Elvan ruhların taçlı kanatlarından
Akrep çimene süzülüp aktığı zaman
Gündüze yürüyen hevadan heves
Bir yıldızın batışını müjdeliyor gayy

Elvan elvan kullanılan kelimelerin girift yollarından aşarak şiirin hakikatine erebilmek kolay olmayacak. “Akrep çimene süzülüp aktığı zaman” buradaki akrepten kasıt acaba zamana teşbih ederek ân’ın akması mıdır? Tabii şiiri anlayabilmek için ilk önce kelime öbeklerine daha sonra da mısra mısra irtibatına bakmak gerekiyor. Ancak böyle değerlendirdiğimiz zaman akrebin burada zamanı gösteren saatin akrebi olmadığını idrak ediyorum.

Yukarıdaki dörtlükte ne anlatılmak isteniyor? İyice düşünmek gerekiyor. Zannedersem ruhlarla irtibatlandırıp “gay” ile de izaha kalkıştığımız zaman buradaki akrebin kötü ruhların zararlı bir yaratığa benzetilmek istendiğini söyleyebilirim. Ancak taçlı kanatlarla bunu izah edip, böyle anlamakta müşkül gözükmekte... Ve müjdeleyen bir gay/sapıklık/dalalet(!) bu tıpkı dikkat çekilmek istenilen bir şeye tezat sanatı ile daha bir önem katmak müstehzi ve alaycı üslupla dikkatleri oraya yoğunlaştırmak için kullanılmış olmalı... Dalalet müjdelenir mi? Evet; “Onları elim bir azapla müjdele...” müteaddit defa Kur’an’da geçer. (Bk. Ali İmran, 21)


Bir yay boyu yükseklikte sema kıyısı
Hidayete dalal bu kör karanlık
Gecelerin diyarında Kuzey Yıldızı
Göklerin kartalının sol kanadı ay

“Bir yay boyu yükseklikte sema kıyısı” sanki burada “kabe kavseyni ev edna” (Necm, 99 ayetine telmih var gibi geldi. “Aradaki mesafe iki yay boyu oldu, hatta daha yakın” buradaki yakınlık Allah’amı yoks cebraile mi ihtilaf olmakla beraber; şiirde bir yay denilmesi m3anâyı oturtmuştur. Zira semâların sonu bir yay daha ilerisi ise iki yay olarak teşbihen söylense bir şey olmaz. Hidayete dalal değil de “mudil” kelimesi kullanılsa idi daha iyi olurdu. Burada da tezat sanatı kullanılmış. Aynı zamanda bir kelime tevriyeli hale getirilmiştir. Kuzey yıldızı denilen yıldız; kutup yıldızı, şimal yıldızı yahut Demirkazık olarak da bilinir ki insanlar bununla yollarını bulurlar. Diğer gök cisimlerinin aksine devamlı bir surette kuzeyi gösterir. Böylece kişiler yönlerini tayin ederler.

Göklerin kartalından kastın ne olduğunu hâlâ düşünmekteyim. (!) Ne ola ki ay onun sol kanadı olsun. Acaba sağ kanadı da güneş mi?

Geceyi yararak doğan şafakla
Bir çerağ uyandırdı ruhumda yüzün
Güneye açılan nakışlı kapı
Gözlerimin sahibi rüşdün yolcusu

Şiir nerede ise baştan sona gökcisimleri ve coğrafya terimleri ile bir şeyleri gizemli bir şekilde izah etmeye çalışmış. Geceyi yaran şafak! Zulmet ve kişinin batıl yollarda kalması geceye teşbih. Ve “şafak” açık istiare ile Vahye muhatap olma. Şiiri ne kadar anlamaya çalışırsam o kadar giriftleşiyor. Belki de anlattıklarımda saçma idi. (!) Ancak güneye açılan nakışlı kapı nedir düşünmekteyim. Kâbe ne tarafta?

Doğudan bir güneş çelik mavisi rengi
Batıdan beyaz gül doğdu kaseme
Siyah gözlerimde Süreyya ne ki
Heveyan etti yörüngesinde feleğin nefsi

Doğudan bir güneşle kastedilen zannedersem ilahi vahiy olsa gerek yani İslam. Mavi aşkın simgesi sayılır her ne kadar aşk renkleri hercai olsa da ... Batıdan doğan beyaz gül (!) doğu, batı, güney ve Kuzey... “doğuda Allah’ındır batıda... Her ne tarafa dönerseniz Allah’ın vechi oradadır.” (Bakara, 115) Heveyan(?) Kelime hazinemize girmesi için sırada bekleyen nüktedan...

Dilruba, dilşikar boş ve afaki
Kızıl su ile buhur aks-i seda
Gülnar olan çenberde cennet cehennem
Asi ruhların hörgücünde aşk

Ve surete aşkın faniliği boş ve afakî... Gelip geçici olan mecazi, kesif duyguların hamalı olmak. Ve kuşatılan insan... Gideceği yer cennet ve cehennem arası. Bir üçüncü yer yok.

Gece gonca uyku menkus
Kara incir esmer gece
Ademabad afet-i can
Ah gece
Ahh gece

Adem-abad; Acaba burada Âdem mi denilmek istendi yoksa yokluk. Kelimelerin üzerine düzeltme işareti konulmazsa için içinden çıkılmıyor. İnsan olan Âdem mi? Yoksa yokluk fanilik olan adem mi? Her iki türlü de anlamak mümkün ama aklen Âdem-âbâd olması daha yakin bir ifade olmuş oluyor. Yokluğun bekası ve imarı olmaz. Yokluk diye de bir ey yoktur. İnsan beka âleminde sonsuza dek cennet yahut cehennemi mamur edecektir. İşte bela olan şey budur. Afet-i can. Ya mihnet yahut nimet!..

Şiir dili daha sade ve daha anlaşılır olmalıdır. Okuyucu bentlerin ilk mısraı ile son mısraı arasındaki anlam bütünlüğünü bozamadan okuyabilmelidir. Bu şiirde ise ilk mısra ile son mısraı anlayabilmek için yarım saat düşünmek gerekiyor. Nihayetinde şiir felsefi temayüller içeren bir bildirge değildir. İmgeler yerli yerinde kullanılmalı, anlatılmak istenilen şey fasih ve beliğ bir şekilde anlatılmalıdır. Böyle olursa şiir beliğ olmuş olur. En beliğ söz şiir değil midir?

Dilerim şairemizden daha yalın şiirler okuruz.

Tabii tebrik etmeden geçemeyeceğim...

Selâm ve dua ile...

insan aklını galaksinin derinliklerine sıkıştıracak kadar
çok derin ve değişik bir şiir
deflarca okuyup anlamaya çalışıyorum
zaten yorgun olan zihnimi de iyice yordu.

..şiir, şairinin istediği amaca ulaşmıştır
değerli bir emekti
kutladım. saygı ile...