TEKKE EDEBİYATIB)-NEFES Soluk alıp verme olarak bilinen NEFES, Edebi anlamda ise genel olarak Alevi-Bektaşî dergâhların da, Cem evlerinde düzenledikleri semah programları aralarında saz eşliğinde ve genellikle bir makam ile okunan nükteli, zarif, yer yer laubali ifadeler de ihtiva eden manzumelere Nefes deniliyor. Şekil bakımından halk edebiyatı nazım türlerinden koşma gibi dörtlüklerden meydana gelen nefesler, çoğunlukla ve hece vezni ile yazılır. Nefesler, ele aldıkları konulara göre âşıkâne, kalenderâne, felsefî veya didaktik mahiyette hicviyye, methiye ve mersiye tarzında, "insan-ı kâmil", "On iki imam" hakkında yazılmış da olabilir. Müziksiz okunanlarına "nutuk", saz eşliğinde (ezgi ile söylenenlere) ise "nefes" denilir. Nefeslerin büyük bir kısmın da insandan, insani değerlerden, yeryüzündeki varlıklar içinde insanın özel ve üstün oluşundan, ilâhî değeri bulunduğundan söz edilir. . NEFESİN ÖZELLİKLERİ Bektaşi şairlerinin yazdığı tasavvufi şiirlerdir. Genellikle, nefeslerde tasavvuftaki Vahdet-i Vücud felsefesi anlatılır. Bunun yanında Hz. Muhammed (A.S.M) ve Hz. Ali (R.A) için övgüler de söylenir. Nazım birimi dörtlüktür. Dörtlük sayısı 3 ile 10 ve daha fazla arasında değişir. Hece ölçüsüyle yazılırlar. Ama aruz ölçüsüyle yazılan nefesler de vardır. Nefeslerde, kalenderâne ve alaycı bir üslup dikkati çeker. Duygu ve düşünceleri nükteli bir şekilde ve zarafet ölçüleri içinde söylemek nefesin en belirgin özelliğidir. DEMEDİM Mİ ? Güzel aşık cevrimizi Çekemezsin demedim mi. Bu bir rıza lokmasıdır Yiyemezsin demedim mi. Yemeyenler kalır naçar Gözlerinden kanlar saçar Bu bir demdir, gelir geçer Duyamazsın demedim mi. Gidelim ali seyrine Çıkalım meydan yerine Can-ü başı hak yoluna Koyamazsın demedim mi. Pir Sultan Abdal Şahımız Hakk’a ulaşır rahımız On İk’imam katarımız Uyamazsın demedim mi Pir Sultan Abdal ************************ Bu da Aşık Lüzumsuz’dan bir nefes BİLMEDİĞİN Adem oğlu, hele bir bak Çok sırlar var bilmediğin Nasip etmez her şeyi Hâk Çağrılar var gelmediğin Aydınlatırken, gündüzü Gecesiyle, tarttı bizi Niye verdi, bahar, yazı Çok öğüt var almadığın Örnek Muhammet le, Ali Nerden çıktı bunca veli Özel yaratırken gülü Kaç derya var dalmadığın Boşa hayal kuruyorsun Gönlü niye yoruyorsun Hala benlik sürüyorsun Gururun var salmadığın Lüzumsuz’un hazı var da Elinde de sazı var da Ömrün kışı, güzü var da Namazlar var, kılmadığın Sadık DAĞDEVİREN Aşık LÜZUMSUZ |
Kutlarım...
............................................ Saygı ve Selamlar.