RACİNE JEAN.

• 17 Ocak 2022 Pazartesi 21:30:04

RACİNE JEAN KİMDİR?
Fransız oyun yazarı. Klasik Fransız trajedisinde gerçeğe ve doğala yönelişin en başarılı temsilcisidir.
21 Aralık 1639’da Ferte-Milon’da doğdu, 21 Nisan 1699’da Paris’te öldü. Port-Royal Manastın’yla yakın ilişkileri olan bir ailenin çocuğuydu. Annesiyle babasını çok küçük yaşta yitirdi. Port-Royal’de, rahibe olan teyzesinin yanında yetişti. Öğrenimine Jansenistler’in yönettiği Beauvais Koleji’nde başladı. 1655’te yeniden Port-Royal’e dönerek Les Granges’da özellikle Lan-celot, Le Maître, Nicole ve Hamon gibi dönemin ünlü öğretmenlerinin öğrencisi oldu. 1658’de Paris’teki Harcourt Koleji’nde felsefe okudu. Çok geçmeden bir akrabasının yardımıyla Paris’in edebiyat çevrelerinde
görünmeye başladı. La Fontaine’le tanıştı. Kralın evlenmesi üzerine yazdığı bir övgü şiiri Saray tarafından ödüllendirildi.
Eğlence düşkünlüğü Port-Royal çevresindeki yakınlarını kaygılandırınca, yaşamına bir düzen vermesi için 1661’de Uzes’deki bir rahip akrabasının yanına gönderildi. Ancak buradaki yaşamı fazla sıkıcı bularak din adamı olmaktan vazgeçti. Paris’e döndü ve eski renkli yaşamını sürdürmeye başladı. Özellikle tiyatro çevreleri ona çok çekici geliyordu. Moliere’in Kadınlar Okulu güldürüsünün başarısını ve bu oyunun başlattığı sanat tartışmalannı büyük bir ilgiyle izledi. İlk trajedisi La thebaide 1664’te Moliere’in Port-Royal tiyatrosunda sahnelendi. Moliere ertesi yıl onun ikinci oyunu Alexandre le Grand’ı (“Büyük İskender”) sahnelemeye hazırlanırken, Racine provaları yarıda keserek oyunu, trajedi türünde daha başarılı olan Hötel de Bourgogne tiyatrosuna verdi. Bunun üzerine Moliere’le arası açıldı.
1667’de Louvre’da sahnelenen Andromaque (And-romak) trajedisiyle Racine’in sanat yaşamının en parlak dönemi başladı. Ancak bu başarılarının sağladığı güvenle daha da sorumsuz bir eğlence yaşamına kapıldı. Çok geçmeden Port-Royal’deki eski öğretmeni Nicole’ le de bozuştu. Nicole’un, Saint-Sorlin adlı bir yazarı eleştirirken oyun ve roman yazarlarını halkın zehirleyicileri olarak suçlamasına karşı, Racine’in çok sert bir dille bir savunma yazması bu dargınlığın başlıca nedeniydi. 1677’de çok şey borçlu olduğu eski öğretmeniyle barışmak için büyük çaba gösterdi. Ne var ki, kişisel ilişkilerinde her şeyden önce kendi başarısını düşünen yaratılışı, dostluklarının uzun ömürlü olmasını önlüyordu. 1667-1677 arasında Bri-tannicus, Berenice, Bajazet (Bayazıt), Mithridate, Iphigenie en Aulide (“İphigenia Aulis’te”) ve Phedre (Phaidra) gibi en ünlü trajedilerini yazdıktan sonra bir suskunluk dönemine girdi. On iki yıl süren bu bunalımlı dönemini, düşmanlarının Phedre et Hippolyte adlı bir oyun yazdırarak Hotel de Guenegaud tiyatrosunda oynatmaları ve aynı günlerde Hotel de Bourgogne’da oynanan Phaidra’in başarısızlığa uğraması, oyuncu sevgilisi Champmesle’nin kendisini terketmesi, bir önceki sevgilisi Du Parc’ı zehirlediği yolunda çıkan dedikodular, eski öğretmenlerine gösterdiği saygısızlık yüzünden duyduğu pişmanlıklar ve yeniden çocukluk yıllarındaki dinsel duygulara dönme isteği gibi nedenlere bağlayanlar vardır. Bu arada Racine’in XIV. Louis’nin saray tarihçiliğine atanmasının da yaşama biçimini değiştirmesinde büyük bir payı olduğu söylenebilir. Bütün vaktini kralına adayan Racine, tarih konusunda ciddi araştırmalar yapmış, kralın Alsace ve Hollanda seferlerine katılmıştır. Gene bu dönemde özel yaşamında da büyük bir değişiklik yaparak evlenmiş, yedi çocuğu olmuş ve ailesine bağlı bir insan olarak yaşamıştır.
Racine kendinden önce gelen Corneille, Tristan ve Rotrou gibi yazarların geliştirmiş oldukları bir biçimi alarak bu oyun türünde insan kişiliğinin hırs, tutku ve kıskançlık gibi duygularla kendini nasıl yok ettiğini gösterdi. Corneille 1660’tan sonra yazdığı trajedilerinde siyasal olaylara ve düşünceye daha çok ağırlık vermiş, aşkı yeterince önemsememişti. Racine aşk tutkusuna öncelik vererek bu gelenekten ayrıldı. İnsanı tutkularının elinde bir oyuncak olarak yansıttığı trajedileriyle yazgının ve tanrıların egemen olduğu Yunan trajedisinin özelliklerini yeniden gündeme getirdi.