MUHAMMES
Beşer dizelik bentlerden oluşan nazım biçimlerine MUHAMMES adı verilir. Hemen hemen her konuda da yazılabilirler. Ama daha çok Muhammesler de çoğunlukla felsefi düşünceler tasavvuf konuları ele alınır. Kafiye örgüsü “aaaaa bbbba cccca…” biçimindedir. Genel olarak 5’er dizeli 3 bent olarak yazılır ancak bu bent sayıları da şairine göre farklılık arz eder. Aşağıda verdiğim örnek Recaizade Mahmut Ekrem’e aittir. Fuzuli ve Yahya Bey’i bu dalın ustalarından sayabiliriz. Bir çok şair Muhammes yazımını denemiştir.
ŞEVKİ YOK Gül hazdır sünbül perişandır bağ-zârın şevki yok Derd-i nâkş olmuş hezâr-ı nağmekârın şevki yok Başka bir hâletle çağlar o cûy-bârın şevki yok Âh edib inler nesîm-i bî-karârın şevki yok Geldi ammâ neyleyim sensiz bahârın şevki yok! Farkı yoktur giryeden rûy-ı çemende jâlenin Hûn-ı hasretle dolar câm-ı safâsı lâlenin Meh bile gayretle agûşunda ağlar hâlenin Gönlüme te’siri olmaz ateş-i seyyâlenin Geldi ammâ neyleyim sensiz bahârın şevki yok! Rûha verdikçe peyâm-ı hasretin her bir sehâb Câna geldikçe temâşâ-yı ufuktan pîç ü tâb İhtizâz eyler çemen… izhâr eder bin ızdırâb Hem tabiat münfâil hicrinle hem gönlüm harâb Geldi ammâ neyleyim sensiz bahârın şevki yok! Recaizade Mahmut Ekrem MUHAMMES Günlü gel gör, gül yanar, rüzgâr susar, tel dillenir Sevdi derken, söz kanar, kinin kusar, dil dillenir Sevdiğinden, çok uzak, razı olmaz, yol dillenir Gül-ü zar dâ, durdu yar, baktı yaprak, dal dillenir Bülbülünden, ayrılan, bağrı yanmış, gül dillenir Gel de bir bak, görme sen, derde derman, dost kalmadı El olanlar, gitti bak, zor halimden, yar bilmedi Verdi gönül, aşk ile, hep üzülmüş, hiç gülmedi Ben ki her gün, bekledim, yollarından, yar gelmedi Bülbülünden, ayrılan, bağrı yanmış, gül dillenir Perişandır, gördüğüm, anla artık, versen meğil Deli gönlüm, yandı bak, sevdin ise, aşktan eğil Sevda olmaz, sandığım, sevgi yoktur, dertten boğul Çok sevenler, mutludur, sanma ey can, bak hiç değil Bülbülünden, ayrılan, bağrı yanmış, gül dillenir Sadık DAĞDEVİREN Bu MUHAMMES, aşağıdaki aruz kalıbı ile yazılmıitır ( _ . _ _ ) , ( _ . _ _) , ( _ . _ _ ) ( _ . _ _ ) ---KAKK-----KAKK------KAKK------KAK--- Fe i lâ tün – – Fa i lâ tün – Fe i lâ tün - Fâ ü l â tün |