Köroğlu (GÜLCE-BULUŞMA)
osman öcal

Köroğlu (GÜLCE-BULUŞMA)

K�ro�lu (G�LCE-BULU�MA)

-I-
A��ls�n meydanlar insin yi�itler,
K�ro�lu a�k�na kalem �alal�m.
�ster Bolu beyi ister Hesen Xan,
Her birine ayr� selam salal�m.

�a�dathan �ahdarhan H�nk�r padi�ah,
Can i�re kavlimiz Sultan Murat �ah;
K�ro�lu u�runa oluruz meddah,
Komay�p birinde �c�n alal�m.

Ok ile k�l��tan pay�m�z bizim,
Zalo�lu kiri�li yay�m�z bizim,
Bin Targitay ola say�m�z bizim,
Aral’dan Hazar’a var�p dalal�m.

Tebdili �a��rmadan,
Boyumu a��rmadan,
Dal�ndan d��rmeden
Ba�layal�m h�r s�ze.

Nas�l anlatay�m K�ro�lu seni,
Serimiz sevdadan g�n�l ta��rd�.
Ben de bindim bir k�rat�n �st�ne,
Derin ��ller y�ce da�lar a��rd�.

Rumeli Kafkasya Altay’�n ard�,
Nereye u�rasam K�ro�lu yurdu,
Bulunmaz benzeri �enlibel kurdu,
Hangi y�ne baksam ibrem �a��rd�.

K�rg�z Azerbaycan ve Tacikistan,
Anadolu �zbek ya T�rkmenistan,
Y�zlerce anlat�m her ilde destan,
Bir yi�ide ancak bu yak��rd�.

Hangi T�rk yurduna s�rsem k�rat�,
K�ro�lu bizim der sunar berat�,
Yakmasa mumunu, edebiyat�,
G�ne�in g�lgesi nas�l ��rd�?

K�ro�lu: Yi�itli�in si mgesi,
E�ri k�l�c�n kan�,
Mertli�in, �zg�rl��n sesi,
Yaz�n �leminin nuru,
Ozan�n kopuzu, kalemin nefesi,
T�rk’�n gururu, T�rkmen’in �uuru.
Hanlar�n dengi,
K�rklar�n cengi,
H�z�r’�n yolda��,
Murtaza Ali’nin dostu.
�iir �iir t�rk� t�rk�
Sevdan�n g�zya��,
Kimine g�re celali da� ba��nda e�k�ya,
Kimine g�re e�de�er y�ld�za g�ne�e aya.
Kaypaklar ba�� dik gezmez,
T�rk zalime destan d�zmez.
Destan dedik de sanmay�n ki bir destan;
Balkanlardan Orta Asya’ya, Sibirya’ya,
Iraktan Kafkaslara destan kayn�yor T�rkistan.
Her birinde bin varyant,
Deseler ki hadi anlat;
�m�r yetmez,
Y�zlerce kahraman koy bir K�ro�lu etmez.
Anadolu’da K�ro�lu, Azerbaycan’da Koro�lu,
Kazakistan’da K�rogli, �zbekistan’da Guro�lu,
T�rkmenistan’da G�ro�lu.
Gagauz, Tobol Tatarlar�, Karakalpak, Kumuk;
Kerogl�, Korug�l�, Kurogl�…Tacikistan’da Goroglu.

Urmu teorisine der ki:
‘‘�n T�rklerin ilk yurdu �n Asya Azerbaycan’�
Ve G�neydo�u Anadolu’dur.’’
K�ro�lu’nu, Kuzeye so�uk iklimlere,
Do�uda Uygurlara kadar g�t�ren do�u koludur.
�zellikle Sakalar-D��o�uzlar
Anadolu �tesi halklara ge�iren bat� koludur.
Sonradan tan��r K�ro�lu t�fekle
Anadolu’dan �talya’ya Etr�skler ta��r,
Yunan Latin mitinde Heraklus-Herkules-Kerokle
Yani Gor-ogulu.
Milattan �nce
�ki bin y�llar�n�n i�inde destanla��r,
Asya’y� Avrupa’y� dola��r.
Dola��r dola��r elbet ama
O ne Ermeni yi�idi ne Herodot’un tanr�s�;
O ba�r�m�za bas�p g�nl�m�ze beleyip,
K�lt�r�m�zle yo�urup biraz farkl�l�kla
Bin bir �afakla
Her gitti�imiz yere g�t�rd��m�z
Yi�itli�in sembol� d��man�n korkusudur,
T�rk illerinin Ko� K�ro�lu’sudur.

‘‘Gelin hey a�alar �ekin k�l�nc�
Arap atla ko� yi�idin g�n�d�r
G��s verip arka verip nal atan
S�rma �ullu k�heylanlar g�n�d�r

Cenk kurulup c�da oklar atanda
�ki le�ker birbirine katanda
K�t�lerin yakas�ndan tutanda
Y�lan dilli dal han�erin g�n�d�r

Gelin hey a�alar vurup ge�elim
Ko� yi�ide kanl� g�mlek bi�elim
�ki saat al k�z�l kan i�elim
Bunda ko� yi�idin �an� g�n�d�r

Hay n’olanda Ko� K�ro�lu n’olanda
Ara yerde kurt koyuna dalanda
At vurulup yi�it yaya kalanda
Teke �ekli �am k�l�c�n g�n�d�r’’

-II-
Do�um yeri T�rkmen yurdu,
T�reyeli, bilmem ge�ti ka� as�r.
Atas� atam�zd�r,
�l�m� g�nl�m�zde s�r.

K�ro�lu �iirdir K�ro�lu destan,
K�ro�lu ��kt�r K�ro�lu bir han,
K�ro�lu kahraman K�ro�lu ozan,
Bir eli al kand�r bir eli sevda.

Sar� telle T�rk yurdunu dinleten,
Bir narada meydanlar� inleten,
�alvar� s�rmal� g�mle�i keten,
Bir eli kalkand�r bir eli sevda.

Kutsald�r topra�� kutsald�r yurdu,
K�rat k�p��nde da�lar�n kurdu,
Misri k�l�n� ile g��l� bir ordu,
Bir eli volkand�r bir eli sevda.

K�ro�lu’nun hayat�
B�lgeden b�lgeye, ilden ile
Farkl� renk, ayn� destan ile
�zde�le�ir…
Destans�z K�ro�lu olmaz,
S�regelir dilden dile.
K�ro�lu Destan� yi�itli�in T�rk�esi,
A�k�n yudum yudum badesi;
T�rk d�nyas�n�n ortak k�lt�r�,
Devredilmez abidesi.
Bu destan ki:
T�rk k�lt�r co�rafyas�n�n
U�suz bucaks�z ufuklar�nda at ko�turan,
Bir halk kahraman�n�n destan�d�r.
Bu destan ki;
T�rk’�n ayak bast�� her yerde,
Hatta hatta
G�rcistan’da Ermenistan’da Rusya’da…
S�ylenip dillenir.
Azerbaycan’da �enlibel’i,
T�rkmenistan’da Balkan da�lar�na �ekilip
�and�bil’i yurt edinir.
Anadolu’da Bolu da�lar�na yaslan�p
�aml�bel’e taht kurar.

�enlibel’de bir mecliste,
Har g�r�n�r Telli Nigar.
A�ar derdini aheste,
Gam b�r�n�r Telli Nigar:

‘‘Qem-q�ssem ba��mdan a��b
Men tek derde dalan yoxdu
Ah �ekmekden ba�r�m bi�ib
Birce yada salan yoxdu

Nece bax�m ev e�iye
Yaral� k�nl�m ��ye
Toz b�r�m�� bo� be�iye
�irin layla �alan yoxdu

�enlibel’de qar g�r�n�r
G�ller mene xar g�r�n�r
G�n�m ahu zar g�r�n�r
Bir qayd�ma qalan yoxdu

Tutun meclisde yas�m�
Geymi�em qem libas�m�
Bu felekten qisas�m�
Ne zamand� alan yoxdu

Sene deyim er Koro�lu
Kesirsen da�lardan yolu
Bir �are s�yle ne olu
Derde �ara q�lan yoxdu

Dediler sana d�z�ler
Elim elinden �z�ler
Ba�man �lse ba� pozular
Men tek g�l� solan yoxdu

�enlibel’i g�ller bezer
G�ller saralsa kim �zer
Her qu� balas�ynan gezer
Niye senin balan yoxdu

Koro�lu’san hay salarsan
Pa�alardan bac alarsan
Nece seherler talarsan
Sen tek �ehri talan yoxdu

Ne derd olsa meni tapar
Sonsuzluq bir yan�m �apar
Yar�l�an u�ar toz qopar
G�rersen ki qalan yoxdu

Nigar’� derde getiren
Cesedin qebre yetiren
Koro�lu nam�n g�t�ren
Yurdundan son olan yoxdu’’

Mecliste bulunan ��k C�nun,
Tele vurup dert de�ince,
Telli Nigar ate�ince
Sevdas� gamdan beslenir,
Al�r saz� K�ro�lu ��yle seslenir:

‘‘Sene deyim ��q C�nun
G�zlerimde ya� inilder
Bir igid o�ul ucundan
�e� atanda be� inilder

Telli Nigar melul durar
El qoynunda boynun burar
M�jkan�n sineye vurar
G�z ox�ayar qa� inilder

K�nl�m� namerdler y�xsa
Polad qol�aq qolum s�xsa
Misri q�l�n� q�ndan ��xsa
Le� seriler ba� inilder

Co�du deli k�n�l co�du
M�vc verdi kelleden a�d�
Bir me�eye ki od d��d�
Quru yanar ya� inilder

Koro�lu’yam s�z�m �oxdu
S�zlerim peykanl� oxdu
Hans� igidin sonu yoxdu
Ocaq s�ner da� inilder’’

K�ro�lu Bolu’dad�r ama mek�n �aml�bel,
Nice peri g�nl�n� od’da yakan �aml�bel;
Mert olan�n dayan�p namertlerin ka�t��,
Lale s�mb�l bezeli amber kokan �aml�bel.

‘‘Kar��dan gelen piyade
Bizim eller yerinde mi
Etekleri �emen olmu�
Karl� da�lar yerinde mi

�aml�bel’in koya��nda
Sular akar aya��nda
�irin D�ne yana��nda
Siyah benler yerinde mi

K�ro�lu der ��nd��m
Ta�lar al�p d��nd��m
Arka verip s��nd��m
Koca �amlar yerinde mi’’

Varyant, T�rkmenistan;
En geni� destan…
Kol, K�ro�lu’nun T�reyi�i,
Yer Cigal� beyin ota��.
Ad� Bey’in o�lu G�ro�lu, ilk ad� R�w�en
Mezardan al�n�rken c�merttir yer,
Amcas� Gencim Bey’in, g�nl� �en,
Kendi babas� Cigal� Bey’e ��yle der:

‘‘E�it atam Jygaly beg
Saňa d�wran geldi bolgaý
Eý�m saňa berdi ogul
Seniň g�n�ň galdy bolgaý

Atam, R�w�en bolsun g�z�ň
Hatasy ýokdur bu s�z�ň
A�yldy talyg ýyldyzyň
Saňa d�wlet geldi bolgaý

Seniň i�iň k��at boldy
�r-pirlerden medet boldy
Maňa g�rden bir ses geldi
Seniň ogluň boldy bolgaý

Genjim beg diýr ýa m�hriban
K�ňl�mizde galmaz arman
�andybil’e d�n�p d�wran
Bize d�wlet geldi bolgaý’’

Ha �aml�bel ha �andibil,
�zde bir ayr�l�k de�il.
Bo�ulduk sevdaya il il,
Devran bize d�nm�� oldu.

Destanlar i�inde en zengin varyant
T�rkmenlerin G�ro�lu destan�d�r ki;
K�ro�lu’nun do�umuyla ba�lar,
Uygur’da �zbek’te oldu�u gibi.
Di�erlerinde ise delikanl�l�k �a��ndad�r
Destana giri� ya��,
T�rkmen varyant�nda �zetle ��yledir ba��:
Eski zamanlarda �ardakl� �andibil denilen
Bir yurt vard�, �zerinde d�rt da� bulunan.
Aral deryas�na ba��n e�erdi,
�z� T�rkmen s�z� T�rkmen
Buran�n h�kimi Cigal� Beydi.
�� o�lu vard� Cigal�’n�n
Gencim, M�min ve Ad� Beydi
T�rk destan t�resi derki:
En ak�ll� en bahad�r k��k o�uldur;
Cigal�’n�n yerine Ad� Bey han olur.
Ad� Bey d�r�stt�r merttir,
�irvan padi�ah�n�n k�z� G�lendam’�
Parayla sat�n alan Arabistan padi�ah�
Arap Reyhan’�n elinden al�p,
A�abeyi M�min’e verecek kadar yi�ittir.
G�n�l a�ka d��nce Ad� Bey evlenir
Han�m�, hamileyken �l�r
Sevdal�d�r Ad� Bey kopar k�yamet
Ama han�m� mezarda do�urur
Belki bir mucize belki alamet
�ocuk �nce annesinin
Daha sonra g�nlerce bir ke�inin s�t�yle beslenir;
Bunu g�ren �oban Gencim Beye seslenir.
�ocuk mezardan al�n�p,
Karanl�k yurttan ayd�nl�k yurda gelen manas�na
Ad�na R�w�en denir.
Bir garip ihtiyar derki: ‘Onun ad� bellidir: ‘G�ro�lu’
Kulak as�lmaz…
Cigal� der: ‘Versem almaz, yerde de kalmaz’
R�w�en yedi ya��nda,
El ayak durmaz, molla ba��nda…
S�z dinlemez al�n�r hocan erken,
�ocuklara dala��r oyun oynarken.
Kom�ular� �ld�rmeye ant i�er.
Cigal� yurttan ge�er bakmaz var�na,
R�w�en’i al�p g��er Rum diyar�na,
H�nk�r padi�ah�n hizmetinde bulunur.
Hizmeti kar��l��nda ba� y�lk�c� olur.
Bir zaman elde bulunmaz bir at istenir kendisinden;
Arabistan elini �� ay gezer,
Can�ndan bezer…
Bir g�n H�nk�r’�n y�lk�s� derya boyunda otlarken,
Deryadan bir at ��k�p bir k�sra�a atlarken,
G�r�r Cigal� Bey.
Bir y�l sonra tay ile d�ner,
Devran� s�ner…
H�nk�r tay� be�enmez: ‘Oyun’ der: ‘G�z�n�’
Cigal� dinletemez s�z�n�,
G�zlerini yitirir.
Di�i tay�, G�lendam’�, R�w�en’i al�p
��g�mmez da��na getirir.
Aradan ge�er zaman,
Devran yine ayn� devran.
G�lendam’�n yerini ��renir Arap Reyhan.
Ka��rmaya gelir su ayg�r� tohumu arap at�yla,
Ayn� �rf ayn� m�himmat�yla.
R�w�en f�rsat bulur bir ara;
Kendi su ayg�r�ndan gelen tay�n�,
�eker arap ayg�ra.
Bu �iftle�meden do�ar at�;
K�ro�lu ��yle �vm��t� K�rat’�:

‘‘�nce uzun boylu kalem kulakl�
Terazi tabanl� g��s� yelekli
Bir geyik misali hatun bilekli
Kalkana benziyor d�� K�rat’�n

Dizgini toplasam yerler y�rt�l�r
Kuyru�u sallasa sa�r� �rt�l�r
K�rat’�n �n�nden can m� kurtulur
G��s� benek benek benli K�rat’�n

Yoku�a yukar� keklik seki�li
�ni�e a�a�� tav�an b�k��l�
D��man� g�r�nce �ahin bak��l�
Ku�uya benziyor boynu K�rat’�n

K�rat’�m� seki�inden bilmi�ler
�u gelen de K�ro�lu’dur demi�ler
Muhannetler hep �n�n� duymu�lar
Cihana yay�ld� �n� K�rat’�n’’

R�w�en Araz �ay� k�y�s�nda
K�rat’�n� kaybeder bir g�n,
Bulmak i�in yol kat eder a�madan ��n.
��nc� g�n sonunda g�r�r ki;
Ceme durmu� erenler,
Kendi aralar�nda: ‘Bu gelen kimdir’ diye sorar,
Geldi�ini g�renler.
H�d�r Aleyhisselam:
‘Bu bizim nefes o�lumuzdur,
Ad� R�w�en Ad� Beyin o�ludur’ der.
Erenler R�w�en’i kendinden ge�irir,
Karn�n� yar�p i�ini bo�alt�p nur doldurup.
Ay�l�nca k�rk bade �arap i�irir.
R�w�en mest olup bay�l�r,
Ay�l�nca ‘tay�m’ der durur.
Hazreti Ali bir nara savurur,
K�rat ki�neyerek gelir,
Erenler tutup eline verir.
At�n� ve kendisini donat�p haz�r k�larlar,
‘G�nl�n y�n� nicedir’ diye sorarlar.

K�ro�lu �ver de R�w�en �vmez mi,
Bir K�rat’� bin ayg�ra de�mez mi,
�aha kalksa da�lar ba��n e�mez mi,
�l�ms�z diyorlar sonu K�rat’�n.

R�w�en erenlere seslenip,
�z�n� d�ker ortaya.
Hele ne diyecektir bak�n k�r taya:

‘‘Arap atyň tarypyny aýdaly
Her h�n�ri �� ýa�ynda bellidir
Bozduman aýakly bazbent toýnakly
G�zi dag ba�ynda burny ýellidir

�� ýa�yndan gadam goýsa b��ine
Ulalanda gol ýetmesin ba�yna
Aw�y kimin g�zi degre da�yna
Ugrasa s�we�e, b�si bellidir

Ner kemin mes bolar ýedi ýa�ynda
Ýeter ganymlary getir ga�ynda
La�yn kimin g�zi degre da�ynda
Ugrasa s�we�de sesi bellidir

Arap atyn arzy jany tendedir
Pirim �ahymerdan destim sendedir
R�w�en’im bir ýazykly bendedir
Teblede ba� bedew ýolda bellidir’’

Uzatmayal�m �zeti,
Ka��rmayal�m lezzeti.
Erenler R�w�en’i dinledikten sonra:
‘�ki d�nyal�k ne istersin bizden’ diye sorarlar,
R�w�en at�na ve kendine y�z yirmi y�l ya� diler,
‘Y�z yirmi yerimden yaralansam kurtulay�m’ der.
‘Yine dile’ derler,
‘D��man eline d��sem tez kurtulay�m’ der.
‘Yine dile’ derler,
‘Ahret iman� verin,
Yetmi� iki dili g�nl�me ayan edin’
Der, verirler.
En sonunda bir pir ��k�p
Bir nefes eder:
‘Ahir zaman boyunca ad�n yediden yetmi�e
Kullar�n dilinden d��mesin’ der.
Ad�n� kabirden ��kan anlam�nda G�ro�lu koyarlar.
K�rat bu k�ratt�r K�ro�lu bu K�ro�lu’dur.
Kay�plara kar��r erenler,
K�ro�lu yurduna d�ner.
Merakla doludur atas�,
Haber sorunca ��yle der:

‘‘Gaflatda ýatyrdym geldi erenler
Tur gapyl ýeriňden oýan diýdiler
G�z�m a�yp g�rd�m j�mle jahany
Ol durana �ahymerdan diýdiler

Gaflatda ýatyrdym, a�dym g�z�mi
Erenler paýyna s�rtd�m ý�z�mi
Okatdylar hak s�zledim s�z�mi
Ýetmi� iki dili aýan diýdiler

Erenler jem bolup etdiler bazar
Munapyklar ondan etdiler hezer
Pirim �ahymerdan etdiler nazar
Kyrk jamy dolduryp i�gin diýdiler

Erenler jem bolup mundan g��d�ler
Syrat k�pr�sinden bir bir ge�diler
K�wser sakasyndan �erap i�diler
I�en �abazlara soltan diýdiler

G�rogly beg aýdar kemine bende
Pirim �ahymerdan destgirim sende
B�� wagt namazyn okygyn g�nde
Ahyret ýolda�yň iman diýdiler’’

Uygur anlat�m� benzer T�rkmen’e,
Koca bir destan ki s��maz bir g�ne,
K�sa anlatay�m dinleyin yine,
G�n�l kartal olur �ayan dediler.

�embil isimli bir sehir,
S�z� k�rk padi�aha ge�en
Padi�ah� Ehmed Han.
Ay Han, K�n Han, Bulbul Han, �ingiz Han,
Ve Esen Han yan�nda olur her an.
Karde�i Zulper Ay�m gelinlik �a��nda;
Bir g�n seksen cariyesi yan�nda,
Taran�p s�slenirken has bah�e, g�l ba��nda;
D�ld�l�ne binmi� oradan ge�en Hazreti Ali’nin
G�z� ili�ir, duyar s�z�s�n� g�n�l telinin:
‘�u ay y�zl� benden bir �ocuk do�ursa’ diye
�� ge�irip devam eder yoluna,
Hak raz� gelir kuluna.
O an hamile kal�r Zulper Ay�m,
Evlenmemi� k�z, lekeler g�r�r y�z�nde;
‘A�abeyimin y�z�ne nas�l bakay�m’
‘Beni rezil edece�ine can�m� al’
Diye dua edince kabul olur.
�ld��nde bebek alt� ayl�kt�r mezarda do�ar,
Kam�� deli�inden nefes al�r.
Bir k�srak emzirir onu,
Hazreti Ali’nin d�ld�l�yle di�er atlara bakan
Kember Veli g�nler sonra fark eder bunu.
Bakar aln� ��kl� bir �ocuk,
S�nnetli, t�rnaklar� kesik…
Durumu Ehmed Han’a bildirir,
Mezardan al�n�r, Dede Kember G�roglu ad�n� verir.
G�roglu, sarayda alaca k�sraktan emerek b�y�r.

Doksan bin askeri,
Sava� i�in e�itilmi� otuz bin devesi,
Hortumlar�na k�l�� ba�lanm�� otuz bin fili olan,
Ceyhun �ehrinde �ahtar adl� bir padisah vard�,
Ordusunun komutan� Pehlivan Dan�yar’d�.
Ehmed Han’�n han�m� Ezim K�z Ay�m’a a��k olur.
Ehmed Han bir g�n Ay Han, K�n Han,
Bulbulhan, �ingizhan, Esen Han ile ava ��kar,
Dan�yar f�rsata bakar.
Boyu deveye, g�r�n�� mele�e benzeyen,
Benekli Leyli K�r at�na binip,
Yoku� ��k�p, ini� inip Ehmed Han’�n �lkesine
Ezim K�z Ay�m’� ka��rmak i�in gelir,
Kendisini emziren at� yede�ine al�p
Y�r�mekte olan G�roglu, Dan�yar’� g�r�r.
Leyli K�r ho�una gider �iftle�tirmek ister kendi at�yla.
Dan�yar raz� olur ama Ezim K�z Ay�m’�n
Kendisine bir su vermesi i�in ikna etmesi �art�yla.
Ezim K�z Ay�m itiraz eder,
Tehlikeyi sezerdir me�er.
Ama G�roglu’nun �srar�na dayanamay�p boyun e�er.
Dokuz kat elbise giyinip suyu verirken,
G�roglu birle�tirir atlar�.
Dan�yar istedi�ini alm��t�r,
Leyli K�r a�ar kanatlar�.
Bu birle�meden do�ar G�ro�lu’nun Leyli K�r’�,
Beraberce b�y�rler, �mr�ndeki tek var�.

Bir g�n �� almak i�in, bas�p yurdunu,
Ka��r�rken Dan�yar’�n k�z�n�.
Ge�it vermeyen ku�tan ba�ka canl�ya
Tecen nehri keser h�z�n�,
Co�up kaynarken fokur fokur.
Dua ile Leyli K�r u�arak ge�ince kar��ya,
G�roglu ��yle bir name okur:

‘‘�smi�din �rgiley yaratkan Alla
Medet bergin mendek g�rip kulu�ga
G�rogli der: “M�ni kilmigin resva”
Medet bergin mendek g�rip kulu�ga

G�ripmen bu yerge ma�a yok esrar
Musapirmen sendin �zge kimin bar
�ti�din aylinay yaratkan ceppar
Medet bergin mendek g�rip kolu�ga
……………………………………
�midim bar hektin ta�la �apaet
Hemme yigilganda bolur kiyamet
Hudani� dosti yarosul Ehmed
Medet bergin mendek g�rip kulu�ga

Bu ��llerde m�ni kilmigin heyran
K��l�m giryandur bagrim hem beryan
Ababekri Sidik �mer ve Osman
Medet bergin mendek g�rip kulu�ga

�mid eyler sendin bar�e musulman
Kolum tutkin budem vehtim peri�an
Mertlerni� piri ya �ahimerdan
Medet bergin mendek g�rip kulu�ga

U�bu ��l i�re k�rd�m lalizar
Lalizar i�re menmu bikarar
Hekiki dostum digey �ariyar
Medet bergin mendek gerip kulunga

Hudaya nepis ��n salmigin vesvas
Y�zidilerge ursam �em�irim almas
Meryem hem giyas ya Hizir �lyas
Medet bergin mendek g�rip kulu�ga

�mit bilen dertni �ytip y�k�nd�m
Terehhum vakti dep yadek p�k�ld�m
Kirik �iltem 12 imam s�gindim
Medet bergin mendek g�rip kulu�ga

G�rogli der k�kke yetti piganlar
Duadin k�reyin emdi ni�anlar
Yer y�zide yatkan ulug insanlar
Medet bergin mendek g�rip kulu�ga’’

Bir Kazakistan varyant�nda
T�rkmen Yomu boyundan,
Babas� Rav�anbek anas� Akanay’d�r.
Akanay �ld��nde hamiledir,
Mezarda do�urur.
Hak Teal� emriyle
�iltender gelip �ocu�a ad verir.

‘‘K�terip mazaratqa qoyd� apar�p
K�l�yim Babal�men mu�l� �arip
Aqanay k�r i�inde tuwd� bala
Saqtalar qudiretpen sol bala an�q

Aqanay k�rde jat�p tuwd� bala
�iltender orap ald� kele sala
S�t ��p quwrap qal�an em�eginen
Bala �sti k�rde jat�p qas�nda ana

Balan�� k�rge bar�p at�n qoy dep
Jibergen �iltenderdi xaq ta�ala
Bala�a jemis berdi �iltender kep
Qurmetpen ba��p jat�r os�nda k�p
Ke�esip aq�ldas�p pirlerimen
At qoyd� k�rde tuw�an K�ru�l� dep’’

�zbek varyantlar�ndan birinde
Yavmit eli padi�ah� Adil Han’�n
Torunlar�ndan Rev�enbek babas�,
Teke- T�rkmen yurdu beyi Cigal� Beyin k�z�
�ld��nde hamile olan Bibi Hilal anas�.
Hem �zbek hem Kazakistan
T�rkmen varyant� gibi;
Karanl�ktan gelen nefer,
Mezardad�r do�umu at emzirir bu sefer.

Kimileri on alt�nc� y�z y�l dese de
�slamiyet �ncesi �n T�rk yurdunda do�ar,
�slamiyet’le birlikle gitti�i b�lgenin k�lt�r�ne uygun
Eklentiler alarak destan destan b�y�r,
Destan destan ya�ar K�ro�lu.
Ermeni diyen ak�ls�z T�rkl��n�n restinde;
Do�u varyantlar�nda t�reyi�le ba�lar,
Bat� varyantlar�nda at �st�nde.

Say�s�zca s�r�r�m bir tane destan,
A�ar sarp da�lar� k�heylan K�rat.
Hangi y�ne baksan ibre T�rkistan,
Her daldan bir k�ke varmakt�r murat.

Anadolu Erzurum varyant�nda
Erzurum valisi Lalo�lu H�seyin pa�a,
Bir vefas�z yar gibi
Mil �eker Deli Yusuf’un g�zlerine,
O�lu Ali �nlenir K�ro�lu ad�yla.
Bolu varyant� da �yledir,
Bolu beyi yapar bu i�i.
Kars G�le anlat�m�nda ise H�n�s beyi Palu Bey.
Ak�l ba�a �iledir
�draksiz olmaya ki�i.
Anadolu varyantlar�nda
Olaylar zinciri genelde ayn�d�r.
Azerbaycan’da babas�n�n ad� Ali ki�i;
Ayn� bahaneyle g�zleri ��kar�l�r,
O�lu R�v�en �nlenir, olur Koro�lu.
Var �mr�n� t�ketir yi�itli�in yolunda;
Kendisini s�yle tan�t�r
Deli Hasan’la kar��la�mas� kolunda:

‘‘Məndən salam olsun əcəm o�luna
Meydana girəndə meydan mənimdi
Q�rat�m k�hləndi �z�m qəhrəman
�alaram q�l�nc� d��mən mənimdi

Meydana girəndə meydan tan�yan
Haqq�n vergisinə mən də qan�yam
Bir igidəm igidlərin xan�yam
Bu ətrafda b�t�n hər yan mənimdi

Ad�m� soru�san bil R�v�ən olu
Atadan, babadan cinsim Koro�lu
Mənəm bu yerlərdə bir dəli dolu
G�ndo�andan ta g�nbatan mənimdi’’

��te; K�ro�lu destan�
T�rk�e konu�ulan illerde dostlu�a,
�zden �ze karde�li�e, b�t�nle�meye
Derman olan, g�� veren
En kudretli bir dizi;
Bilinmeli, bilmeli c�mle eren.

-III-
�ok say�da varyant �ok say�da kol,
Ayn� g�zeden a�layan;
G�n�m�ze kadar ula�mas�n� sa�layan,
K�ro�lu kervan�n�n ba��n� �eken
Bah��lara, ozanlara, a��klara bor�luyuz,
G�n�l g�n�l K�ro�lu’yuz.
Ayn� k�kten beslenen destanlar�n
T�rkmen varyant�nda
K�ro�lu’nun yurdu Teke ili,
Bazen Teke Yomut ilidir.
Bazen de Teke T�rkmen ilidir.
K�ro�lu T�rkmen’dir, de�i�se de kurgular
Anadolu varyant� bile bunu vurgular.

‘‘Ben bir T�rkmen idim geldim yabandan
Haberini ald�m ben bir �obandan
Be� y�z koyun verdim ald�m babandan
Aln� top ba�� tel ye�il a�lama
……………………………………..’’

Kazakistan eli besler T�rkmen’i,
Davete buyurur akl� ergeni:

‘‘Bek koygan K�ru�l�’n� hal�k kalap
Ba��n�p T�rikmen halk� tu�lan karap
K�r�k jitin saylap a�lan bat�r� bar
Erkays�n er sana�an m�nga balap’’

Azerbaycan anlat�m�;
�stanbul seferinde ka��rd�� Telli Nigar’dan
�ocu�u olmam��t�r.
Evlat hasretiyle yanarken,
T�rkman seferi kolunda
��k C�nun, R�stem gibi yi�it
Yusuf gibi g�zel bir o�lan bulmak i�in
Yola ��kar.
Beller a��p ��ller ge�erek
Teke-T�rkmen yurduna gelir.
Ayvaz’� g�r�r K�ro�lu’na’ g�t�rmek ister.
Ayvaz’la kar��l�kl� s�yle�melerinde
K�ro�lu’nu tan�mayan Ayvaz ��yle der:
…………………………………………..
‘‘D��man g�z�n oyun-oyun oyaram,
Mənsur kimi dərisini soyaram.
Koro�lu’nu q�z�l qana boyaram,
��q bizə Təkə-T�rkman deyərlər.’’
…………………………………………..
Derbent seferi kolunda ise;
Kendisine ka��rmas� i�in haber g�nderen,
�lerde o�lu Hasan’�n annesi olacak
Arap Pa�a’n�n k�z� M�mine’yi almaya gitti�inde
Saz�yla s�z�yle Pa�a’y� yorar;
Arap Pa�a kim oldu�unu sorar,
Ve ��yle bir cevap al�r.

‘‘Ərəb pa�a sənə bir ərz eləyim
Yerim xəbər alsan Muradbəyliyəm
Ya�� d��mən mənnən qov�a ba�lasa
Əyri q�l�nc əldə d��mən qovlaram

Ba� bəsləyib q�z�l g�l�n dərməsən
Dərib, dərib yaylaq �stə sərməsən
Mətləbə gəlmi�əm, mətləb verməsən
S��al verib Misri q�l�nc tovlaram

�ənlibel’dən bu diyara gəlmi�əm
Yazd��n�z o ilqara gəlmi�əm
Koro�luyam nazl� yara gəlmi�əm
Gərək g�zəlləri se�ib boylayam’’

Halk�n g�nl�ndeki K�ro�lu
�ster Bolulu olsun ister Muratbeyli,
�ster Teke-T�rkmen elinden ne fark eder.
Yi�itli�i, a��kl�� yeter bize,
Bir t�rk�yle devam edelim s�ze:

" Bir at� var alapa�a peh peh peh peh
Mecal vermez K�rat ka�a hey hey hey hey
Az kald� ortamdan bi�e
A�am kim pa�am kim
Han�m kim Nigar kim
Kim kim kim kim
Kiziro�lu Mustafa Bey bir beyin o�lu zor beyin o�lu

Bir h��mla geldi ge�ti peh peh peh
Kiziro�lu Mustafa Bey hey heeey
�u da�lar� deldi ge�ti
A�an kim pa�an kim
Han�m kim Nigar kim
Kim kim kim kim
Kiziro�lu Mustafa Bey bir beyin o�lu zor beyin o�lu

Ah onla s�rda� olay�m peh peh peh
Anadan on be� olayd�m hey hey heeey
Ben onla karde� olayd�m
A�an kim pa�an kim
Han�m kim Nigar kim
Kim kim kim kim
Kiziro�lu Mustafa bey bir beyin o�lu zor beyin o�lu

Hay edenden haya tepe peh peh peh
Huy edenden huya tepe hey hey heeey
K�ro�lu’nu suya tepe a�an kim pa�an kim,
Han�m kim Nigar kim,
Kim kim kim kim
Kiziro�lu Mustafa bey bir beyin o�lu zor beyin o�lu"

Bir efsaneye g�re;
K�ro�lu’nu yenen tek yi�idin
Kiziro�lu Mutafa Bey oldu�u s�ylenir.
Uzun s�ren bir cenk sonucu, durumu
Han�m� Nigar’a bu s�zlerle anlatm��t�r.

G�n d�ner devran s�ner;
Da�lara �nleyen meydanlar� titreten
Seri koltu�undaki K�ro�lu ya�lan�r,
Gam b�r�r deli g�nl�
Han�m� Telli Nigar’a s�yle seslenir:

‘‘Qar� d��mən g�c gətirdi
Qocald�m Nigar qocald�m
Mənzilim ba�a yetirdi
Qocald�m Nigar qocald�m

M�xənnətin olmaz zat�
Mərdin polad olar qat�
�tirdim Q�rat D�rat�
Qocald�m Nigar qocald�m

Koro�lu qorxmaz ya��dan
Badə i�ibdi sa��dan
Han� Eyvaz T�pda��dan
Qocald�m Nigar qocald�m’’

Do�ana �l�m hakt�r deseler de,
Erenler elinden bade i�ip
Y�z yirmi y�l �m�r alan,
Ko�abula�’�ndan �l�ms�zl�k suyu i�en
K�ro�lu ile K�rat’� �lmemi�tir.
K�rat’�n hala pazarlarda sat�ld��na
K�ro�lu’nun K�rklar’a kar��t��na inan�l�r.

‘‘D��man geldi tabur tabur dizildi
Aln�m�za kara yaz� yaz�ld�
T�fek icad oldu mertlik bozuldu
E�ri k�l�� k�nda paslanmal�d�r’’

-IV-
Hakk�nda say�s�z ara�t�rma ile
Kitaplara d�k�l�p yay�n edilen;
�ngiliz, Frans�z, Alman, Rus, Fars, Macar,
Bulgar, �ex, Slovak… Dillerine �evrilen,
K�ro�lu bir ba�ka;
Eli k�l�ca d��er g�nl�yse a�ka.
Onun i�indir ki;
A�k ve kahramanl�k destanlar� aras�nda yer al�p,
Y�zy�llard�r sanat susuzlu�umuzu gidermekte,
Kahramanl�k duygular�m�z� beslemektedir,
�iir �iir t�rk� t�rk�.
T�rk halk� ile o kadar �zle�mi�tir ki;
Ad�na kitaplar yaz�lmakla kalmam��
Uzun k�� gecelerinde anlat�lan
Masallar�n ba�kahraman� olmu�.
K�ro�lu filmleri, K�ro�lu operas�
K�rat semah�, K�ro�lu bar�… Cengi misri
K�lt�r�m�z�n iliklerine kadar i�lemi�.
G�re�lerde, ciritte, k�l�� kalkanda, sinsinde, halayda…
K�ro�lu oyunlar�, m�zikte K�ro�lu d�zeni,
K�ro�lu havalar� k�rk makam� d�z eder,
Her birisi ceng�verli�e, mertli�e,
Co�kuya, a�ka g�z eder.
Ko�aklama, g�zelleme… �iir �iir sinmi� g�n�llere.
Sade bir dil, Paris n�shas� hari� hece �l��s�
I��k olmu� sonraki nesillere.

Mertlik varsa serde yi�it dilenir,
Nice ba� d��r�p k�t� elenir,
Meydan k�z�l kanda toza belenir,
Ko�aklar k�l�ca b�rkl� han olur.

‘‘Yi�itler silkinip ata binende
Derelerden bozkurtlara �n olur
Yi�it olan d�ne d�ne d��r
K�t�ler kavgadan ka�ar d�n olur

Yi�it c�das�n� alm�� at�yor
Ak elleri k�z�l kana bat�yor
Bir k�t� kavgadan d�nm�� ka��yor
Ka�ma k�t� ka�ma �imdi hun olur

Bir yi�it cidas�n alm�� eline
Ba��n� koymu� da yi�it yoluna
Kalkan paralana z�rhlar deline
Kanl� g�mlek ko� yi�ide don olur

K�ro�lu �a��r�r figan a��tlar
�man ehli birbirini ��tler
Boydan boya demir donlu yi�itler
Vurur c�das�n� kahraman olur’’

Ayvaz Han’� kurtarmaya,
Oynamal� k�l�� kalkan.
Uygur isen ser �st�nden,
D�k�lmeli al k�z�l kan.

‘‘Almas kili�lar destige
Karima� belendi pestige
Atni ��pi�lar kestige
Dondur Havazhan �stige

B�sididur kalpakliri
Y�nididur pi�akliri
Ham k�m��tur yarakliri
Dondur Havazhan �stige
…………………………
Katta – katta koylardin �t
B�sip yen�ip misli kurut
Havazi�iz misli bulut
Dondur Havazhan �stige
…………………………
At koyu� belen pestige
�lip k�li�ler destige
Kanlar t�k�p dar �stige
Dondur Havazhan �stige
…………………………
Y�rekliri bolsun par�e
At k�t�r�� hemme bar�e
Bas k�terme� ce�din sun�e
Dondur Havazhan �stige

Yigitler k��l pasivan
Kulak s�li�lar arsilan
S�z kilidu G�roglihan
Dondur Havazhan �stige’’

Bir ulu vatand�r topra��m ta��m,
Erzurum da��n� tutan dada��m,
Azerbaycan T�rk’� yi�it garda��m,
K�ro�lu’nu tutan g�nler nic’oldu?

‘‘Əli beldə durub əmr eylərdin
Koro�lunu tutan g�nlər necoldu
Hərdən-hərdən as�b kəsin s�ylərdin
Koro�lunu tutan g�nlər necoldu

Deyirdin zamana gedəcək belə
Uymu�dun �eytana fitnəyə felə
Hərdən h�km eləyib bas�rd�n g�lə
Koro�lunu tutan g�nlər necoldu

�ənlibeldə d�vran quran dəliyəm
Hədyan s�zə �ox �ətindi əyiləm
Yeddi min dəlinin kəltə kəliyəm
Koro�lunu tutan g�nlər necoldu

Koro�luyam, m�xənnətə uymaram
Q�sas�m� qiyamətə qoymaram
D��mənin qan�ndan i�səm doymaram
Koro�lunu tutan g�nlər necoldu’’

Kazak o�lu deli y�rek,
Her y�re�e sevda gerek.
Kurda pusu kurulur mu,
Er olan gelir teke tek.

‘‘Elek sal�p bastar�na
Kr�� kadam baskan�na
Sen ol jakta men bul jakta
Kel bat�rlar jepke jekke
………………………….
�at�r�nd� �an�a b�lep
Bat�rnd� kan�a b�lep
Adl�ma sap kuva kezek
Kel bat�rlar jepke jekke
…………………………..
Ur�s k�l�p ke�e k�ndiz
K�ve bolsun k�kte juld�z
Sender kal�n almen jal��z
Kel bat�rlar jepke jekke

Kel bat�rlar beldeselik
Kirevkeni tendeselik
Jal��zb�n jok mende serik
Kel bat�rlar jepke jekke

K�ru�l� det atar meni
Taklan k�l�p K�nhar seni
Kan meydanda bir jeneyim
Kel bat�rlar jepke jekke’’

Y�r� deli g�n�l y�r�,
Turna g�kte tutar katar.
Gerayl�’d�r bunu t�r�,
T�rk�s� sineme batar.

‘‘Salam verdim salam almaz
G�r�m kessin salam seni
Ax�as�z pulsuz a��am
Pulum yoxdur alam seni

G�ll� ba�larda gezersen
Cah�llar ba�r�n ezersen
Yuxa ka��za benzersen
Tutmaz yazam qelem seni

Xezinem yox a�z�n a�am
D�vletim yox t�kem sa�am
Elac budu alem qa�am
�enlibel’e salam seni

Hans� da�lar�n qar�san
Hans� ba�lar�n bar��an
Nigar Koro�lu yar��an
Bilsin k�lli alem seni’’

Nerdesin K�ro�lu nerdesin s�yle,
Dolan �enlibel’e gel g�n�l eyle.
K�rat’a yazd��n V�cutname’yle,
Benzeri bulunmaz kula benzersin.

‘‘�� ya��ndan be� ya�ma varanda
Enice a��lan g�le benzersen
Be� ya��ndan on ya��na varanda
Anadan sa��lm�� bala benzersen

On d�rd�nde sevda ener basma
On be�inde yanar girer du�una
��nki etdim iyirmi d�rt ya��na
Boz bulann�g axan sele benzersen

Otuzunda keklik kimin sekersen
�yidlik eleyib ganlar t�kersen
G�nanda sen el haramdan �ekersen
Sonas� avlanm�� g�le benzersen

Ellisinde elif qeddin �ekiler
Altm��nda �n di�lerim t�k�ler
Etmi�ende qeddin, belin b�k�ler
Karvan� kesilmi� yola benzersen

Seksan�nda sinir ener dizine
Doxsan�nda qubar gonar g�z�ne
Koro�lu der ��nki etdin y�z�ne
Uca da� ba��nda kola benzersen’’

K�ro�lu sevdas� indi ba��ma,
A�r� vurdu kirpi�ime ka��ma,
Kan kar��t� iki damla ya��ma,
Sarar oldu leh�e beni dil beni.

‘‘�ki derya aras�nda gemim var
��xartmad� bir kenera el meni
Menim y�z min m�hnetim var gemim var
Apard� girdaba sald� sel meni

Bahar oldu ba��am�z bar getirmez
Menim k�nl�m geribli�i g�t�rmez
Gidi Reyhan Ereb at� getirmez
A�abilmez garh da�lar yol meni

Vara vara dost kuyinde yad oldum
Gehbe felek ha�an senden �ad oldum
Vetenimden ulusumdan yad oldum
Yada salmaz gohum garda� el meni

Koro�luyam onu bunu bilmezem
Her yeten lekeye boyun e�mezem
Yaradandan geyri kimse bilmezem
�ster yax�� ister yaman bil meni’’

Beslenir seher yelinden,
G�zelleme Kars ilinden,
K�ro�lu’nun a�k dilinden,
B�kan dilbere a�k olsun.

‘‘�enlibel’de bir su gibi
Akan dilbere a�kolsun
Yaz baharda �i�dem gibi
��kan dilbere a�kolsun

S�rmeler �ekmi� ka��na
Benziyor huma ku�una
Yavru turna tel ba��na
Takan dilbere a�kolsun

Aldanma d�nya var�na
D��me zulmetin dar�na
Yi�itli�in didar�na
Bakan dilbere a�kolsun

Hublu�un tariften �te
Hi� hile kat�lmaz s�te
G�n�l yana yana t�te
Kokan dilbere a�kolsun

K�ro�lu bir miskin geda
Dosta can�n eder feda
G�n�l d��t� a�ktan od’a
Yakan dilbere a�k olsun’’

Ne destana s��ar ne �iire,
Ne g�k kubbe saklar ne de yer k�re.
Dolar deli g�nle, G�lce ile hudutsuz,
Da�lar, ba�� boz dumanl� da�lar,
Kal�r m� kurtsuz.

Tu�ular dikilip k�sler �alanda,
Da�lar perde perde aralanmal�.
Aslan yata��n� �akal b�r�m��,
Topunun �st�ne horalanmal�.

K�ro�lu izinde y�r�yen erler,
�nlesin g�k kubbe y�rt�ls�n yerler,
Kast eder can�ma hino�lu hinler,
�nleri ba��nda paralanmal�.

Beylik arayanlar angut ku�unda,
Y�k�l�r g�llenin bir vuru�unda,
Serhat boylar�n�n her kar��nda,
Ay y�ld�z g�ndere s�ralanmal�.

Vuslat� diyor ki s�ns�n balonlar,
E�k�yaya destek ��kan y�lanlar,
�aml� belimizde g�z� olanlar,
Yald�zl� defterden karalanmal�.

Osman �cal

Sosyal Medyada Paylaşın:

osman öcal Şiirleri

En Çok Okunan Şiirleri

Tasavvuf Şairi Hoca Ahmet Yesevi(GÜLCE-BAHÇE) Yunus Emre (GÜLCE-BAHÇE) Şah İsmail-Hatayî (GÜLCE- BULUŞMA) Çukurovalı Karacaoğlan(GÜLCE-BULUŞMA) Bacıma Âşık Kerem ( GÜLCE- BULUŞMA) Köroğlu (GÜLCE-BULUŞMA) Korkut’un Kabri Kazıldı (GÜLCE-BAHÇE) Ozan Dede Korkut (GÜLCE-BAHÇE) Âşık Paşa (GÜLCE- BAHÇE)

Anasayfa

Şiirler

Yazılar

Forum

Nedir?

Kitap

Bi Cümle

İletişim

Köroğlu (GÜLCE-BULUŞMA)