dipnot:
...............................................................................................
Haiku Yapısı

Haiku, yapısal olarak 2 asimetrik parçadan oluşur denebilir. Bir durumu işaret eden ilk dize, ve onunla ilintilendirilecek başka bir durumu işaret eden ve genelde iki dizeden oluşan ardılı. Bu formda ilk dize ile son ikisi arasında bir tür iletişim, çağrışım, titreşim vb. diye adlandırılabilecek bir tür ilişki vardır ve deyim yerindeyse bu tür bir rezonans ne kadar güçlüyse haiku o kadar “iyi” addedilir. Japonya’da ortaya çıktığı şekliyle haikuda, ilk dizenin mevsimsel bir tanım içeren veya onu ima eden cümle(cik) olması esastır. Genelde kabul gören başka bir esasa göre, “iyi” haikuya sözcük eklemek, çıkarmak, herhangi bir sözcüğün yerini değiştirmek mümkün değildir. Yani “iyi” haiku, sağlam bir betonarme yapı gibi olmalıdır.

şiirimizin büyük ustası haydar ergülen şöyle sıralıyor haiku’da olması gereken özellikleri...

1-Hep geniş zaman kullanılır.
2- Hiç ya da çok az kişi zamiri kullanılır.
3- Asla üç dizeden bir cümle oluşturulmaz.
4- Fiilimsi kullanılmaz.
5- Vurucu dize sonda kullanılır
6- İmgelerin ikisi üçüncü ile zıtlık, bütünlük, karşılaştırma, oluşturmalı.
7- imgeler somut olmalı.
8- Benzetme ve metafor kullanılmaz.
9- Yüce imgeler kullanılmalıdır (savaş, kaba seks, ve suç değil)
10-Kendine göndermelerden kaçınılmalıdır.
11-Az fiil kullanılmalıdır.
12-Fiil niteleyen (zarf) kullanılmaz.
13-Görünüşte basit bir doğa olayı ama altında bir felsefe saklı olmalı.
14-Sıradan şeyler sıradan biçimde sıradan dille yazılmalıdır.
15-İmgeler şu sırayla sunulmalıdır: geniş açıdan, orta ölçekle ve odaklanarak.
16-Mevsim adı ya da mevsime gönderme kullanılmalı.
17-Bir solukta söylenebileni yazmalı.
18-Haiku basitliğin mükemmelliğidir
19-Balıkçının dediği gibi haikular bizim değildir. İçimizden geçerler.
20-Haikuyu anlatan bir örnek de şudur: birisi balığı unlar ve kızartır. Diğeri soslar hazırlar, barbeküler yakar, baharatlar kullanır.
21-İlk kelime büyük harf, gerisi küçük harf olan, hepsi küçük ya da büyük harf olan, her dizenin başı büyük harf olan haikular olabilir.
22 - İlk yazılan haikularda 5-7-5 ölçüleri kullanılması mecburidir ve hatta mevsimlerden bahsetmesi. Daha sonra ki haiku denemelerinde konular ve hece sayısında artma söz konusu oluyor.
(alıntı)........................................

hai/kuyumcu!
sözlere gümüş biçse;
sükûta altın;

hai/kayyumcu;
arif olan adamda,
tarif aramaz!

Şubat 2010.