ULUBORLU KAZASININ İLGASIYLA SENİRKENT NAHİYESİNİN KAZAYA TAHVİLİ HAKKINDA 27 MART ve 1 NİSAN 1909 TARİHLİ İKİ BELGE

• 19 Ocak 2021 Salı 21:33:07

Dr. İbrahim KARAER

Senirkent 11 Şubat 1880 tarihinde Kabaca-i Kebir (Büyükkabaca), İlegüp (Uluğbey), Yassıviran (Yassıören), Güreme (Ortayazı), Garip ve Abdülcebbar köylerinden müteşekkil Isparta sancağına bağlı nahiye merkezi olmuş; Uluborlu kazası 3-4 köyden müteşekkil kaymakamlıkla yönetilen bir kaza haline gelmiştir. Uluborlu halkı, kaza statüsünün kaldırılacağı endişesiyle bu duruma ilk günden itibaren itiraz ederek Senirkent’in eskiden olduğu gibi Uluborlu kazasına bağlanması için girişimlerde bulunmuşlardır. Bu girişimler başarılı olmuş, Senirkent nahiyesi 21 Haziran 1893 tarihinde tekrar Uluborlu kazasına bağlanmıştır. Uluborlu kazasına bağlanmış olmaktan mutlu olmayan Senirkent halkı, Uluborlu kazasının ilgasıyla Senirkent nahiyesinin kazaya tahvili veya sancak merkezi Isparta’ya, hatta Afyon’a bağlanmak için birçok teşebbüslerde bulunmuşlar; Senirkent halkının ve önderlerinin bu teşebbüsü her seferinde Uluborlu halkı tarafından engellenmiştir. 1880 yılında başlayan bu mücadele, Senirkent’in 16 Haziran 1952 tarihinde kaza olmasıyla son bulmuştur. Senirkent’in kaza yapıldığına dair kanunda, Uluborlu’nun kaza statüsü korunarak bu iki ilçe arasındaki 70 yıl süren çekişme tatlıya bağlanmıştır.

Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivinde bulunan DH.MKT 2783-40 numaralı dosyada bulunan iki evrak, bu teşebbüslerden sadece birini belgelemesi bakımından önemlidir. Senirkent ileri gelenlerinden Başyiğit oğlu Süleyman’ın tertip ettiği Uluborlu kazasının lağvı ve Senirkent nahiyesinin kazaya tahvili hakkındaki dilekçe; Uluborlu halkı tarafından büyük tepkiyle karşılanmıştır. Meclis-i Mebusan Riyasetinden Dahiliye Nezaretine gönderilen bir numaralı belgeden Uluborlu halkının Süleyman Efendinin dilekçesinin engellenmesi için Meclis Başkanlığına müracaat ettikleri anlaşılıyor. Meclis Başkanı imzası ile 14 Mart 1325 (27 Mart 1909) tarihli Dahiliye Nezaretine yazılan yazıda; Uluborlu halkının dilekçesine atıf yapılarak Başyiğit oğlu Süleyman Efendiyi karalayıcı, Uluborlu kazasının ilgası ve Senirkent nahiyesinin kazaya tahvili ile Uluborlu halkının maddi ve manevi yönden büyük zarar göreceği, hukuk ve asayişlerinin korunması talepleri ifade edilmiştir. Söz konusu dilekçe, Meclis Arzuhal Encümenince incelenerek Dahiliye Nezaretine gönderilmesi kararlaştırılmıştır. Dahiliye Nezaretinden Konya vilayetine yazılan 1 Nisan 1909 tarihli iki numaralı belgede de, benzer ifadeler kullanılmış ve dilekçenin iade edilmesi istenmiştir.

(Belge 1)

Meclis-i Mebusan Riyaseti 586
Dahiliye Nezareti Celilesine

Hamidadabad sancağı mülhakatından Uluborlu kazasının lağvı ile muzafatından Senirkent nahiyesinin kazaya tahvili zımnında nahiye-i mezkure mütegallibesinden Başyiğit oğlu Süleyman Efendi ahaliyi iğfal ve ibram ile mühür bastırarak tertip ettiği arzuhal-i umumiyi müstacelen Dersaadete azimet ettikten ve kazalarının nahiye haline ifrağı ahali-i mahallinin maddi ve manevi birçok zararları olacağından bahisle buna meydan verilmeyerek hukuk ve asayişlerinin muhafazası istirhamı mutazammın müteaddit mühürlerle varid olan istidamenin Nezareti celilerine tebliğine arzuhal encümenince karar verilmiş ve mezkur istidaname bade iade olunmak üzere leffen takdim kılınmış olmakla ifayı muktezası babında emr ü ferman hazreti menlehül emrindir.
14 Mart 325 (27 Mart 1909)
Meclis-i Mebusan Reisi

(Belge 2)

Evrak numarası 88/17
Tarihi 19 Mart 1325 (1 Nisan 1909)
Dahiliye Mektubu Kalemi
Konya Vilayeti Celilesine
9 Mart 335 (22 Mart 1909) tarihli tahrirata dairdir

Uluborlu kazasının ilgasıyla Senirkent nahiyesinin kazaya tahvili zımnında nahiye-i mezkure mütegallibesinden Başyiğit oğlu Süleyman Efendi ahaliyi iğfal ve ibram (zorlama) ile mühür bastırarak tertip eylediği arzuhal-i umumiyi müstacelen dersaadete azimet ettikten ve kazalarının nahiye haline ifrağı (dönüştürme) ahali-i mahallinin maddi ve manevi zararı olacağından bahisle buna meydan verilmemesi istirhamı havi müteaddit mühür ile Meclis Mebusan Riyaset-i celilesine gönderilmiş münderecatına nazaran ba-tezkere (tezkere ile birlikte) tevdi olunan arzuhal iade olunmak üzere leffen sub valalarına tesyar kılınmakla iktizasının ifa ve inbiası (ortaya çıkarılma) hususuna himmet buyrulması babında
Tebyiz (Temize çekme)

Dr. İbrahim KARAER
18 Ocak 2021 / Ankara