Köy Düğünü - Tandır /12
“işi bilen” oğlan evinden biri taradından
elinde bir iple kapı çalınır, “-ünnen bakayın hunu..” .. “-uzat baka(yı)n barna(ğı)nı” titiz bir ustalıkla ölçü alınır kız anasının arkasında saklanır.. sağ başparmak ısırılır evin diğer yetişkin kızınca kıskanılır düğünden önce pazara urba[1] alımına gidilir çoğu kez kız tarafından bir “abıla” iş-bilir “siz bilmezsiniz” “ilazım olur” “bişi biliyoz da deyoz” “elinizin hamırıynan erkeğ işine garışman” “garıların bilce(ği) işe garışman” “bili-bilmez herkeş garışmasın” “demir tavında döğülü(r)” “harman yelinen, düğün elinen” “ömürde bi tefa olcak işey” “daş terinde ağırdır” “mermer daşdan, varlık iki başdan” o kendine bir şey almasa da “vallaha olmaz bizim gız” diye kız anasını onun içinde bir şey ısmarlar bir sandık dolusu bol keseden[2] öte-beri[3] alınır bilmen kaç tane gremse, kaç tene de beşibiyerde bozdurulduğundan ya da dört güçcük gafalı[4] bi dene de böyük gafalı alınacağından bahsedilir herkes bilir, herkes işin içindedir.. düğüne bir hafta kala birikiverir konu-komşu, hısım-akraba düğün ekmeği edilir yakın bir tandırda[5] saman alevini çokarmakta biri sacın arkasını küllü çamura beler bir diğeri un elekle çuvaldan alınıp elenir yumuşak düşşün diye biraz da arpa unu kepekten ayrılan una tuz eklenir yoğruldukça biraz daha su cıvıklaştıkça un serpilir üstü örtülüp, olması bekletilir[6] iteğiler açılır, hamur tirkisi üstünde tahta esıranla[7] kesilip beze[8] edilir hamur ufra[9] serpilir tahtaya, bir hapaz un da tahta üstündeki bezeye başlanır oklavalanmaya sonra biraz daha ufra oklava, ufra oklava, oklava hamur açıldıkça dönürülerek oklavayla alta ufra üste ufra bir fiske daha açılan beze üstüne konulur sıvaşmasın[10] diye oklavaya hamur açıldıkça; tahta üzerinde döndürülür yuvarlaklığı sağlanır incecik açılan hamur oklavada terazilenerek götürülür sac üzerine saca serilerek hafifçe göynütülür nemli, burcu –burcu iştah açıcı bir ekmek kokusu duyulur pişirici ekmek şişindeki ekmeği şöyle bir çevirir tandır içini gösterir, ekmek pembeleşir oklavayla hamur açan iki tandırdaki sacta pişiren bir kişi önce birinin açtığını oklavadan boşaltır sonra diğerini tandır dolusu saman közü arada bir deşelenir[11] arada bir kes serpilir aleve har, ateşe can verilir.. şişle tandıra sürülür yufka ekmek tandır sıcağında demlenir tirkiler[12] dolusu hamur direkler boyunca yufka olur hamur bitimine doğru bazlama[13], gaba ekmek[14] yumurtalı börek, katmer[15] pekmez peynir katık olur ev sahibi; “-“tıngır elek-tıngır saç elim hamır gaınım aç” hadin buyrun sovumadan, datlıdan da banalım ala-ıscak gaba ekmek, gatmer yağladım” oradaki herkes bir yandan atıştırır, yoldan geçenler bile yumulur “-nasip meselesi bu, hayır olur hayır” bir yandan etraf süpürülür bir yandan da ev elden geçirilir bir yandan ekmek soğutulur bir yandan toparlanır etraf, tandır tandır ateşinde patetes-soğan közlenir ıbrık-güğüm ısıtırlır yüneceklere[16] ne var ne yoksa yunur [1] urba: çeyiz, düğün giysileri ve hediyelikler [2] bol keseden: fiyatını, çekilecek ödeme sıkıntısını bir yana bırakarak alış-veriş yapmak [3] öteberi: önemsiz şeyler öteberi;önemsiz şeyler demek olsada amaç onları almaktır, önemlidir.. her zaman alınmayacak leyler kastedilmektedir.. [4] kafalı: Ata / Cumhuriyet altını büyüğü (7.25) küçüğü 3,75)gramdır [5] tandır: yufka ekmek yapılan yer [6] hamurun olması : çörek yapılacaksa hamura mayalı hamur (önceki hamur) katılarak mayalanmaya bırakılırak kabarması sağlanır, yufka ekmek yapılacaksa mayalanması(olması) beklenir. [7] esıran: hamur keskisi, spatul, ıskarpile [8] beze / bezele : hamur topağı [9] ufra/uğra: (iri kepekli un olarak bugün kullanılan razmol)hamurun tahta veya oklavaya yapışmaması için serpilen un [10] sıvaşmak: bulaşmak, yapışmak [11] deşmek : eşmek, içini dışına çıkarmak, deşelemek : eşelemek [12] tirki: geniş-çukur bakır ya da tahta hamur teknesi [13] bazlama: gözleme [14] kaba ekmek: sıcakken yağ sürümek için kalınca açılan yufka [15] katmer: çekilmiş haşhaşla kalınca genellikle iki bezeleden arasına, ufra serpilerek, yağ, haşhaş ezmesi katılarak kat-kat açılan hamur sacda pişirildikten sonra sıcakken haşhaş yağıyla yağlanır [16] yünecek: yıkanacak, (çamaşır), bazen de kap-kacak Resim Nizamettin Düzgün |
Bizim köy düğünlerinde yapılan işlemler bir tamam bir tamam anlatılmış
Usta kalemi selamlıyorum.............
Selamlar.................................