Köy Düğünü 36-Kına Gecesi -b
akşam kadınlara, kına gecesi kız evinde
defi ısıtır işi bilen görümce nazlananları oynamaya kaldırır Köroğlu, Gongili, “-haççam çıkmış gül dalına” oynanır. “-Kara Helime, Kara Müslük, Göplek, Ciçili olmadık maskaralıklarla ortalığı darma-duman[1] ederlerdi “perem perem[2]” dağılırdı herkeş bi(r) tarafa Kara Helime gelin kılığına soktuğu ayaklarını duvara yaslar alabildiğince yaşlı bir kadın sesiyle “sallan safiye, sarı safiye seni Hacımehmetoğlu isdetmiş vereyin mi” deyince agam saldırıya geçerdi hırsla, Kara Helime yineleyince de Ebem “-garıı yaşından başından utan get hurdan belanı benden bulma” deye ikaz ederdi o da, safiye adına, safiyenin anasına bu defa sesini incelterek “-isdemen anacığım isdemen hemi yaşlı, hemi de evli heş değilise zengin olsaydı bari Döndüceynen uğraşdırma beni gı onunnan hiş baş edili mi” diye türküsünü söyler, herkeş gülmekden kırılır-geçer ama agamın öfkesi dinmezdi çünkü hem ebeme eş gelebilirdi hem de dedeme yaşlı ve fakir denilmişti kabul edemez içerlerdi dişi kitlenirdi.. bu defa ev sahibi, hedef olurdu “-sallan safiye, sarı safiye seni Köse(o)ğlu isdetmiş vereyin mi” bu defa genç kız edasıyla “-istemen anacığım isdemen neydeyin Kös(e)olunu ayranı duru[3] üsdelik de çok çocuklu istememn anacığım isdemen” her defasında ‘düzme gelin’ (ayaklar) başını iki yana sallar olmazlarını dile getirirdi “-istemen anacığım isdemen onun adı yaşar, alır beni boşar istemem anacığım isdemen” “-istemen anacığım isdemen onun adı veli,sülalesi deli istemem anacığım isdemen” en sonunda birinin can damarına basar Safiye gız kabul ederdi zengin, genç, yakışıklı birini muhtemelen orada bulunan teze gelinin kocasına. “isderin anacığım isderin hem yakışıklı hem zengin üsdelik benim dengim isderin anacığım isderin” yeni gelin yere bakar, güler geçerdi eğlenceydi sonuçta gel de agama anlat ama anında birileri sürüklenir ortaya ortada kalan kaçmaz ortadan oyun havaları bir yandan, zilli def diğer yandan.. "-aman bu fasille ikibuçuk lira hem oynasın hem kaynasın yandan halimem yandan, yandan severim seni candan" oyunlardan sonra gelin gelir ortaya servi gibi salınarak, sadıcıyla yanyana “-ortalığı gırdı-geçirdi Laylom Hatma” şamata biter, o coşku giderdi bir anda, eski türkülerden yanık[4] ve uzun bir hava arkadaşı bir istek getirir gelin-kızdan herkes ağlayıp perişan olurdu Feridenin ağıdından “su yüzünde yüzüp duru bürgüsü onikidir gelep[5] saçın örgüsü bu ğözellik sana Allah vergisi akmayasıca çaylar da nerelere ğodun ümmümü, sumanı el atdım da dutamadım fesini ünnedim de duyuramadım sesimi anam dutsun, allı gelin yasımı akmayasıca çaylar da nerelere ğodun ümmümü, sunamı davılcılar da gaya dibi dolaşır düğüncüler de guzu ğibi meleşir acı habar da köyüne tez ulaşır akmayasıca çaylar da nerelere ğodun ümmümü, suna mı budamışlar yeşil söğüt dalini, sal etmişler meyyidimi, ahali sele verdim yedi köy gözelini akmayasıca çaylar da nerelere ğodun ümmümü, suna mı” Evlerini ıssız goyan¥ Desdileri susuz goyan Anasını gızsız goyan Getme gel Gel evimize Ana hamama vardın mı Yunduğum yeri gördün mü Hinci gıymatım bildin mi Getme gel Gel evimize Atınan geşdi eşiği Sofrada galdı gaşşığı Gız evlerin yakışığı Getme gel Gel evimize Çağrın oğlan gardaşını Dutsun atının başını Silsin gözünün yaşını Getme gel Gel evimize gelinkız gibi yasa büründü.. def de ağıt üstüne ağıt Yandan Helime de “adını sevdiğim de Avşarın Beyi sana da vezirlik yakışıp duru topla dizginini, tanı kendini duşmannarın da garşından bakışıp duru” “-yeter edin de; çevrim[6] çevirip getçez biz evde musafir var aba oğşaycağsanız[7] oğşan, henk etçeğseniz, henginizi gene edin siz” dedi Havaca Habba gelin; "-şu karşı yaylada göç gater gater bir güzel sevdası serimde tüter bu ayrılık bize ölümden beter, geçti dost kervanı eyleme beni." Yıllar sonra ilk defa bir araya gelen Hayriye, Dudu, Ayşecik, Gülseren Güzin, Sevim, Şayeste, Rafiye, Kezban ısrar üstüne ısrarla okul yılı türkülerinden hiç değilse "-biççicik[8]" türkü istediler Göplek Fatma’dan "-yüksek-yüksek tepelere ev kurmasınlar arşı-arşı memlekete kız vermesinler." herkes kahırlanmış, susmuş, boğazında bir şeyler düğümlenmişken Göplek Fatma ağıt üstüne ağıt etdi, yaraladı herkesi can evinden “-atımı bağladım iğde daline, iğde daline oturdum ağladım kendi halime, kendi halime bir defter bir kağıt verin elime, verin elime yazayım derdimi ben o zalime, ben o zalime” herkesin içi buruldu doldu gözleri herkes ağladı Dört Osmanın Emine “-Duduu” dedi “hadi gari ay Dudu” defi aldı “-bilmeyon ku ay aba oğşama başlacak mı!” bu defa da Zebitoğlunungarı “-goyun-guzu meler gelir dağı daşı deler gelir gurbet elde emmin dayın habar salsan duyar gelir.” çığlık gibi tiz sesiyle Dalgüllü aldı sırayı duyanın içini eritti, sel oldu gözyaşları “-çattılar ocak daşını, vurdular düğün aşını gelin alıp gidiyollar dört oğlanın gardaşını -gıcılar gavak gıcılar işte geldi kınacılar yürekte çokdur acılar a anam gınan kutlu olsun yariyin dil datlı olsun” gelin kızın yazmayla örtülü başı sallandı belli ki ağladı, Asiye kınayı kardı kızın elini kınalayıp bir keseyle sardı kınalı gelinin yanına geldi bu defa da Feride ağıt etti herkesi ağlattı -süre süre indirdiler yazıya· dut ettiler al kınalı tazıya can başa düşünce bakma kuzuya aman, aman gaç gınalı ceylan, gaç avcı geldi avcılar elinde bir guzun galdı.. zalım avcı düşmüş gelir izine ganları akıtmış iki dizine mor sinekler gonmuş ela gözüne gaç gınalı ceylan, gaç avcı geldi avcılar elinde bir guzun galdı..” [1] darma-duman: karma-karışık, darmadağın [2] perem perem: pare pare, parça parça, [3] duru: çok su katışmış anlamında [4] yanık: acıklı [5] gelep :(ip için) tutam ¥ Isparta Kız Ağlatması [6] çevrim: takı merasimi, düğüne katılanlar maddi durumlarına, geline yakınlıklarına, aldıkları oku(davetiye)ya göre hediyeler (gelinin başına çevirerek) verirler [7] oğşama/ovşama/okşama : mani söyleyerek ağlatma [8] bir tanecik Muharre Ertaş resim: Köyde Buluşma’da oyun çıkaran bir çocuk gereğinden uzun olmasının sebebi konunun kopmaması içindir affola . |
Atınan geşdi eşiği
Sofrada galdı gaşşığı
Gız evlerin yakışığı
Getme gel
Gel evimize
Çağrın oğlan gardaşını
Dutsun atının başını
Silsin gözünün yaşını
Getme gel
Gel evimize
Anadolu kültürü ne güzel olur o kına geceleri hem gelin evinde hem damat evinde ; çeşitli oyunlar oynanır taklitler yapılır bu geleneği anlatan kalemi alkışlıyorum
__________________________Saygılar