Âşık Paşa (GÜLCE- BAHÇE)

Âþýk Paþa (GÜLCE- BAHÇE)

-I-

‘Türk diline kimesne bakmaz idi
Türklere hergiz gönül akmaz idi
Türk dahi bilmez idi bu dilleri
Ýnce yolu ol ulu menzilleri’

Türbe duvarýndan, bu bir kitabe,
Uygundur gerçeðe uygun edebe.
Hem meram anlatýr hem dili sade,
Türk gibi düþünüp Türkçe yazmýþtýr.

Ne suskun bir dildir ne gönlü sýrça,
Dost bilen gönülde yaþamýþ dostça.
Bilse de yazmamýþ Arapça Farsça,
Türk gibi düþünüp Türkçe yazmýþtýr.

Halk ile beraber içinde halkýn,
Kalmamýþ beylerle tanýrken yakýn.
Yedi yüz yýl önce, zamana bakýn,
Türk gibi düþünüp Türkçe yazmýþtýr.

O günün modasýyken
Arap dili Fars dili,
Ünlü þair
Din ulularý yetiþtiren bir aileden gelirken;
Türkçe dýþýnda bilir iken dört dili,
Türk gibi düþünüp Türkçeyle yazmýþ.
Aldýðý eðitimin doðal sonucu;
Tasavvufun Anadolu’da yayýlmasýnda
Etkin rol alýp,
Gizemci bir ozan olmuþ.

-II-

Zamanýn
Önemli kültür merkezlerinden biridir Kýrþehir.
Horasan erenlerine yurtluk eder, yoldaþlýk eder.
Asýl adý Alâeddin Ali olan Âþýk Paþa burada;
Arapkir yöresinde doðar.
Yýl bin iki yüz yetmiþ iki.
Babasý
Baba Ýlyas’ýn oðlu Muhlis Paþa’dýr.
Âþýk adýný Hak âþýðý olmasýndan,
Paþa adýný en büyük oðul olmasýndan
Büyüklüðü, ululuðu gösteren,
Saygý sevgi niþanesi olarak
Aldýðý söylenir.

Moðol baskýnlarý ve Türk’e zulmü,
Zulmün yanýnda idari kargaþa iç çekiþme…
Çekiþmeler güvensizlik, yönetimde zayýflýk,
Zayýf düþmüþ Anadolu.
Anadolu yetim, Türkmen yurdu öksüz;
Öksüz kalýr küçük Ali babasýnýn ölümüyle.
Ölürken vasiyet etmiþtir Þeyh Osman’a
Þeyh Osman hem Ali’yi yetiþtirecek hem kýzýný verecek.

Önce Þeyh Osman’da özünü buldu,
Süleyman Türkmâni hocasý oldu.
Zahirî Bâtýni ilimle doldu,
Ne öðrendi ise kâr Âþýk Paþa.

Arapçayla Farsça öðrendi erken,
Ermeni dilini konuþtu derken.
Ýbranice bildi ilmi sürerken,
Yine de Türkçeye yâr Âþýk Paþa.

Söylem tarzý Yunus olur seçimde,
Halkýn arasýnda belli biçimde,
Hem siyaset hem ahilik içinde,
Ararsak görürüz var Âþýk Paþa.

Hýzýr dahi gelip gönlünü bürür,
Böylece ledünni ilmini görür.
Bu bilgiyi oðul Elvan’ý verir,
Yanýp da sönmeyen kor Âþýk Paþa.

Halk için yaþadý halk idi derdi,
Zaviye açarak ilmini verdi.
Üç sultanla iki padiþah gördü,
Seni anlatmasý zor Âþýk Paþa.

Bir
Ozan
Bir þair,
Mutasavvýf
Bir gönül ehli,
Bir sûfî cevahir.
O bir kara sevdalý,
Kendi benliðine baðlý.

-III-

Hocasý
Osman’ýn kýzý
Hacý Hatun oldu eþ,
Elvan, Selman, Can ve Kýrlýca
Kýzý Melek Hatun dört erkek kardeþ,
Âþýk Paþa ufkunda Hak’tan doðan güneþ.

Tanýr yarayý,
Türklük bilinci sarar
Âþýk Paþa’yý.
Türk’te Tanrý sevgisi,
Yurda sevdayý
Yazdýðý kalemidir
Ok ile yayý
Dostluk ile kardeþlik.

Ve yeterince
Tasavvufî anlatým,
Doðru düþünce
Kýlavuzdur Türkmen’e
Yol gider ince
Söðüt’teki törene.

Kurulurken, bir sesi olunmuþ Osmanlýnýn,
Ahi yurdu bilgesi bulunmuþ Osmanlýnýn,
Kýrþehir’de nefesi solunmuþ gayretiyle.

Geniþler açý,
Kýrþehir’e Bey olur
Mýsýra elçi
Devrinin bilginidir.
Haklýdýr gerçi
Bir devlet için dilin,
Askeri gücün;
Hükümdarda asalet,
Sonra cömertlik,
Cesaret ve adalet
Zorunluluktur.
Anlatýr önemini
Aksi dalâlet
Kaygan olur zemini.

Türk kültüründe gezinir devir devir;
Orhun Abideleri’ne, Kutadgu Bilig’e,
Dede Korkut’a, Mesnevi’ye Yunus’a gider.
Bazý sözleriyle Süleyman Çelebi’yi etkiler
Ve Mevlidin temelini oluþturur.
Leyla ile Mecnun’u yazar,
Aþk içinde, gül olur bülbül olur.

Ozanlýk var hem de mertlik,
Cýmbýzladým birkaç dörtlük.
Her birisi farklý þiir,
Kimisi gül kim ibretlik.

‘A bülbülüm garip garip
Ötme beni aðlatýrsýn
Varýp yâdlar arasýnda
Yatma beni aðlatýrsýn’

‘Acý dirliðim isteyen
Tatlý dirilsin dünyada
Kim ölümüm ister ise
Bin yýl ömür olsun ona’

‘Miskin Âþýk bilmez n’ider
Evliya gayretin güder
Subha deðin tespih eder
Diller gibi inilerim’

‘Ata ana avrat oðlan kýz gelin
Kamusýnun sen yisen gerek gamýn
Ataya vü anaya hürmet gerek
Avrata vü oðlana nimet gerek’

-IV-

Bir gece ayrýlýp dünyadan göçü,
Benzer hazandaki düþen yapraða.
Bin üç yüz otuz üç Kasýmýn üçü,
Topraktan gelmiþti döner topraða.

Kýrþehir’e defnedilir,
Gönlümüzde padiþah.
Mezarýný ayný yýl türbe yapar,
Sivas Hükümdarý
Eratna Bey’in veziri Ali Þah.

-V-

En önemli eseri Garib-nâme kitabý,
Türkçe ile yazýlmýþ halka doðru hitabý.

Bin altý yüz on üçtür kitaptaki beyit-i,
Sayý farklý dense de þair yapar teyidi.

Aruz ile yazýlmýþ on bölümlük mesnevi,
Farsça mensur dibace önsözüdür bir nevi.

Tevhitler ve münâcât Peygambere sevgisi,
Ýlk bölümde yer alýr Muhammed’e övgüsü.

Sonra farklý konular her biri dolu kýssa,
Manasýný kavrayýp alana altýn hisse.

Çok büyük hayal gücü gittikçe geniþleyen,
Ýlmi titizlik, nizam, intizamý iþleyen.

Âlemdeki ibretler gönlündeki varlarý,
Kýlý kýrk yarar gibi Hakk’a varýþ sýrlarý.

Birer birer dökülmüþ bu muhteþem esere,
Çekilmeli ebedî bayrak gibi göndere.

Bunun yanýnda;
Fakr-nâme, Vasf-ý Hâl,
Hikâye,Kimya Risâlesi,
Dâsitân-ý Mâzî ve Müstakbel ü Hâl,
Dâsitân-ý Su’âl-i Acîb ü Garîb,
Dâsitân-ý Hammâl,
Dâsitân-ý Seyyid ve Þeyh ü Müftî,
Her birisi tek destan
Risâle fi Beyâni’s-Sema, Risâle-i Âþýk Paþa
Okuyana gülistan.

Bazen aruz yazar bazen de hece,
Bazen Âþýk Paþa, Âþýk’týr bazen,
Bazen Muhlisoðlu Âþýk mahlasý,
O’dur dilimizi imbikten süzen.

-VI-

Bir mutasavvýftýr Âþýk Paþa,
Açtýðý bahsin
Hem dünyevi hem uhrevi yönüne bakar.
Þiir þiir iþler, her olanýn farkýnda,
Azýcýk dolaþýp Garib-nâme’de
Kýsa bir tur yapsak Ata ana hakkýnda.

‘Hiç gümansuz dost-durur bunlar sana
Ne emek dartar senünçün görsene

Rahat olmaz senden ötrü gündüzün
Kul karavaþ eylemiþdür kendüzin

Hem senünçün terk ider uyhusýný
Uyýmaz dün-le uyýsun dip seni

Senden ötri ýssý sovuk yir bular
Yani sini hoþ dirilsün dir bular

Ger halal u ger haram kim cem ider
Kamusýný sana ýsmarlar gider’

Dost dost diye girmiþ türlü detaya,
Kendini bilmeyen düþer hataya.
Hürmet gerek oðul ana ataya,
Seni senden daha fazla düþünür.

‘Dün ü gün þoldur sana himmetleri
Kim bilesin sen kamu nimetleri

Her neye kim sunsan eltin iriþe
Mala mülke nimete her bir iþe

Ýstemez bunlar ki sen aç ölesin
Yahud uþbu halka muhtaç olasýn

Ýlla isterler senün begligüni
Halk içinde kamudan yigligüni

Ata ana himmeti þoldur bize
Hiç yavuzlýk istemez oðla kýza

Ýlla ister kim oðul kýz ulala
Gün göre vü mal dire vü mülk ala’

Dost odur ki gamý basar döþüne,
Yerleþen sen hayaline düþüne.
Senin için caný takar diþine,
Seni senden daha fazla düþünür.

‘Kimsene kim artduðun ister senün
Aný dost bilgil degüldür düþmenün

Kimsene kim himmeti þoldur sana
Sen dahý aný sana dost bilsene

Kendü her dem meþgul olur meksebe
Ta ki sen her dem varasýn mektebe

Öðrenesin anda Tanrý ilmini
Hem dutasýn dünyayý vü hem dini

Halk iþinde uþbu dostlýk kimde var
Dostýn oldur kim bu dostlýk anda var’

Töreli ol ilim irfan akýver,
Düþtüðünde gönül alýp bakýver.
Söndüðünde ocaðýný yakýver,
Seni senden daha fazla düþünür.

Osman Öcal

Fâ’ilâtün / fâ’ilâtün / fâ’ilün







Sosyal Medyada Paylaşın: