„Ekonomik veriler ne derse desin halk bildiği en iyi şey hakkında yorum yapar. “Geçen yıl ürettiğim bir kilo buğday ile bir litre mazot alırken bugün ancak onun beşte birini alıyorum” diye karşılaştırmayla başlayıp biten cümleler onların günlük hayatının göbeğindedir. Sadece çiftçi ya da diğer üreticiler değil, her rasyonel tüketici, aramalı sağlayıcı, finasal piyasalarda yatırım yapanlar, kısacası herkes bu karşılaştırmayı yapar.
İŞTE BU DENGE BOZULDU ÜLKEMİZDE
Kaynağını çokça tartıştığımız nedenlerden dolayı nispi fiyat ile barter sisteminin temeli olan ürün değiş-tokuşu dengesi 2018’den bu yana inanılmaz değişime ve daha da tehlikelisi oynaklığa sahip oldu ve olmaya da devam ediyor.
Üretilen bir kilo buğdayın maliyet kompozisyonunu belirleyen ilaç, işçi, tohum, gübre, su, elektrik, mazot, bakım, traktör, ve benzeri girdilerin fiyatlarında ve fiyat oranlarındaki inanılmaz değişimin yanında tüm bunların buğday fiyatı ile oransal değişimleri bu fotoğrafı açıkça ortaya koyuyor.
Örnek mi?
Elektrik fiyatının buğday fiyatına oranı.
Mazot fiyatının buğday fiyatına oranı.
Gübre fiyatının buğday fiyatına oranı.“(Sayın Veysel Ulusoy’un 30 Haziran 2024 Pazar günki Cumhuriyet Gazetesi’nde yazdığı BİR KİLO BUĞDAY KAÇ LİTRE MAZOT EDER ? adlı köşe yazısının başından aynen alınmıştır. Yazının tamamını okumanızı öneririm.)

Yakıta zam-üstüne-zam gelince,
-Hiper-süper yat ve özel uçaklara değil tabi-
ve de köylü hasatından zarar edince,
sattı tarlasını büyük şehirlere gitti
ve 5’li çete ile Reis’i daha da zengin etti.

Onlar çıkarları için çalıştılar;
Çimentodan, işçilikten, demirden çala-çala
deprem bölgelerine ve dere yataklarına
dayanıksız-çürük konutlar yapıp sattılar.
Sonuç; Yol yok, yolcu-otomobil çok,
paranın değeri ve Enflasyon ise *om-*ok;

„Benim İktisat Bilgim
komiktir.
Ben Enflasyon‘u "Döner" ile ölçerim,
çünki herşey ekonomiktir!

Efendim;
30 yıl önce 10 lira ile 3 Döner yerdim,
15 Yıl sonra iki,
bu nedir ki?

"Döner"mi küçüldü,
paranın değerimi düştü,
ülkemde belki
hile yaptı Dönerci?

30 Yılda Almanya’da
enflasyon yarım Döner arttı,
Türkiye’de üç,
kalkınmayı düşünmek bile güç!

Düşünün;
Aynı parayla ben
7 yıl önce 1 Döner yerken,
bugün
yiyemiyorum yarım Döner bilem!

Dur hele Kara Zurna,
sen parayı ama kazanıyorsun yurt dışında!
Doğrudur-doğru;
İş Dolar-Yuro oldumu,
Döner küçülüyor demek.
Ya Ekonomi?
Büyür elbet!”

(*) Enflasyon’u Döner ile ölçme fikri 28.05.2016 yılında yazdığım DİNGİL BEY (8) şiirine aittir. Ülkemdeki
“Döner Fiatı“ nı bilmediğm için Enflasyon hızını güncelleştiremedim.