Engelsiz Ulaşım Zihinlerde Başlar

• 7 Şubat 2018 Çarşamba 11:59:36

14 Ocak günü Bursa’nın merkez Osmangazi ilçesi Hürriyet Mahallesi’nde oturan 47 yaşındaki Necla D.’nin otobüs şoförleri tarafından araca alınmadığı olay medyaya yansımasıyla tüm yurtta büyük tepkiler çekmişti.
Yaşanan bu olay benim gibi akülü tekerlekli sandalye kullanan binlerce engelli vatandaşın her gün yaşamış olduğu sorunlardan birisiydi. Yıllar önce ülkede engellilerin binip inebileceği toplu taşıma araçların olmadığı günlerde bu tür araçlara kavuşmak amacıyla engelli dernekleri tarafından örgütlü bir şekilde büyük mücadeleler verilmişti. Verilen mücadeleler sonucunda engellilerinde rahat binip inebileceği ulaşım araçlarına yavaş yavaş kavuşmaya başlamıştık.
O yıllarda Türkiye’de bu tür araçlar sadece 4-5 şehirde bulunuyordu. Bu şehirlerden biriside ilimizdi. Malatya’da yaşayan bizler bu konuda birçok şehirden daha şanslıydık. Çünkü dernek olarak vermiş olduğumuz mücadeleler sayesinde 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan 21.Dönem Milletvekili Genel Seçimi ile Mahalli İdareler Genel Seçimleri’nden sonra Belediye Başkanı olarak göreve gelen Mehmet Yaşar Çerçi’nin bizlere verdiği sözü tutarak 5-6 ay içerisinde asansör tertibatlı ilk otobüsü alarak hizmete koymuştu.
Gelin görünkü bu araçlara kavuşunca ulaşımdaki sorunumuz ortadan kalkacak sanıyorduk, oysa yanılmışız. Araçlara kavuşmadan önce bir sorunumuz varken kavuştuktan sonra onlarca sorunumuzun yeni başladığını gördük.
Yaşadığımız bu sorunların giderilmesi amacıyla yapılan yasal düzenlemeler ile çalışmaların kalıcı çözüm getirmektense onları halı altına süpürmeye yönelik olduğunu görmekteyiz.
Son zamanlarda toplu taşıma araçlarında engellilerle, yaşlılarla, gazilerle ve kadınlarla ilgili medya organlarına yansıyan sorunlardan da anlaşılacağı gibi bu sorunların halı altına süpürülemeyecek kadar büyüdüğünü görüyoruz.
Büyüyen bu sorunlarla ilgili ilimizde de belediyeye ait toplu taşıma araçları ve sürücüleriyle ilgili yaşamış olduğumuz sorunları yazılı olarak iletmek ve bu konular hakkında bilgi alışverişinde bulunmak amacıyla yıllardır omuz omuza mücadele ettiğim Yücel Doğanşahin ile birlikte 23 Ocak da Malatya Büyükşehir Belediyesi Ulaşım ve Toplu Taşıma Hizmetleri (MOTAŞ) Genel Müdürü Enver Sedat Tamgacı’yı ziyaret ettik. Sıcak bir ortamda geçen görüşmede MOTAŞ Genel Müdürü Tamgacı ile sorunlar hakkında bilgi alışverişi yaparak görüştük.
MOTAŞ Genel Müdürü Tamgacı ile yapmış olduğumuz görüşmede kısaca değindiğimiz konu başlıkları;
-Otobüs duraklarının cep şeklinde yapılması nedeniyle araçların kaldırıma yanaşamaması ve bunun sonucunda da engellilerin araçlara binemediği, durakların sağında ve solundaki kaldırımlarda bulunan aydınlatma, mantar vb gibi nesnelerin rampaların açılıp kapanmasına engel olduğu,
-Bazı sürücülerin engellileri almamak için görmemezlikten gelmeleri, araçları yana yatırmadan rampayı açmaları nedeniyle düşme tehlikesi yaşandığı, rampaları sert bir şekilde açıp kapatmalarıyla psikolojik olarak sorun yaşanmasına neden oldukları,
-Araca binen koltuk değnekli, yürüme cihazlı, zihinsel ve spastik engelliler, yaşlılar ile bebekli kadınların oturmasını beklemeden ani hareket etmeleriyle düşme sıkıntısının yaşanmasına neden olunması,
-Normal yolcuların engellilerden önce bindirilmesi nedeniyle araç tıka basa dolduktan sonra engelliye yer kalmadığı için alınmadıkları,
-Araçlarda bulunan rampaların manüel olarak açılıp kapatılması nedeniyle bu durumun sürücüler tarafından angarya bir iş olarak görüldüğü ve bunun sonucunda da engelli vatandaşlara olumsuz davranışlar şeklinde sergilenmekte olduğu,
-Trambüs duraklarındaki rampaların standart ölçülerde olmadığı, yaya kaldırımlarında bulunan engelli rampalarının önleri sık sık belediye araçları tarafından kapatıldığı,
-Araç sürücülerine sıkı bir hizmet içi eğitim verilerek ve her yıl belli aralıklarla psikolojik testlerden geçirilerek bilinçlenmelerini sağlamak amacıyla vatandaşla kurulan iletişimin nasıl olması gerektiği, başta engelliler ile yaşlıların araçlara ücretsiz binmedikleri, bunların ücretleri bakanlıkça karşılandığı anlatılarak bilinçlendirilmeleri, araçlara binen engelli veya yaşlılara karşı ‘avantacı, beleşçi’ düşüncesiyle yaklaşmamaları, gerek kişisel olarak ailevi nedenlerle gerekse de iş yerinde çalışma şartları ve koşullarıyla ilgili yaşadıkları sorunları vatandaşlara yansıtma haklarının olmadığı, araca binen yolcular arasında erkek, kadın, yaşlı, genç, çocuk olacağı gibi engellilerinde olduğu ve yolcu seçme haklarının olmadığı, engelli yolcu bindiğinde araçta bulunan asansör ya da rampa tertibatının açılmasının kendi görevleri arasında olduğu, görevlerinin bilinci içerisinde sorumluluklarını bilmeleri ve yerine getirmeleri gerektiği anlatılmalıdır.
Sözün özü olarak, yazılı ilettiğimiz bu sorunlar dışında sohbet esnasında aklımıza gelen her konuyu görüştük. Genel Müdür Tamgacı, çözümü kendileriyle ilgili olan sorunları gidermek için gerekeni yapacaklarını, kendileri dışında olanları ise (rampa, durak, cep vb) belediyeye ileteceklerini söyledi. Sürücülere 2017 yılında toplam 2 bin saat kadar birçok konuda eğitim verdiklerini ve bu yıl da 5 bin saate kadar eğitim vermeyi planladıklarını söyledi. Bu eğitim çalışmalarından birinde de engellilerin yaşadığı sorunlarla ilgili konuşmacı olarak katılmamızın faydalı olacağını belirtmesi üzerine seve seve katılacağımızı ve destek vereceğimizi söyledik. İlettiğimiz sorunların takipçisi olacağımı ve sorunların tekrarlayarak devam etmesi halinde ise çeşitli şekillerde tepkilerimizi gösterebileceğimizi söyledik. Toplumsal konularda duyarlı olmaya çalışan bir vatandaş olarak üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirerek tespit ettiğimiz sorunları kendilerine bildirdik. İlettiğimiz sorunların tamamına da hak verdikleri gibi çözümünü de getirmelerini bekliyoruz. Amacımız her türlü engellerden arındırılmış engelsiz bir Malatya’da insan onuruna yaraşır kaliteli bir yaşam alanına kavuşmaktır.

Ali Haydar Koyun
Yazar/Engelli Aktivist