tarihi anlamlandıran olaylar.insanlık tarihi ademin yaratılışıyla başlar.meleklere secde emri verilince ademe.ademin eşyayı yorumlama kabiliyeti aslında düşüncenin başlangıcı.şeytanın bu durumu kabullenmekten kaçınması kendini üstün görmesinden.işte yoldan çıkmışların velisi olmuş onun için.hakla batılın düşüncedeki yeri.bunu anlıyoruz tarihteki arayışlardan.medeniyetlerin çöküşü zulüm nedeniyle olmuştur yargısında göemeli hakikatı.bilginin anlamlandırdığı dünyaya karşı çıkmıştır insan daima.pagan kültürlerde bu özellik daha fazladır.islamın uygarlığa bakışı eskilerin masalı değil kuşkusuz.arkeoloji inancın kökenini eski uygarlıklarda görür.yazılı tarihte din kültürü uzun zaman insanların hayat felsefesi olmuş.aydınlanmayla dinin toplumdan kalktığı görülür.islamın hafızası çalınmıştır bu dönemde.izm diyebileceğiz ideolojiler kimlik değiştirmiş sanayileşmeyle birlikte.burda islamın bilime katkısı gözardı edilmiş daima.evrendeki bir bilmece gibi görülmüş insanın varlık nedeni.insan tanrıyla ilişkisini düzenler olmuş aydınlanmayla birlikte.islam bilginleri bilimin taşıyıcısı olmuş uzun süren çatışmanın içinde.kendi içinde süregiden felsefi düşünce için bir kopma yaşamış kültür sanatta daha sonraları.siyasetname ve kutadgu bilig gibi eserlerde görülmüştür sosyak bilimler ilk önce.siyasi tartışmalar için içinden geçilen zamana karşı bilim ve felsefenin temelleri atılmış fetihle taşınan islam sancağı altında.batı uygarlığı bu kavramları yeni dünya şartlarına uyarlamış aydınlanmayla birlikte.islamın ortaçağdaki parlak dönemi bir geri çekilmeyle sonuçlanmış yeni çağla birlikte.osmanlı bu inançla savaşa girdiğinden duyarsız kalındığı iddiası gerçek değilmiş gibi.türkiyenin kuruluşu modern olma şartına bağlanmış lozan anlaşması içinde.m.kemal devrimlerle sosyal hastalıkları izale etmek istemiş sosyal çalkantıların yaşandığı dönem için.sovyetlerin kuruluşu tehdit algısını değiştirmiş.batının türkiyeyle yakınlaşması natodan sonra avrupa birliğinde ortaklık için müzakereler başlamış son yıllarda.peki islamın tarih bilincinde felsefenin yeri nedir olaylara bakıldığında.faustun bir islam miti olduğu biliniyor.mitolojik gerçeklik bir medeniyet diliydi geçmişte.batı sanatında yararlandığı bu tür bir kültürün harikalığını diğer mitlerle eş tutmuştur.çağdaş eğitim bu konuda bir zenginlik olarak görür tarihi.inkılaplar dinde reform tartışmasını başlattığından iktidarın el değiştirmesine neden olmuş bu tür ön yargılar.

işte bu yollar değişir tarihe açılır hafıza
kendini öğrenir varlık aynasında menekşe
viran bahçelerde baykuşlar ötmez artık
sevinç taşıyan rüzgarla beyazlar bulut

işte çeşmelerde susuzluk yaşayan güvercin
sabırla tutuşur camlarda bir şafak vakti perdeler
ufka bakanlarda bir dalgınlıkla yaprakların sararması
bir kırlangıç sürüsü siyaha boyadığında ufku

nedim demirbaş
5.12.2021
pazar