1940 TÜRKİYE'SİNDE AŞI.

• 5 Mayıs 2021 Çarşamba 22:14:00

1940 YILLARINDA ÜLKEMİZ DEN 20 FAZLA AŞI ÜRETMİŞTİR.
Türkiye’de aşı üretimi ile ilgili yapılan ilk çalışmalar Osmanlı dönemine dayanıyor; Edirne’de çiçek hastalığından korunmak amacıyla varyasyon yöntemiyle ilk aşı uygulamalarının tarihi 1700’lere uzanıyor. 1721 yılında İngiltere Büyük elçisinin eşi Lady Mary Mont agu ülkesine yazdığı mektupla İstanbul’da çiçek hastalığına karşı “aşı denilen bir şey” yapıldığını bildirmiş. Bu mektubun aşı yapımına ilişkin ulaşılmış en eski belge olduğu söyleniyor. 1801 yılında Jenner metoduna göre çiçek aşısı uygulaması başladıktan üç yıl sonra ise Osmanlı’da aşı uygulamalarına başlanmış. Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de aşı çalışmaları konusunu Teyit, detaylı olarak Salgın Var çalışmasıyla ele almıştı.
Cumhuriyet döneminde toplum sağlığını koruma çalışmaları için 1928 yılında kurulan Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü ile aşı üretimi, merkezi hale getirilmiş. O dönemlerde aşı ve serum üretimi kamusal bir görev ve sorumluluk olarak algılanıyordu. 1930 yılında 1539 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu çıkarılmış, aşı-serum üretimi ve dış alımının denetlenmesi kurallara bağlanmış. 1930-1940’lar Türkiye’de aşı ve serum üretiminin hızla arttığı yıllar. Bu dönemde Hıfzıssıhha Enstitüsü ülkenin aşı ihtiyacını karşılıyordu. Aynı zamanda 1940 yılında kolera salgını nedeniyle Çin’e de aşı gönderilmiş.
Kurum 1940’lı yıllardan itibaren tifo, dizanteri, kolera, veba, meningokok, stafilokok, boğmaca, brusella, nezle, kuduz, verem, tetanos, difteri, kızıl, karma aşı, tifüs, çiçek, grip gibi birçok farklı tip aşının üretimini gerçekleştirdi (sayfa 19). Tüm Türkiye’nin aşı gereksinimini karşılayan kurum aynı zamanda çeşitli ülkelere aşı da ihraç ediyordu. Türkiye’de hastalıkların yok olması ile 1971’de tifüs, 1980’de çiçek aşısı üretimi durduruldu. Ayrıca kurum çağın teknolojilerine ayak uyduramayınca da 1996 yılında DBT aşısı, 1997 yılında ise BCG aşısının üretimini durdurdu. 90’ların sonlarına doğru, Hıfzıssıhhanın ve dolayısıyla Türkiye’nin aşı üretim faaliyetleri durduruluyor. Aşı üretiminin sona ermesiyle de aşılar dışarıdan satın alınarak temin edilmeye başlanıyor.