Bir Zamanlar Elbistan…

• 17 Temmuz 2012 Salı 01:07:18

Bir Zamanlar Elbistan…
Elbistanlı hemşehrimiz Ömer Hakan Özalp, Elbistan kültürüne, ELMÜHAY (Elbistan Mükrimin Halil Yinanç) Vakfı tarafından yayımlanan Bir Zamanlar Elbistan-I- isimli bir eser daha kazandırmıştır.
“Zengin ve renkli tarihî geçmişi, stratejik önemi ve mevkii dolayısıyla;
Kadim dönemlerin hükümdarlarının yanısıra Dulkadiroğulları beylerinin ve Timur, Baybars, Yavuz Sultan Selim, Şah İsmail, IV. Murad gibi sultan, şah ve padişahların uğrak yeri;
Selçuklu, Moğol, Bizans, Memluk, İran ve Osmanlı ordularının güzergahı;
Dadaloğlu, Karacoğlan gibi şairlerin cevelangâhı;
İbn Bâlî, İbn Habib, Mark Sykes, Şerefeddin Mağmumi, Basil, Pavlus (Bols) el-Halebî, Moltke, İbn Abdi’z-Zâhir, el-Herevî gibi yerli-yabancı pek çok seyyahın, tarihçi, asker, bilim a-damı ve devlet görevlisinin/elçinin geçiş yeri olan
Elbistan…
Tarihî, kültürel, folklorik, ilmî, tabii… tüm zenginliklerine inat büyük bir ihmale uğramıştır.
Gönlümüzün elvermediği bu durum karşısında, bir vefa borcu olmak üzere bugüne dek yayımladığımız on civarında eserle bu boşluğun kapanması yolunda çaba sarf etmiştik.
Bu kez de;
Dününün bugününe, bugününün yarınına taşınmasına katkıda bulunmak amacıyla;
Tarih, coğrafya, hatıra, seyahat… yazı, dizi, risale ve kitaplarında yer alan Elbistan’la ilgili metinlerden tesbit edebildiklerimizin bir kısmını biraraya getirmiş bulunuyoruz.
Eserimizin bir bölümü de, Elbistan’ın ulu çınarlarından bazılarıyla yapılan röportajların metinlerinden meydana gelmektedir.”
diyen Ömer Hakan Özalp’ın bu son kitabı, yazarın araştırmacılığının kattığı olumlu katma değerle olabildiğince üst seviyeye taşınmıştır.
Doğup büyüdüğü topraklara bir vefa borcunun olduğunu düşünen yazarımız, tüm samimiyetini ortaya koyarak keçiboynuzundan bal çıkarmaktadır. Bana bunu söyleten gerçek; yazarın, elindekilerle yetinmek zorunda olduğunun farkında olmasıdır. Elbistan adına her hareket ve oluşumu kayıt altına alarak, yarının Elbistanlılarından, mazide kalmış –ancak bir zamanlar yaşanmış- anı ve hatıralarla başbaşa kalmak isteyenlere fırsat sunma isteğinin eserin derinliklerine işlediği görülmektedir.
Arşivin tozlu rafları arasında fark edilmeyi ve kadrini bilecek ellerin uzanmasını bekleyen hatıra ve seyahat yazılarının yanı sıra, Elbistan’da olup bitenlerin farkında ve bir o kadar da içinde olduğunu düşündüğü –ve bildikleriyle mezara gitmesine gönlünün razı olmadığı- kişilerin ağzından dinlediği dünümüzü günümüze aktaran Özalp’ın Elbistan insanına sunduğu buram buram tarih kokan çalışması takdire şayandır.
Eserde, yer yer, başkaları bizim için neyi nasıl düşünmüş sorusunun cevaplarının da verildiği metinlerin aslına sadık kalınarak bize ulaştırılması, tarihî kırıntıların dahi kayıt dışı kalmaması arzusunun ete kemiğe bürünmüş bir şeklidir.
Diğer ciltleri peyderpey yayımlanacak eserin bu ilk cildi şu metinleri içermektedir:
1. Memluk sultanı Melikü’l-Eşref el-Guri (Sultan Kayıtbay) tarafından XV. asrın ikinci yarısında (1400’lü yılların sonlarında) Sultan II. Bayezid’e elçi olarak gönderilen Antepli İbn Bâlî’nin Hikmetnâme’sinden, Elbistan ve Ceyhan nehriyle ilgili “fî-Zikr-i Ceyhan” başlıklı şiir;
2. Tahsin Özgüç başkanlığında 1946-47 yıllarında yapılan Karahöyük kazısı ekibi içerisinde yeralan yüksek mimar Lem‘i Şevket Merey’in Elbistan evleriyle ilgili bir yazısı;
3. 1935 Nisan’ında Elbistan ortaokulu müdürü olarak göreve başlayan ve 1941’in Eylül ayında ayrılan Arif Gönendik’in Elbistanın Sesi’nde yayımladığı Elbistan anıları;
4. Yine Arif Gönendik’in 1964 ve 67’de Elbistanın Sesi’ne gönderdiği, Elbistan ve Elbistanlılarla ilgili yazıları ile, aynı gazete tarafından kendisiyle yapılmış bir röportaj;
5. Elbistan’da doğup büyüyen ve bu şehirde 27 yıl öğretmenlik yapan Muammer Sinan/Ketizmen’in çocukluk, okuma ve öğretmenlik dönemleriyle ilgili hatıraları;
6. Ülkemizde fink atan misyonerlerin, 1860 yıllarındaki Elbistan ve Efsus’la (Afşin) ilgili dört mektubu;
7. Ömrü Elbistan’da geçen ve bugün 100 yaşında bulunan Said Arığ’ın hatıralarında yaşayan Elbistan;
8. Sadeleştirilmiş haliyle birlikte, Maraş mutasarrıfı es-Seyyid İbrahim Edhem Efendi’nin Elbistan’ın ve halkının durumu ile ilgili 24 Ocak 1864 tarihli raporu;
9. Eski başbakanlardan Ferit Melen’in 1930’lu yıllarda teftişlerde bulunduğu Elbistan’la ilgili gözlemleri;
10. 1659 yılında Anadolu’dan geçerken, Elbistan’a uğrayan Antakya patriği Kirkir Makarius’un yanında bulunan Bols el-Halebî’nin seyahatnamesinin Elbistan’la ilgili kısmı;
11. Elbistan’ın Güneşli mahallesinde 35 yıl muhtarlık yapan, önayak olduğu hayır-hasenat işleriyle tüm Elbistan halkınca tanınan ve yakın zamanlarda vefat eden Nuri Taphasanoğlu ile yapılmış bir röportaj;
12. Rahmetle yâd ettiğimiz hemşehrimiz merhum Ömer Kaya’nın Elbistan-Maraş Hanları ve Yol Güzergahları isimli eserinden aldığımız, Besnili Hacı Ali Efendi’nin Elbistan-Besni gölük yolu ve 42’nin kıtlığıyla ilgili bir hatırası;
13. Elbistan’ın eski öğretmenlerinden merhum Cemal Özen’in, Elbistan’la ilgili “Dertli kaza” başlıklı yazı dizisi;
14. Arkeolog Tahsin Özgüç’ün, 1946-47’de, eşi Nimet Özgüç, mimar Lem‘i Şevket Merey ve asistan Burhan Tezcan’dan oluşan bir ekiple gerçekleştirdiği Karahöyük kazısı ve Elbistan ovasındaki inceleme gezileriyle ilgili bir yazısı;
15. 1937’de Elbistan-Göksun mıntıkalarında seyahata çıkan Maraş halkevi tedkik heyetine mensup Ali Avşar, Saim Koçak ve M. Ünsal’ın Elbistan ve o sırada Elbistan’a bağlı olan Efsus, Hunu ve Tanır’la ilgili hatıraları;
16. 1947 yazında Maraş’ın ilçelerini dolaşan ve bu arada Elbistan’a da uğrayan, Engizek gazetesi sahibi Dr. Kemal Tolun’un Elbistan’la ilgili hatıraları ve Alaettin Benal’ın, –o sırada– Elbistan’dan birkaç yıl önce ayrılan Tanır’daki Koğukçınar’la ilgili bir yazısı;
17. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki çocukluğu Elbistan’da geçen 1332/1916 doğumlu Sıdıka Dikeçoğlu’nun, Elbistan’la ve buradaki okumasıyla ilgili anıları;
18. Ünlü hikaye-roman-deneme yazarı, eleştirmen ve mütercim, hemşehrimiz Tahsin Yücel’in Elbistan’la ilgili –1950’de yayımlanmış– bir yazısı.
19. 1992-96 yılları arasında Elbistan’da banka müdürlüğü yapan Memduh Çökelek’in, Elbistan’a gidişi ve Elbistan’-dan ayrılışı ile ilgili “Bir tayin öyküsü” başlıklı şiiri;
20. Derya Çölaşan’ın, eşinin ailesinin işi dolayısıyla birkaç kez gittiği Elbistan’la ilgili bir yazısı;
21. Beş dönem milletvekilliği yapan ve Türk Dil Kurumu kurucu üyelerinden olan Hasan Reşit Tankut’un Güneş-dil teorisine göre “Elbistan” adının tetkikine ayırdığı “Lengüistik bir seyahat” başlıklı yazısı;
22. Yine Hasan Reşit Tankut’un 1942 yılında, Nurhak taraflarındaki bir yaylada geçirdiği bir geceyle ilgili olarak kaleme aldığı bir yazı;
23. Maraş Postası gazetesinin sahibi ve genel yayın müdürü Mustafa Kocabaş’ın 1957’de yayımladığı “Elbistan mektupları”;
24. Engizek gazetesi sahibi Dr. Kemal Tolun’un hanımı Nadire Tolun’un 1957 yılında ziyaret ettiği Elbistan ve Afşin’-la ilgili anı ve gözlemleri;
25. Şeref Nur Özmen’in 1957 yazında ziyaret ettiği Elbistan ve Afşin’la ilgili intibaları;
26. Yaşar Yaycı’nın 1958 tarihli “Elbistan mektupları” ile Fahri Dalsar’ın Beşir Beyreli ile ilgili bir yazısı;
27. 1927 Ocak’ında, dönemin gazetelerinden birinde yayımlanan Elbistan’la ilgili bir haber;
28. 1895-96 yıllarında, kolera salgını dolayısıyla görevli olarak Anadolu ve Suriye’de dolaşan Dr. Şerefeddin Mağmumi’nin, bu sırada uğradığı Elbistan’da gördükleri ve yaşadıklarıyla ilgili yazdıkları;
29. Anonim bir eserin, Sultan Baybars’ın Elbistan’a gelişiyle ilgili bölümü.

Bu vesileyle, eseri bir araya getiren Ömer Hakan Özalp’ı tebrik ediyor; Elbistan kokan nice eserlerle buluşturması dileğiyle muhabbetlerimi sunuyorum.
not: Eseri edinmek isteyen okuyucularım için, ELMÜHAY Vakfı’nın adresini aşağıya yazıyorum.
Merkez Mah. Esenler Cad. 6. Sk. No 70/C 1.
Kat Ofis 1 (Bağcılar Eğt. Arş. Hast. Karşısı)
Bağcılar-İstanbul
tel: 0212 410 60 40
faks: 0212 462 80 90
[email protected]