Sidret’ül Münteha ve Kalu Bela

• 23 Mart 2022 Çarşamba 14:12:10

Salat kelimesi Arapça kökenli bir kelime olup Hz peygamberin adı anıldığında ona selam verilerek onun hürmetine dua etmek anlamına gelen bir kelimedir. Salat getirmeye dini olarak salavat getirmek denilmektedir.

…………………………….

Tekbir, Arapça Allahu ekber şeklinde ifade edilen İslamî kavram. Allah’ın her şeyden üstün, yüce ve ulu olduğunu ifade eder.
…………………………..

Teslis veya Üçleme, Hristiyan doktrininde Tanrı’nın Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’tan oluşan üçlü doğası. Hristiyanlıktaki üç ilahî varlığı içeren akideleri tanımlayan bir ifadedir. Hristiyan kaynaklarda sıklıkla "Kutsal Teslis" veya "Kutsal Üçleme" şeklinde kullanılır.
…………………………

Mescid-i Aksa, Müslümanlarca kutsal kabul edilen ve Müslümanların ilk kıblesi olduğuna inanılan yapı. Yapı Kudüs’ün doğusundaki Eski Şehir bölgesinde, Tapınaklar tepesi olarak bilinen alandadır. Bu alanın yüzölçümü yaklaşık 144 dönüm olup, sayısı iki yüze ulaşan birçok esere sahiplik eder.
…………………………

Mescid-i Haram, Mekke’de Kâbe’nin de içinde bulunduğu alanı çevreleyen büyük mescittir. Hürmetli Mescid anlamına gelen bu ifade Kur’an’da 16 ayette yer almaktadır.
...

Furkan, “hak ile batılı birbirinden ayıran” demek olup Kur’an’ın isimlerinden biridir.
……………………….

Miraç, İslam dininin anlatımlarında, Muhammed’in göğe yükselip, Allah ve öte âlemleri görüp geriye döndüğü rivayetlerine verilen isimdir.
………………………

Tövbe, dinde bir günahtan dönmeye karar vermektir. Tasavvuf anlayışında tövbenin farklı bir mânâsı ve kullanımı vardır. Tasavvufta mürşidin huzurunda yapılan tövbeyle bireyin müritliği başlar. Bu tövbenin bireyin kendince yaptığı tövbeden farkı nasuh olmasındadır. Yani kâmil bir tövbe niteliğindedir.
………………………

Fıkıh, anlayış, anlayış tarzı veya derinliği anlamına gelen kelime, terim olarak İslami kanunların teorik ve pratik uygulama çalışmalarına verilen ismi ifade etmektedir.
………………………

Kelâm ya da İlm-i Kelâm; İslâm dininin akaid konularını irdeleyen ve tarihî olarak bu çerçevede gelişen dinî-felsefî teorilerle ilgilenen ilim dalı. Bu anlamda kelâm, imanla ilgili konu ve sorulara izâh ve ispat getirme amacıyla geliştirilen teolojik felsefenin adıdır.
…...
Kutup itikatta tasarrufa sahip olduğuna ve Allah katında hatırının yüksek olduğuna inanılan kişileri ifade etmek için kullanılan bir tasavvuf terimidir"Kutup", tasavvufta “velîler zümresinin başkanı, dünyanın ve âlemin mânevî yöneticisi olduğuna inanılan velî” mânasında kullanılmıştır.
……………………..

Gavs, kendisine belli başlı konularda müracaat edilen, evliya ve alim mertebesinde yer alan kişi demektir.
…………………….

Rükû, namazın şartlarından biri. Namaz kılan birisi, kıraâtten sonra, tekbir getirerek rükûya eğilir. Rükûda, erkekler parmaklarını açıp, dizlerin üstüne koyar. Sırtını ve başını düz bacaklar ve kollar dik tutulur. Kadınlar ise parmaklarını açmaz. Sırtını ve başını hafif eğik olacak şekilde eğilirler.
…………………….

Secdeye varmak. Cenab-ı Hakk’ın huzurunda hiçliğini, aczini bilip teslimiyetle yere kapanıp duâ ve tesbih etmek. (Tekili: Sâcid) Secde ederek yere kapananlar, secde edenler.
……………………

Arapça kökenli bir kelime olan kıyamın sözlük anlamı ayakta durmaktır. Namazın ayakta kılınan kısımları da kıyam olarak nitelendirilir.
…………………..

Tavaf; ziyaret etmek, bir şeylerin etrafında dolaşmak anlamına gelir. Hacca gidildiği zaman tavaf etmek bir farz ibadeti haline gelir. ... Nasıl insan namaz kılarak Allah’a olan kulluk borcunu yerine getiriyorsa tavafta da Allah’ın evi olan Kabe’nin etrafında dolaşıp ona hürmet göstererek ibadet gerçekleşir.
………………………

Âyet ya da Âyet-i Kerime, Kur’an surelerini oluşturan harf, kelime veya cümlelerdir. Âyet Arapçada delil, açık alamet, veri veya işâret gibi anlamlara gelmektedir. Türkçe olarak Ayet şeklinde kullanımı yaygındır.
………………………..

Hadis veya hadîs-i şerif, lügatte söz, haber, sonradan vücuda gelen şey anlamına gelen hadis, rivayet edenlerce, bir rivayet zinciri ile Muhammed’e dayandırılan ve kendisinin değişik olaylar ve sorunlar karşısında veya Kur’an âyetlerini açıklamak için söylediği iddia edilen söz, fiil ve takrirleri ifade eder.
………………………

Furkan Suresi Kur’an’ın 25. suresidir. Sure 77 ayetten oluşur. Sure ismini, ilk ayette geçen, “hak ile batılı birbirinden ayıran” anlamına gelen ve Kur’an’ın isimlerinden biri olan “el-Furkan” kelimesinden almaktadır. Furkan, “hak ile batılı birbirinden ayıran” demek olup Kur’an’ın isimlerinden biridir.
……………………….

Tanrı’nın buyruklarını insanlara ileterek onları aydınlatan, onları iyi ve doğru davranmaya yönelten kimse, yalvaç, peygamber. Nebi, bir İslam dini terimi. Nebi kelimesi "haberci" "haber alan" anlamına gelir. İslam inancına göre 124.000 veya 200.000’den fazla nebi vardır.
………………………

Müezzin; camilerde ezan okuyan, sala getiren, namazlarda selam ve tesbih dualarını okuyan kişidir. Müezzinlik makamı, İslam peygamberi Muhammed zamanından beri vardır. İlk müezzin Bilal-i Habeşi’dir.
……………………….

Kelime anlamı itibarıyla “doğmak, meydana çıkmak, sâdır olmak, zuhur etmek” (Kaya, 2009: 467) anlamına gelen sudûr (emanation-feyz-türüm) kelimesi, felsefî bir terim olarak ise, “bütün türemiş veya ikincil şeylerin temel ya da ilksel olan bir şeyden çıkmaları, varlığa gelmeleri işlemi ya da sürecidir.
……………………..

Bühtan birisine yalandan bir şey isnad etme. Birisini suçlu gösterme. Dalgınlık. Medhûş ve mütehayyir olma.
………………………

Sırât, İslâm ve Zerdüştlük dinlerine göre Cehennem üzerine kurulmuş dar ve geçilmesi güç köprüdür.
…………………………

Mevta kelimesi, ’ölü ya da ölmüş kimse’ şeklinde ifade edilmekte ve kullanılmaktadır. Yani aynı zamanda vefat eden bir kişi için öne çıkan bir sözcüktür.
………………………...

Kevser, "pek çok" demektir, Kur’an’da dünyada ve ahirette verilen ya da müjdelenen pek çok hayır için kullanılmıştır. Kelime anlamı "pek çok, oldukça çok" olan "kevser", Arapça "çokluk" anlamına gelen "kesret" sözcüğünden türemiştir.
……………………….

Beyzi Beyza, sevilen, el üstünde tutulan olarak bilinmektedir.
………………………

Ali ve Ala, yüce, ulu ve yüksek makam anlamlarına gelmektedir. Aynı zamanda en üstün kişiler anlamında da kullanılmaktadır.
………………………

Düldül, İslam halifesi Ali’nin katırıdır. Kır veya beyaz renkte olan ve genellikle dişi olduğu söylenen Düldül, İslam peygamberi Muhammed tarafından Ali’ye hediye edilmiştir. Daha sonraları klasik şövalye üçlemelerine uygun olarak bir at şeklinde tasvir edilmiştir.
………………………..

Zülfikar İslâm peygamberi Muhammed’in damadı, amcasının oğlu ve Dört Büyük Halife’den biri olan Ali’nin çatal şeklinde iki başlı kılıcının adıdır.
……………………….

Diyanet ve TDK anlamı merak edilen ihlas, kelime anlamı olarak yürekten bağlılık ve temiz sevgi demektir. TDK anlamının yanı sıra Diyanet anlamına bakılacak olursa, şirkten uzak bir şekilde Allah’a tam anlamıyla ibadet etmektir.
………………………

Mümin, iman eden veya güvenen anlamında Arapçadan Türkçeye geçmiş bir kelimedir.
……………………..

Okumak anlamına gelen kıraat, İslami açıdan namaz üzerinde Kur’an’dan ayet okumak manalarına gelir. Namazdayken Kur’an-ı Kerim’den ayet okumak farz olarak görüldüğünden, kıraat etmek farz olarak kabul edilir.
…………………….

Arapça kelime olan ikra oku anlamına gelmektedir. Türk Dil Kurumu sözlüğünde ikra kelime ve isim olarak yer almamaktadır. Ancak ikra kelimesinden türemiş olan ikrar kelimesi yer almaktadır. İkrar sözlük anlamı ise, kabul etme, bildirme, açıkça söyleme şeklinde açıklanmaktadır.
…………………….

Sıraat al-mustakım veya düz yol için Arapça terimdir. İslami bağlamda doğru yol olarak yorumlanmış, "Orta Yol" ve Allah’ın hoşnut olduğu yol olarak çeşitli şekillerde tercüme edilmiştir. İslam’da beş vakit farz namaz vardır. Her duanın her döngüsünde aşağıdaki ifade yer alır:
……………………….

Kalu Beladan Beri, daha dünya yaratılmadan önce demektir. Bu ifade kullanıla kullanıla deyim haline gelmiştir. Biriyle çok uzun zamandır tanışık olduğunu belirtmek isteyenler Kalu Beladan Beri kalıbını kullanır.
……………………….

Sidret’ül münteha, yükselişteki son durakta bulunan ve cennetin girişindeki ağaç olarak tanımlanmıştır. Bazı hadislerde genişliğinin 70 arşın olduğu bildirilmiştir. "Sidret’ül münteha", son sedir anlamında Arapça tanım terkibidir.
…………………………

Setri avret, İslam dininde örtmenin gerektiği yerlerin örtülmesi anlamına gelmektedir. Herhangi bir Müslüman kişinin namazının geçerli olabilmesi için, namaz kıldığı anda avret yerlerinin örtülmüş olması farzdır. Avret yerleri erkekler ve kadınlar için farklıdır.
…………………………

Kıyam namazın ayrılmaz bir parçasıdır. Dua ayakta başlar ve bazı dualar sadece kıyam gerektirir.
...

İtikat, imanın esasları arasında Müslümanların itikadı yer almaktadır. Bu terim en geniş anlamıyla; Allah, kul ve dünya hakkındaki olaylara bakış açısını etkileyen tüm düşüncelerdir. İtikat kelimesiyle birlikte; itikatlı, itikatsız ve itikatlılık kelimeleri de türetilerek kullanılmaktadır.
...
İçtihat, yasada veya örf ve adet hukukunda uygulanacak kuralın açıkça ve tereddütsüz olarak bulunmadığı konularda, yargıcın veya hukukçunun düşüncelerinden doğacak olan sonuç.
...

Müctehid Arapça bir terimdir. İslam dininde, bir konu hakkında var olan delilleri inceleyerek hüküm çıkartan din adamlarına verilen isimdir. Müctehidlerin yaptıkları işe ise dinde ictihâd denmektedir.
...

İtikaf, dinî bir terim olarak itikâf akıl sağlığı yerinde ve ergenlik çağına gelmiş bir Müslümanın beş vakit namaz kılınan bir mescitte ibadet/Allah’a yakınlık elde etme niyetiyle bir süre durması demektir.

Kemal GÜL
22.03.2022