Makale 2: Şiirde Biçim Meselesi

• 30 Aralık 2008 Salı 20:42:32

Şiirde ilerlemeye çalışan ve gelişme yolunda çaba gösterenlerden biri olarak,
belki yararlı bir konu üzerinde foruma benzer küçük bir fikir teatisi kümesi kurabilir, belirli bir noktaya ulaşabiliriz umarım.

Eklenen bir şiirin hece ölçüsü, (ölçüden sınırlı anlamda bir dize içindeki heceyi sayıyorum) genelde ahenk dışı amaçlarla da uygulanan bir yöntem olmaktadır giderek. Bu, eşit hece sayılı dizenin, ahenkli veya akıcı olduğuna ilişkin teorinin bir sonucu gibidir.

Ölçü dendiğinde, belki daha açık olarak ’biçim’i ilişkilendirmeliyiz.

1- Uyak olarak; biçimi daha özgür duruma getirip, uyakları dizenin içine saklamak mümkündür, Örneğin devrik dize gibi gözükebilecek olan bir değişim;

’uyak 1’ + ilk dizenin baş kısmı,
ikinci dizenin baş kısmı + ’uyak 2’

(’uyak 1’ ile ’uyak 2’; sondaki birkaç harfte aynı olan yapılardır) .

burada, seslendirmede, belleğimizde kalan seslerin birbirini zaman içinde izleyip üst üste binmesinin getirdiği bir güzellik olarak, beynimizde aynı uyak kalmaya devam eder...
Hatta bunu birkaç öbek sonra bile yapsanız, aynı yapıyı bellek hatırlar ve bu kıvılcım beklenen etkiyi yapar..

2- Dize sayısı olarak; örneğin, şiirin dörtlük olmak zorunda kalmaması gerekirdi; bazı sözlerin gereksiz yinelenmesine yol açabiliyor...

İlk dörtlükteki 2. ve 4. dizenin anlamları aynı ise, anlamı güçlendirmeyecek ve anlamda aşırı bir ağırlık verecekse, bu tekrarı kaldırmak ve serbestliğin bir örneği olarak, 3 dizelik bir öbek (kıta) ile yetinmek de mümkün olabilir.

Dize 1 + ’uyak 1’
Dize 2 + ’uyak 2’
Dize 3 + ’nakarat’

Dize 4 + ’uyak 3’
Dize 5 + ’uyak 4’
Dize 6 + ’nakarat’

Burada, şiiri geliştirme amaçlı olarak değerlendirip forum benzeri bir tartışmaya açabilmek önemli olacaktır.
Böylece herhangi bir şiir üzerinde öneriler ve yorum yapmak mümkün olabilir.
Aksi halde, şiirlere müdahale düşünülemez.

Biçim üzerine bu açıdan katkıda olabilir fikirlerinizi beklerim...

Saygılarımla...

Orhan Tiryakioğlu (Orhanti)