Türk-İslam âlimleri serisi – 95

KEMALEDDİN EBU’L-KASIM FARİSİ
D. ? – Ö. 1320

İsmi; Kemaleddin Ebu’l-Kasım Farisi’dir,
Astronomi, fizik, matematik âlimidir,
Hayatı hakkında fazla bilgi yokmuş,
Kutbeddin Şirazi’nin talebesi denir.

İlm-ül-Menazir ilminin temelini atmış,
Optik sahasında da başarılı sayılmış,
Kendinden önceki âlimleri inceler,
İlim dünyasına değerli eserler katmış.

İlim için kendini inzivaya çekmiş,
İnzivada eserlerini bir tamam etmiş,
Yeni buluşlar içinde derinleşirken,
Bu çalışmalarına âlimler değer vermiş.

Ay hareketlerini yakın takip eder,
Yapı ve teşekküllerini izah eder,
Gökkuşağını da detaylıca anlatmış,
“Buhar, ısı ve ışıktan oluşur” der.

Cebir, fizik ve optik alanında yazmış,
Matematik ve astronomiye renk katmış,
İlim dünyası eserlerini çok sever,
Pek çok konuda değerli eserleri varmış.

Şair, Araştırmacı, Yazar: Abdullah Yaşar Erdoğan

Kemaleddin Ebu’l-Kasım Farisi der ki:
"Birçok büyük fizik âliminin eserini incelediğimde, ışığın, ışık kaynağından doğru bir çizgi halinde etrafa yayıldığını ve su yüzeyi gibi bir yüzeye ulaştığında, ortadan eşit açılarda fakat değişik yönlerde yansıdığını ve yayılma yönünde her tarafa nüfuz ettiğini söylüyorlardı. Burada şu dört türlü hadise göze çarpmaktadır: Doğrusal yayılma, kırılma, nüfuz ve yansıma açıları. Bunların hepsi eşit durumda bulunuyordu. Bu hadise büyük bir hayret ve ilgi uyandırdı. Bunun kaynağı ve sebebi neydi. Uzun müddet bunun üzerinde incelemelerde bulundum. Sonunda şu mühim sonuca ulaştım. Yansıma ve kırılma yoluyla meydana gelen görüntü, aslında farklı oluyordu. Bu durum, hayret ve ilgimi daha da artırdı. Sonunda hocama başvurdum. Hocam Kutbeddin Şirazi, bana bu konuya dair İbn-i Heysem’in eserini verdi. Onu inceleyince, kesin ve açık izahların tatlı serinliğini buldum. Çok faydalı, ince ve şaşılacak bilgilerle karşılaştım. Verilen bilgiler sağlam deneylere, geometrik ve astronomik gözlemlerin neticelerine ve hakikate uygun mukaddimelerden çıkarılan kıyaslara dayanıyordu."