İnsan İhtiyaçlarının Sınırsızlığı

• 25 Haziran 2019 Salı 11:50:03

İnsanların hayatlarını devam ettirebilmek ve yaşamlarını sürdürebilmek için yerine getirmeleri gereken bazı ihtiyaçları vardır.
Bu ihtiyaçlar hakkında geçmişten beri birçok yazar ve düşünür tarafından değişik kuram ve teori üretilmiştir.
Bunlardan en önemli gördüklerimden bir tanesi Amerikalı ünlü psikolog Abraham Maslow’un oluşturduğu “İhtiyaçlar Hiyerarşisi”dir.
Amerikalı psikolog Abraham Maslow"un “İhtiyaçlar Hiyerarşisi” kuramına göre insanların ihtiyaçları sınırsızdır ve insan bir ihtiyacını giderdikten sonra başka bir ihtiyaç ortaya çıkar. Bir ihtiyacı giderme süreci içinde ise tamamıyla memnun olma/hoşnut olma durumu olası değildir. Bu esnada, giderilmemiş ihtiyaç kişi için büyük bir motivasyon kaynağıdır, bireyi güdüler ve birey neyi henüz elde etmemişse ona büyük bir ilgi gösterir. Fakat, ihtiyaç giderildikten sonra bu ihtiyaca yönelik motivasyon davranışlar üzerindeki belirleyici etkisini kaybeder. Maslow’a ait ihtiyaçlar hiyerarşisi de, alt düzeydeki ihtiyacın karşılanmadan üst düzeydeki ihtiyacın karşılanmasının anlamsız olması ilkesi üzerinde kurulmuştur. İhtiyaçlara ait hiyerarşi basamaklarla/düzeylerle ifade edilmektedir.
Abraham Maslow, insan ihtiyaçlarını bir piramit gibi birbiri üstüne merdiven basamağı şeklinde çıkan bir şekilde düşünmüştür. Bu yaklaşım iki temel varsayıma dayanmaktadır. Bunlardan birincisine göre ihtiyaçlar davranışa yön vermede önemli etkendir. İkincisi ise ihtiyaçlar belirli bir sıraya sahiptir. Alt kademedeki ihtiyaç giderilmeden, üst kademedeki ihtiyaçlar kişiyi herhangi bir davranışta bulunmaya sevk etmez.
Abraham Maslow’a göre “İhtiyaçlar Hiyerarşisi” beş basamaktan oluşmaktadır.
1.Fizyolojik ihtiyaçlar
2.Güvenlik ihtiyacı
3.Sevgi ve ait olma ihtiyaçlar
4.Saygınlık ihtiyacı
5.Kendini gerçekleştirme
Fizyolojik İhtiyaçlar: Yemek yeme, su içme, boşaltım, uyku, üreme, barınma ve temiz hava alma ihtiyaçları bu gruba girmektedir.
Güvenlik İhtiyaçları: Doğa olayları gibi tehlikelerden korunma, iş ve can güvenliği, emniyet, düzen, vb gibi ihtiyaçları bu gruba girmektedir.
Sevgi ve Ait Olma İhtiyaçları: İnsanların çevresindeki kişilerle iyi ilişkiler kurması, arkadaşlar edinmesi, dostlar kazanması, bir gruba ait olma (aile, iş, arkadaş vb), insanların sevme ve sevilme, bağlanma, güven ve kabul ihtiyaçları da bu gruba girmektedir.
Saygı İhtiyacı: Bu ihtiyaç toplumda kişinin saygınlık kazanmasını ifade eder. Prestij, sosyal statü sahibi olma, başarı elde etme ve başkalarınca benimsenip takdir edilme gibi ihtiyaçlar bu gruba girer.
Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı: Kişinin başarma gücü ve yeteneklerini ortaya koymasıdır. Büyük ressamlar, sanatkârlar, yazarlar, şairler ve filozoflar bu aşamaya gelerek, hayatlarının en önemli doruk noktasına ulaşmışlardır.
Bu konuyu okumakta olduğum Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Medya ve İletişim bölümündeki Birey ve Davranış dersinde okumuştum. Okur okumaz gözlerimin önünde yıllar öncesindeki kendi sorunlarımızla ilgili çözüm önerilerimiz ile taleplerimiz canlandı.
1994 yılında Türkiye Sakatlar Derneği Malatya Şubesi olarak faaliyete başladığımız günlerde dile getirdiğimiz sorunlar ile taleplerimizi günümüzde dile getirdiklerimizle kıyaslamaya kalksak arada dağlar gibi fark olduğu görülecektir.
Psikolog Abraham Maslow"un “İhtiyaçlar Hiyerarşisi” kuramında belirtildiği gibi bizlerinde ilk ihtiyacı olanın büyük kısmını elde edince bir sonraki basamakta olan ihtiyacımıza geçiyoruz. Öncelikli ve hayati ihtiyaçlarımız arasında toplum içine çıkmak, görünür olmak, var olduğumuzu gösterebilmek geliyordu. Bunun büyük bir kısmını verilen mücadeleler sonucunda elde edince taleplerimizde doğal olarak “İhtiyaçlar Hiyerarşisi” kuramındaki gibi bir basamak atlayarak üst sıraya geçiyordu.
Küçük bir örnek vermek gerekirse geçmişte kaldırımlarda rampalar neredeyse hiç yok gibiydi. İlk dile getirdiğimiz günlerde ise kısaca kaldırımlarda rampa yok derdik. Yapıldığında ise standart ölçülerine ise pek dikkat etmezdik, önemli olan rampa var mı vardı… Günümüzde ise kaldırımların zemin taşlarının kaygan olup olmadığı, genişlikleri, eğimleri, yanlarında bulunması gereken koruma bordürleri, görme engelliler için hissedilebilir kılavuz yolu, kaldırım üzerine yerleştirilen ağaç, aydınlatma, reklam panoları, telefon kulübeleri, otobüs durakları ile kent mobilyalarının yerleşim şekillerinden tutunda birçok konuya dikkat ediyoruz.
Sözün özü olarak, “Engellilerin talepleri istekleri gün geçtikçe artıyor, daha önceleri bunları talep etmezlerdi” gibi sözleri dile getirenler ne demek istediğimizi ve insan ihtiyaçlarının sınırsız olduğunu daha iyi anlar umarım…

Ali Haydar Koyun
Yazar/Engelli Aktivist