ölüm, vuslat, ruh, Azrail, kaş çatmak, vade vs. gibi kelimeler hayatın, mematla olan ilişkisinde kurmuş olduğumu kelimelerden bir kısmıdır. Bununla beraber, ılgıt ılgıt esen yel, şeb-i arus, özel davet vs. gibi kelimelerin sıcaklığı ile diğer kelimelerin soğukluğu karıştırılarak bu kelimelerin duygu değerleri daha sevecen gösterilmeye çalışılmıştır. Şair bunda da başarılı olmuştur.

Şiirin yapısı ile alakalı söyleyeceklerimiz herkesin malumu olduğu için pek fazla laf etmeyeceğiz. 14’lük hece şiirlerde ilk girişler genellikle çapraz kafiye ile abab olarak başlar. Bu şiirde de şarimiz böyle başlamış. Şiirde bir durak hatası olmadığından şiir okunurken suhulet ve selasetle okunmaktadır.

Kafiye olarak genelde tam, yarım ve cinaslı kelimelerden teşekkül eden kâfiye çeşitleri kullanılmıştır. Koşmalarda yarım kâfiye bazı yerlerde kulağa tam ve zengin kafiyelerden daha güzel ve hoş gelirken felsefi bir derinliğe sahip olması gereken 14’lük şiirlerde yarım kafiye pek hoş durmamaktadır. Şair ise şiirin ana uyağını yarım kafiye ile örgülemiştir. Şiirdeki armoni de böylece yakalanmıştır.

Şiir muhtevası, yapısı, dili ve bunların mürekkebinden teşekkül eden üslubu ile başarılı bir şiir olmuştur.

Tebrik ediyorum..