Bu ne güzel bir iç döküş.
Tamamen doğal ve samimi
Yalan değil bir bayan olarak bayraktarsın sen.
Çok değerli bir duruşun, haysiyetin, onurun var.

"Bence sen bunları izdivadan sonra dağıtsan diyorum."

Yüreğine, emeğine sağlık sevgili, değerli Ablacım !

İyi ki varsın !

Canı gönülden tebrik eerim.

Yüreğine gönlüne sağlık o güzel şiirlerinden birini okuttun yine
Şiirde hüznü nakış nakış işlemişsin ablacım

Ama ben başlık üzerinden yorum yapıp o hüzün bulutlarını dağıtayım isterim.

Hanı demişler ya
Gelsem bir çay içimi
Sen bana çay döksen
Ben sana içimi
Öylece bir gün bir araya gelsek
Sen bana çayla birlikte şiir ısmarlasan
Seninki heceli olsa
ben serbestten bahsetsem
Sivasın aşıklarını anlatsan bana
ben Egenin havasından,
suyundan söz etsem...

Daha uzar da gerisi görüştüğümüz ana kalsın inşallah.

Hüzünlü yüreğine bir nebze sevinç ekmek istedim kabul eder misin?

En kalbi muhabbetlerimle🌹

Nuriye Akyol’un “Bir Çay İçimi” adlı şiirine edebi sanatlar açısından ve genel şiir estetiği bağlamında bir değerlendirme yapmak istiyorum. Sürçi lisan eylersem affola diyorum peşinen. Aşağıda hem kullanılan edebi sanatlara dair tespitler hem de şiirin güçlü ve zayıf yönlerinin Yanı sıra önerilerim yer alacaktır.

Yoruma geçmeden önce Nuriye Akyol hakkında bilgi vermek istiyorum.

Nuriye Akyol, çağdaş halk şiiri ile tasavvufi duyarlılığı buluşturan kadın şairlerimizden biridir. Şiirlerinde yerel halk söyleyişlerini, bireysel iç gözlemleri ve mistik temaları harmanlayarak kendine özgü bir lirizm kurar. Kimi zaman bir Anadolu kasabasında sabah ezanıyla uyanmış bir gönül, kimi zaman ise sıla özlemiyle dolu bir derviş sesi olur dizeleri. “Bir Çay İçimi” adlı şiiri, şairin içsel yolculuğunu anlatan önemli yapıtlardan biridir.

Şairin şiirinde kullandığı edebi sanatlar şunlar

1. Tezat (Zıtlık):

"Gece gibi çöktü, gitmek bilmiyor / Benimle yaşıyor, bensiz ölmüyor"
Burada gece ile yaşamak/ölmek arasındaki zıtlık şiire derinlik katıyor.

2. İstiare (Eğretileme):

"Ömür denilen şey bir çay içimi"
Ömür, bir çay içimine benzetilerek geçiciliği vurgulanmış.

3. Kinaye (İğneleme):

"Bu dünya denilen, dertliler hanı"
Dünya hem gerçek bir han gibi gösteriliyor hem de mecaz olarak insanların sıkıntı çektiği geçici bir durak olarak eleştiriliyor.

4. Mecaz:

"Heybeme doldurup, çektiklerimi"
Hayat yükü mecazla heybeye konmuş, burada acılar ve yaşanmışlıklar bir yolculuk eşyası gibi sunulmuş.

5. Aliterasyon:

“Huzurun ardından hep koşa koşa / Bir ömür kederle geçti baş başa”
“H” ve “K” seslerinin tekrarı ile bir ritim ve ahenk oluşturulmuş.

Şiirin Güçlü ve Zayıf Yönleri: Bütüncül Bir Değerlendirme

Güçlü Yönler:

Tematik Derinlik ve Tutarlılık: Şiir, yaşamın geçiciliği, içsel huzur arayışı, dünyanın meşakkatleri ve uhrevî beklentiler etrafında dönen güçlü bir tematik yapıya sahiptir. Bu ana tema, baştan sona tutarlılıkla korunmuş, her bentte yeni bir açılım sunularak derinleştirilmiştir.

Tasavvufi ve Felsefi Alt Katman: “Gel artık âşık!” dizesinde olduğu gibi, şiir yalnızca bireysel bir hüzün değil, tasavvufî anlamda bir “vuslat” arayışını da dile getirir. Dünya bir gurbet, ahiret ise kavuşulacak yurt olarak resmedilir. Bu yönüyle şiir, yalnızca bireysel değil, ontolojik bir ağırlık da taşır.

Sade, Duru ve Anlam Yüklü Dil: Akyol’un dili süsten uzak, sade ve doğrudan; ama aynı zamanda yoğun bir duygu ve mana taşır. Dize sonlarında kurulan “diyorum” tekrarları, şiire iç monolog havası katarken lirizmi ve akıcılığı artırmaktadır.

İçsel Ritmik Ahenk ve Metrik Denge: Hece ölçüsüne dayalı olmasa da şiirin yapısı kendi içinde ritmik bir uyum barındırır. Dize uzunlukları dengeli, duraklamalar doğaldır. Bu yönüyle şiir “bir çay içimi” gibi dingin ve hazin bir akış sunar.

Finalin Etkileyiciliği: Son dizedeki "Varıp huzur ile yatsam diyorum" ifadesi, şiirin duygusal yükünü taşıyan bir doruk noktasıdır. Huzur ile yatmak, ölüm metaforu üzerinden söylenmiş olup hem sükûnetin hem de ebedî vuslatın arzusu olarak değerlendirilebilir. Bu bağlamda, şiir güçlü ve içli bir kapanışla son bulmaktadır.

Zayıf Yönler:

Zaman Zaman İçerik Tekrarı: Şiir bütün olarak güçlü bir duygusal akış sunsa da, bazı bentlerde önceki fikirlerin benzer biçimlerde yinelendiği görülebilir. Özellikle “dert”, “hüzün”, “gitmek”, “satsam” gibi kelime ve eylemler farklı bağlamlarda tekrarlanarak şiirin dinamiğini zaman zaman durağanlaştırabilir.

Bazı İfade Düzeylerinde Derinlik Kaybı: “Zarar hanesine katsam diyorum” gibi bazı mısralar, şiirin genel felsefi ve tasavvufi derinliğine oranla daha yüzeysel kalabilir. Bu ifadeler güçlü bir metaforik yapı sunmak yerine gündelik dile yaklaşarak şiirin sanatsal bütünlüğünü yer yer zayıflatabilir.

Şiirsel Yenilik Anlamında Sınırlılık: Yapısal olarak geleneksel bir şiir formunu benimseyen eser, çağdaş söylem düzeyinde yeni imgeler, şaşırtıcı çağrışımlar ya da biçimsel cesaretler sunmaktan uzaktır. Bu durum, şiirin geleneksel tutarlılığını güçlendirse de özgünlük anlamında sınırlayıcı olabilir.

Akademik ve Şiirsel Gelişim Önerileri

1. Tematik Katmanlaştırma Önerisi:

Şiir, oldukça etkileyici bir melankoli ve dünya yorgunluğu temasıyla başlamakta ve bunu uhrevî arzulara dönüştürmektedir. Bu geçiş, daha belirgin yapısal geçişlerle desteklenirse (örneğin her bendin başında ufak bir geçiş imgesi ya da ses yapısı), şiir katmanlı bir okuma zenginliği kazanabilir.

2. İmgesel Derinliğin Genişletilmesi:

“Gönüldağım bir gün görmedi yazı” gibi başarılı ve içli imgeler şiirde yer almakta. Bu tür imgeler şiir boyunca daha sık ve bağlantılı kullanılarak, metnin sembolik yoğunluğu artırılabilir.

“Bir alan olsa da, satsam diyorum” dizesi ironik bir biçimde varoluşsal bir buhranı yansıtırken, bunu daha şiirsel benzetmelerle (örneğin: pazar metaforu, mezat sahnesi, terk edilmişlik objeleri vb.) zenginleştirmek, hem anlam katmanlarını hem de özgünlüğü artıracaktır.

3. Biçimsel Zenginlik Önerisi:

Şiirin her bendinde aynı yapısal son (“…diyorum”) kullanımı, şiire bir iç ritim sağlamakla beraber zamanla okurda monotonluk etkisi yaratabilir. Bu tekrar bazı yerlerde bozularak ritimsel sürprizler eklenebilir.

Aynı şekilde, ses oyunları (aliterasyon, asonans) daha bilinçli şekilde kullanılırsa şiir müzikalite açısından daha güçlü hale gelecektir.

4. Tasavvufi Çerçevede Derinleştirme:

“Gel artık âşık!” dizesiyle belirginleşen ilahî çağrı, şiirdeki tasavvufi duyarlılığı en yoğun yansıtan bölümlerden biridir. Bu çağrı daha da açılarak (örneğin “gel” fiilinin kimden geldiği, hangi hakikat için olduğu, kulun cevap verip vermediği gibi sorularla) sembolik derinlik artırılabilir.

Şiirin sonunda yer alan “huzur ile yatmak” motifi, tasavvuf geleneğinde “ölmeden önce ölmek” yani fenâ makamı ile ilişkilendirilebilir. Bu bağlama bir gönderme yapılması, şiirin metafizik boyutunu zenginleştirecektir.

5. İfade Dili ve Üslup Gelişimi:

Şiirde kullanılan dil, sade ve etkilidir; fakat bazı bölümler daha özlü hâle getirilerek (gereksiz yüklemler sadeleştirilerek) şiirin ifade gücü artırılabilir.

Geleneksel halk şiirinin diliyle modern bireyin ruhsal yalnızlığı arasında kurulan denge korunmalı; ancak şiir, zaman zaman güncel çağrışımlarla beslenerek çağdaş okuyucuyla daha güçlü bağ kurabilir.

Şairin Şiirsel Yolculuğu İçin Not:

Nuriye Akyol’un şiiri; halk şiirinin sadeliğini, divan şiirinin içsel derinliğini ve modern bireyin sancılarını aynı potada eritmeye çalışan özgün bir yol izliyor. Bu yön, şiirin kimliğini belirleyen kıymetli bir özelliktir. Şair bu yolda, daha fazla imgelerle düşünmeye, kavramları şiir diliyle dönüştürmeye ve özellikle “ruhun metaforlarını” kurmaya yönelirse; şiiri sadece duygusal değil, felsefi ve estetik düzeyde de zenginleşecektir.

Saygılarımla
Delibal