’’Kan kırmızı
Süt beyaz
Fındık, kabuğuna sığar
Kale, kapısından geçmez’’

Yıllar önce ilkokul öğretmenimin sorduğu bir bilmece...
Üç ya da dördüncü sınıftaydım, tam olarak hatırlayamıyorum. Öğretmenimiz sık aralıklarla son ders zili çalmadan az evvel bizlere böylesi bilmeceler sorar ve düşünebilme yeteneğimizi geliştirmek için şans verirdi. Bu bilmeceyi sorduğu gün öyle çok düşünüp öyle de alakasız yanıtlar vermiştik ki. Kimimiz kale diyorduk, kimimiz yumurta, kimimiz güneş, kimimiz insan... Öğretmenimiz tüm ısrarlarımıza rağmen yanıtı söylemiyor bizleri daha fazla düşünmeye davet ediyordu. Birkaç gün geçmesine ve hatta araya hafta sonu girmesine ve evdeki büyüklerimize bile sormamıza rağmen hiç birimiz doğru yanıtı bulamadık. Hep şunu düşündüm bu bilmecenin bir yanıtı var ve bu yanıt kan gibi kırmızı, süt gibi beyaz, fındıkkabuğuna sığacak kadar küçük lakin kale kapısından geçemeyecek kadar da büyük bir şey. Ne olabilirdi bu çelişkiler yumağının yanıtı? Neyse uzatmayayım sonunda öğretmenimiz doğru yanıtı söyledi. Tüm sınıf nefeslerimizi tutmuş, günlerdir çözmeye çalıştığımız bilmecenin yanıtını bekliyorduk heyecanla. Evet, hazır mısınız? Yanıtı söylüyorum, dedi öğretmenimiz. Başka zaman olsa hep bir ağızdan evetttt, hazırızzzz diye bağıran biz bu kez nefeslerimizi tutmuş, gözlerimizi öğretmenimizin dudaklarına kilitlemiş pür dikkat bilmecenin yanıtını bekliyorduk. Suskunluğumuz sabırsızlığımızın işaretiydi aslında.
- Kan kırmızı, süt beyaz, fındık, kabuğuna sığar, kale, kapısından geçmez.
Biz sessizliğimizi bozmadık bu zaten bilmecenin kendisiydi şimdi dedik işte şimdi yanıt gelecek. Ama öğretmenimiz her birimizin gözlerinin içine bakarak ve gülümseyen bir yüzle sessizliğimize iştirak etti. Bir süre sonra:
- Rahatladınız mı? Dedi, yanıtı verdim.
Sınıfta çıt yok.
- Çocuklar sizlere diyorum, kaç gündür aklınızı yoran yanıtı söyledim az önce. Halâ neyi düşünüyorsunuz? Yanıt, sorunun ta kendisi, size soru sormuyorum aslında bütün yapmak istediğim dikkatinizi ölçmek, cevabını aradığınız soruyu ne kadar önemsediğinizi tartmaktı.
Deyince ancak kendimize gelebildik. Tabi ya bunu nasıl düşünememiştik. Kan elbette ki kırmızı ve süt de beyaz. Fındığı düşünün kırarsınız kabuğundan çıkarırsınız aynı kabuğa kolaylıkla sığar. Kale de kendi kapısından geçer mi hiç, geçmez elbet. Bir hafta önce okulca yaptığımız geziyi hatırlattı öğretmenimiz.
- Düşünsenize dedi, gezmekle bitiremediğimiz koskoca Bodrum Kalesi nasıl geçer kapısından? Bu mümkün mü?
Daha sonra da bir Nasreddin Hoca fıkrası anlatarak konuyu bağlamıştı:
- Hoca, bir gün evde yüzüğünü tam parmağına takacağı sırada düşürmüş, kaybetmiş. Aramış, taramış sedirin, kilimin altına, kırlentlerin ardına, döşeklerin arasına her yere bakmış, bulamamış. Canı sıkılmış, sokağa çıkmış. Orada da sağa sola bakınmaya başlamış. Yoldan geçen komşusu durup sormuş.
- Ne arıyorsun Hocam?
- Evde yüzüğümü kaybettim de.
- İlahi hoca, öyleyse neden burada arıyorsun?
- İyi de ev pek bi karanlık!

- Yani demem o ki çocuklar, yanıtları bulmaya çalışırken size yöneltilen soruları asla göz ardı etmeyin. Hem öğrencilik hayatınızdaki sınavlarda hem de ileride yaşama atıldığınızda bunu hep hatırlayın olur mu?

O gün bugündür bu bilmece aklıma kazındı. Ben de sordum çocuklarıma vakti zamanında. Onlar da benim gibi doğru yanıtı bulamadılar. Çünkü biz bir soruya vereceğimiz yanıtı hep o sorunun dışında aramaya odaklanmışız. Soru ve yanıt birbirinden tamamen bağımsızdır önyargısı yerleşmiş zihinlerimize nedense. Aslında bütün yanıtlar zaten sorunun içinde gizli değil mi? Soruyu anlayamazsak, yanıtı hiçbir zaman bulamayabiliriz. Hayatımız da bir soru gibi düşünülürse eğer yanıtı bulmak için çok da uzağa gitmek gerekmez. Yanıtlar hayatın içinde ve hatta hayatın belki de ta kendisi. Ne kadar karanlık ve korkutucu olursa olsun, yanıtlar sorunun kaynağında gizli. Asıl mesele yanıtı asla bulamayacağımız aldatıcı ışıklarda değil, zihnimizdeki ışığı, yanıtı içinde saklayan o karanlık dehlize tutabilme yeteneğine sahip olup olmadığımızda.

Şiirin hikâyesi ile şiirin temasının çok fazla ilgisi yokmuş gibi gözükse de o gün yaşlı çiftten ayrıldıktan sonra öğretmenimin yıllar önce sorduğu bilmece dolandı dilime ve son iki dizeyi tekrarlıyordum durmadan eve geldiğimde.

Çok uğraştım geçmedi kapısından dev kale
Sevmekmiş bir insanı insan eden meşgale

Hemen not aldım, devamı da geldi sonradan ve böyle bir çalışma ortaya çıktı.

Asuman Teyze ile Fuat Selim Amca mı? Çok şükür iyiler, selamları var sizlere. Kahve mi? içtik elbette hem de birçok kez hem onlarda hem bizim evde…


2015mart

Dün sokakta rastladım iki güzel insana
Arkamdan seslendiler dediler bekle kızım
Nasıl da benziyorsun yeğenimiz Nisan’a
Sevdiğin kadar günü ömrüne ekle kızım
Kötü olan ne varsa durma itekle kızım
Şu zamanın hızını kesiver yavaşlasın
Hatta geri saralım gün yeniden başlasın

Beyefendi çok nazik hayranıymış eşinin
Boynunda kaşmir atkı bir tebessüm yüzünde
Ayan beyan ortada kaynağı ateşinin
Mutluluk demlemişler kalplerinin közünde
Saygı sadakat varmış aşklarının özünde
Dedim ne güzelsiniz bir çift kumru gibi siz
Dediler elli yıldır bir yastıkta ikimiz

Yan yana yürüyorduk sohbet sıcak içtendi
Yaşlı hanımefendi pek zarif pek soyluydu
Gözlüğünün zinciri antika pirinçtendi
Hali tavrı incecik belli iyi huyluydu
Anneme benziyordu biraz kısa boyluydu
Bumburuşuk elleri pamuk gibi beyazdı
İki kaş arasında öfke izi pek azdı

Hasbihal ede ede tırmanmıştık rampayı
Dedi Asuman adım ninemden ilk armağan
Epeydir gitmiyormuş çok özlemiş Hopa’yı
Bir oğul verdi rabbim adını koyduk Doğan
Hayatımın en güzel anıydı doğduğu an
Hangi bıçak kanatmaz dedi batarsa cana
Gözleri buğulandı istersen sor amcana

Derin bir nefes aldı yaşlı adam yutkundu
Dedi kader böyleymiş Tanrı yanına aldı
Maviyi pek severdi denizlere tutkundu
Gövdemizde her mevsim çiçek açan tek daldı
Ondan geriye şimdi torunumuz Gül kaldı
Vazgeçmedik yaşamdan birlikte göğüs gerdik
Acısı tatlısıyla işte bugüne erdik

Ayrılırken öğrendim Fuat Selim’miş adı
Memnun oldum efendim ben de Hicran kızınız
Buyrun misafir olun acı olsa da tadı
Kahve ikram edeyim hafiflesin sızınız
Kahve bahane elbet baldan tatlı sözünüz
Dediler başka bir gün buradan geçeceğiz
Ellerinden kahveni mutlaka içeceğiz

Düşündüm acı sevinç harmanıymış yaşamak
Kan kırmızı süt beyaz fındık kabına sığar
Ölümün rengi siyah süt gibiymiş yaşam ak
Bazen hava kudurur doğan güneşi boğar
Bazen karla karışık ateş düşer kül yağar
Çok uğraştım geçmedi kapısından dev kale
Sevmekmiş bir insanı insan eden meşgale

Hicran Aydın Akçakaya