Şiir Nasıl Yapılır

“Mayakovski, “ Şiir Nasıl Yapılır?” adlı metni 1926 yılının Mart ayında yazdı. Metin iki bölümden oluşmaktadır. İlk bö­lümde şair, kendisine kadarki yazarların aynı konuda yazdık­larını eleştirir. İkinci bölümde somut bir örnek üzerinden şiir hakkındaki görüşlerini ortaya koyar.
1925 yılında Sergey Yesenin intihar etmiş ve ardından okuyanları çok etkileyen bir veda şiiri bırakmıştır (Bu şiir, Türkçe’de Azer Yaran çevirisiyle okunabilir). Yesenin’in inti­harının insanları özendirmesi tehlikesine karşı Mayakovski, “Sergey Yesenin’e” adlı bir şiir yazar. Metnin ikinci bölümün­de Mayakovski bu şiiri nasıl “yaptığını” anlatmaktadır.
Mayakovski, metnin yalnızca bir yerinde Rus Biçimcileri’ni anar, bu da muhtemelen dönemin baskıcı ortamı yüzünden­dir. Ancak savunduğu fikirler Rus Biçimcileri, özellikle Viktor Şklovski ve Roman Yakobson ile tamamen örtüşmektedir. Tıpkı Şklovski’nin “Don Kişot Nasıl Yapıldı?” adlı yazısında kurgunun “yapıldığını” savunması gibi Mayakovski de şiirin yapıldığını savunur ve yine Şklovski gibi “yöntem tekniği” (Rusça “priyom”) kavramını kullanır. Biçimciler başta anlamın olmadığını, şiirin anlamsız nağmelerle başladığını düşünür ki paralel görüşlere Mayakovski’de de rastlarız. Mayakovski, şiirselliği ses akışmalarında görür. Roman Yakobson da Ame­rika Birleşik Devletleri’nde çalıştığı sırada verdiği “I like Ike” örneği ile şiirselliği ses akışmalarında bulmaktadır.
Sonuç ola­rak Mayakovki’nin “Şiir Nasıl Yapılır?” adlı kitabı Biçimci bir çalışmadır.
Metni çevirirken Mayakovski’nin yaptığı şiir alıntıların­da yazarın anlam aktarmak istediği yerlerde anlam çevirisi yaptım ama ses özelliklerini aktarmak istediği yerlerde çevi­riyazı ile yetindim. Mayakovski, dönemin edebiyat ortamına hitaben yazdığı için pek çok kapalı gönderme yapıyor; met­ni anlaşılır kılmak adına bu göndermeler hakkında dipnotlar koydum. Son olarak; Mayakovski’nin devrik ve uzun, bileşik cümlelerden oluşan tarzını elden geldiğince korumaya çalış­tım ama anlamayı güçleştirdiği yerlerde onun devrik cümlele­rini düz olarak aktardım.
Okuyacağınız çeviri V.V. Mayakovski’nin toplu eserlerini içeren Soçineniya (Moskova, 1988, PRAVDA Yayınevi) adlı eserin ikinci cildinde (sayfa 664-697) yer alan Kak Delat Stihi? adlı metne aittir.