Bir kefeye Almanları Bir kefeye de bizi koyalım Bırak öyle kelli fellisini Rastgele geçen adamları Sokakta sıradan birisini Tartalım şöyle bir bakalım!
Alman çalışkan Her şeyden önce dakik Evden işe, işten eve Her işi otomatik Ne zaman nereye gidecek Gelince ne yapacak Plânlı programlı Yok öyle Sen ben bizim oğlan ’Alo; haydi gel!’ deyip Esince birden kafalar Evden dışarı çıkmak Cebinde ne varsa Hesapsız kitapsız Sonuna dek harcamak!
Alman tasarruf yapar Yılda en az bir kez Mutlaka tatile çıkar!
Herkes önce cebini bilir (’Jeder für sich!’) Herkes ayrı ayrı; Yediğini içtiğini Kendi öder hesabını Almanların katı prensibidir!
Bizde nasıl peki Zaman yok, sıra yok Diyelim grupla gezidesin Dikkat etmezler hiç Otobüsün kalkış saatini, Bir kişi kırk kişiyi hiçe sayar Yarım saat bekletir!
Herkes içinden ne der :) Yap ’sayar’a bir ayar :) Biliyorum şimdi hepiniz İçinizden sessiz sessiz ’Hıyar oğlu hıyar!’ dersiniz :) Ner’deydin diye sorsan Belki ’Camideydim, Ay hiç farkında değilim O kadar geçti mi zaman, Alışverişe gittik!’ diyecektir Aklına gelip, nezaketen Özür bile dilemiyecektir!
Herkesin huzuru kaçar Sorgulamaya kalksan; Ağzını bir açar :::::::::::::::::::::::::::: ..................çar da çar!
Zeytinyağı gibi , Hep üste çıkar; Başa olmadık dert açar! Oysa ne; Çok önemlidir zaman Onu çok iyi kullanır Alman Onun için Almanlar Yaman adamdır yaman!
Haydi beyler teneffüs Bitti birinci ders Bizim işler işte böyle ters; Kendimizi koyduk kefeye Efeye bak efeye; Bir yanda hıyarlık Bir yanda duyarlılık Öfkeye bak öfkeye!
Önce sularda başladı hayat Ohooooo; milyonlarca yıl önceydi Sulardan çıkınca Evrildi çevrildi dal dal Türler çeşitlendi, çiçekçiçek Yılan çıyan börtü böcek Ne evrelerden geçtik Bugünlere gelinceye dek!
Mutasyonlar geçirdik; Ani değişimler, Bir yandık bir donduk Bazı türler yok oldu Evrile çevrile, devrile devrile ’Ölen öldü, kalan sağlar bizimdir’
İnsanız biz En akıllı biziz deyip de Abartmayalım kendimizi Maymunlar; orangutanlar Sincaplar şempanzeler Hepsi hısım akrabamız Hala amca dayı Teyze çocukları gibiyiz ’ İnsectivora’ ortak atamız...
Aha burnumuzun dibinde Karain Mağarası Orada yatıyor Atalarımızın en derin En aziz hatırası; Çakmaktaşı, obsidiyen Delgeçler keskiler Kolay değil hayat Çook uğraşmış eskiler; Onlar da bizim atamız Dedemiz ninemiz Deyip de hiç Bir kez olsun Ziyaretine gittik mi; O zaman daha Böyle değilmişiz Daha uzun büyük Güçlüymüş çenemiz Ateşi keşfetmişiz Bırakınca çiğ et yemeyi Düşmüş arka taraftan Defans dişlerimiz!
Ah ah bizim işlerimiz; Bence bizim kentin göbeğine Önce Neanderthal’in Bir heykelini dikmeli!
Var mı şimdi Ata’mızı ata sayan Okuyup kendi tarihini İnceden inceye Baştan sona Anlayıp da anımsayan; Kim kitap okuyor Ya da günlük gazete Okumuyorsa da Gezip dolaşıyor mu en azından Yılda bir kez dünyayı Hani derler ya ’Çok okuyan değil, çok gezen bilir!’
Kitap bizde yakılmaya yarar En tehlikeli dönemlerde Ya da karlı soğuk kış günlerinde Soba yakarken Odun tutuşturmaya; Biyolojik evrim geçirsek de Bilimsel ve kültürel Teknolojik d/evrim yaşamadık Çağdaş uygarlığa ul/aşamadık!
Ama biliriz neyin ne olduğunu(!) Bindik mi arapatına Günde beş vakit İnip çıkıyoruz Tanrı katına; Oysa yüce Tanrı Daha ilk emrinde ’İkra; oku!’ dedi Okumadık mı; Okuduk okuduk(!) Üfleyip üfleyip okuduk, Kuran kurslarında Öğrenci yurtlarında Önce okutanlar her boku yedi Arpayı bol buldular Yedikçe kalktı önü Önden arkaya döndü yönü Daha küçücük yaşta Aklı ona Şuna buna ermeyen Körpecik beyinleri Hayasızca iğfal ettiler Zavallı savunmasız Masum çocuklara tecavüz Sapıklık, sapkınlık düpedüz İçimizi kan ağlatıp Anaları babaları üzdüler Kalleş, acımasız Ahlâksız, vicansız ikiyüzlüler!..
Ne demiş Hacı Bektaş Veli ’Bilimden gidilmeyen Yolun sonu karanlıktır!’ Bir de büyük önderimiz Mareşal Gazi Mustafa Kemal Atatürk "Hayatta en hakiki mürşit b/ilimdir"
Yaz katip Arzuhalim aynen böyle yaz Ekranlarda Nerede varsa bağnaz hatip(!) Vaaz üstüne vaaz Yedi bitirdi memleketi Yobazoğlu yobaz!
Neredeydik, ne hale geldik Ata’mızın Işığının değerini bilemedik Ne çakmak Ne de obsidiyen taşındayız Yeni bir karanlık Zulüm çağının başındayız!
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.
Şiirlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur.
UYGARLIK TERAZİSİ şiirine yorum yap
Okuduğunuz şiir ile ilgili düşüncelerinizi diğer okuyucular ile paylaşmak ister misiniz?
UYGARLIK TERAZİSİ şiirine yorum yapabilmek için üye olmalısınız.
KARAİN MAĞARASI(Anadolu`daki en eski yerleşim merkezi ) KARAİN MAĞARASI(Anadolu`daki en eski yerleşim merkezi )
Karain Mağarası
KARAİN MAĞARASI(Anadolu`daki en eski yerleşim merkezi )
Antalya`nın 27 km.kuzeyinde Yağca köyü sınırlarına gidiyoruz.Köyün içinden geçtik ve Karain Müzesini bulunduğu yerde durduk.Zamanı birden 500.000 yıl öncesine çevirdik.
Ne adı ne de sanı vardı dünyanın.Güneş yine doğuyor, yine batıyordu.Yerdeki insanımsı yaratık, aya, güneşe, yıldızlara yine bakıyor ama hiç birine bir anlam veremiyordu.Daha yenice dört ayak üstünden iki ayağı üstüne doğrulmuş ve ilk işi avuçlarının içine garip garip bakmak olmuştu.Az çok düşünebiliyordu, ne işe yarıyacak bunlar diye sordu kendi kendine.Derken bir taş aldı eline, fırlattı kendiliğinden.Taşın öteye gittiğini gördü.Hiç farkında olmadan,ayakta kalmanın ilk koşulunun ilk temel düğümümünü beynine attı.Sonra bir taş daha aldı eline, gördüğü ilk canlı hayvana vurdu taşı.Hayvan yığıldı kaldı.Aldı onu yedi çimçiy, hemen oracıkta karnını doyurdu.
Nereden buraya gelmiş, ne kadar uzun yol tepmişti bu insanımsılar, belli değil henüz.Akşam olunca en azından sığınacakları bir barınak vardı 100 metre kadar yüksek 250 metre kadar yukarıda ,dağın böğründe.Karain Mağarası,bu günkü uygarlığını temellerinin atıldığı Anadolu`daki en eski yerleşim merkezi idi burası.Yaşamak için elverişli bir sığınaktı.Mağaraya daha girişte solda genişçe bir hol vardı.İki katlı dubleks bir villa görünümündeki bu evin sanki girişi üst kattandı ve üstteki odadan alta ara bir merdivenle iniliyor havası hakimdi mağaranın oluşumunda.Üst kat yazlık, aşağıdaki kat kışlık ve esintilere, yağmura, fırtınaya karşı daha korunaklıydı.Girişin solunda ayrı küçük bir mağara daha vardı ki başlangıç aşamasında daha orayı kullanmaya gereksinim duymamışlardı.İlk girişten tabana kadar neredeyse 60 metre kadar derinliği olan mağara nereden baksanız en azından 150-200 kişiyi rahatlıkla barındıracak kadar genişti.Sıkışılırsa bu sayı iki katına da çıkarılabilirdi kişisel görüşümce.Her sabah acıkınca gözlerini açan insanımsılar bulundukları mağaradan aşağıdaki ovaya gözattıklarında, yaşamak için doğanın kendilerine sunduğu sayısız nimetlerin yanı sıra sayısız tehlikeler de yok sayılmazdı.Suya dalsalar sülükler bacaklarına yapışıyor,yalnız kalsalar yırtıcı hayvanlar canlarını kapışıyorlardı. Aşağısı uçsuz bucaksız her obadan gelenlerin yurdu Pamfilya Ovası idi ve güneyi 30 km .sonra Akdenize ulaşıyor, doğusu yarım ay çizen Toros Dağ Silsilesi ile dağlar aşıp gidiyor,Pamfilya`dan Klikya`ya uzanıyor,batısı Akdenize dikliğine uzanan ve bir set duvar çeken dağların ardından Aydınlık ve Işık ülkesi Likya`ya aralanıyordu.Sırtlarını ise vahşi bir doğaya, dağlara Psidya`ya yaslamışlardı.
Aşağıdaki ova tam bir bataklık araziden ibaretti.Kırkgöz Su Kaynakları o zamanlar daha bir gür akıyor, yer yer göller, yer yer bataklıklar uzayıp gidiyor, bu ortamı mamutlar, filler, aslanlar, su aygırları , geyikler, köpekler, yaban domuzları ve su kuşlarından oluşan zengin fauna kaplıyordu.Zaten su olmayan yerde yaşam olmazdı.Kırkgöz su kaynakları bu yerleşimin temel koşulu idi.(Bu mağarayı ilk araştırmaya çıkan Prof. İsmail Kılıç Kökten`in de temel çıkış noktasıydı bu prensip, nerede su var ise orada yaşam , eski yerleşim olabilir, prensibiydi bu...)
Evet, ne cep telefonu, ne uydu anteni,soğuk üşütüyor, sıcak yakıyor vur hayvanı yüz derisini , giy sırtına ısıt teni !Buna daha zaman var,hastalık var, sıtma var ne ilaç ne derde derman var...Zor işi insanımsıların.. Bakalım zaman ne gösterecek... Gelecek yazımda Karain Mağarası Kazıları ile devam edeceğim dostlar.Sevgiyle kalınız. ........................
DÜNYANIN YAŞI VE İNSANIN ORTAYA ÇIKIŞI
Gece göküyüzüne baktığımızda yakamozlar gibi ışıl ışıl milyonlarca yıldız gözümüze çarpar.Bunların bir kısmı yaşayan yıldızlardır, bakınca göz kırparlar, bir kısmı da sönmüş yıldızlar veya gezegenlerdirki güneşten aldığı ışığı ayna gibi bize yansıtırlar.Dünyamızın varoluşu elbette evrenin varoluşu ile birlikte düşünülmek zorundadır ve Big Bang kuramı, bu güne değin evrenin varoluşuna ilişin en bilimsel kuram olarak kabul görmektedir.Buna göre evren yaşı beş milyar yılın üstündedir. AY ÜSTÜNE BİR DENEME adlı yazımda dünyada ilk canlı türlerinin(amphibie`ler-hem karada hem suda yaşayabilen türler) oluşumuna çok kısa değinmiştim.
Uzaydan bakınca mavi bir portakal gibi gözüken dünyamız yaşamın ender rastlandığı gök cisimlerinin en güzelidir.Bu gün varlıkların canlı cansız yaşlarını ölçebilecek yöntemler, son derece gelişmiş bilimsel yöntemlerdir. Radyoaktif metoda göre dünyamızın yaşı 3,5 Milyardan daha eski,ilk bitki örneklerinin sularda oluştuğu evre 340 milyon öncelerde , 310 Milyon yıl önce ilk balık türleri oluşmuş,300 Milyon yıl önce Amhibielerin balıklardan oluşumu ve yaşamın giderek evrilerek 200 Milyon yıl önce kurbağa kaplumbağa ve krokodillerin gelişimi izlemiştir.Hominoidlerin(İnsana yakın maymun türünün 30 Milyon yıl önce oluştuğu ve dik yürümesiyle beyin hacmi 500 santimetre küpten , 1500 santimetre küpe çıkıp, kafatasının gelişeceği statik denge durumu sağlanmıştır.İnsan tarafından yapılan ilk aletler 600.000 yıl öncesine dayanmaktadır.
YÜRÜYEN EN ESKİ HOMİNİDLER:
1)ZİNJANTHROPUS YA DA HOMO HABİLİS, 1960 -1964 Yılları arasında Doğu Afrika`da Kenya sınırları içinde Olduwai vadisindeki mağaralarda , ingiliz bilginlerinden L.S.B. LAKEY ve eşi tarafından yapılan araştırmalarda bulunmuştur.Amerika`da Berkeley Üniversitesi laboratuvarlarında Potasyum -Argon Metoduna göre yapılmış değerlendirmede kalıntıların ele geçirildiği volkanik kül tabakasının üst katmanlarının1.200.000- alt katmanının ise 1.750.000 yıl öncesine ait olduğu saptanmıştır.
2)PITHECANTROPHUS ERECTUS-JAVA ADAMI : Maymuna benzeyen insan türü,veya insanımsı yaratık anlamına gelir.Hollandalı bilgin EUGENE DUBOİS tarafından Güneydoğu Asya`da Java Adasının kuzey-orta kesiminde Solo Nehri kıyılarında bulunan bu insanımsı yaratığın 550.000- 475.000 yıl öncesi yaşadığı saptanmıştır.
3)SINANTROPHUS PEKINENSIS (ÇİN ADAMI )Çinde Peking`in 42 km. güneybatısında çok eskiden büyük bir mağara, şimdi ise bir Vadi olan CHOUKOU -TIEN mevkiinde 1926- 1930 yılları arasında Kanada`lı bilgin D.BLACK ve Çinli Anatom PEİ tarafından bıulundu.Son incelemelerde Java adamı ile Çin adamının çağdaş olduğu ve ve her ikisinin aynı türdeki hominidin örneklerini teşkil ettiği anlaşılmaktadır.
İki ayağı üzerine yürüyen Çin adamının bulunduğu yerde ,kömür, kömürleşmiş kemik parçalarının bulunması ateşi kullandığının kanıtıdır. Dişleri üzerindeki araştırmalarda hem et hem sebze yediği anlaşılmaktadır.
Ayrıca Avrupada da hominid türleri bulunmuştur.Bunlar Homo Heidelbergensis,Homo Neanderthalensis, Homo Sapiens ve Homo Sapiens Recens adları verilmiştir.
Gelecek yazıda kazılara geçebileceğiz.Saygılarımla. .................
ANTALYA`NIN DİP TARİHİNE GİRİŞ
ÖNSÖZ
...tarih yazı ile değil,insanın dünyada göründüğü andan itibaren başlar.İnsanlık tarihini temelini teşkil eden `Diptarih` devirlerini ve eserlerini tanıtmak, bölgede onarılmakta olan anıtlar gibi buraları da korumak ödevlerimiz arasındadır...(Prof. Dr. İsmail Kılıç Kökten-1967 Karain Klavuzu`ndan.)
I-GİRİŞ=Taş Devirleri`nde İnsan- Çevre İlişkileri ve Kültürleşme: İnsanı hiç kuşkusuz ki diğer canlılardan ayıran özelliklerin başında beyin kıvrımlarındaki gelişme gelir.El ile beyin arasında ince işbirliği sayesinde `HOMO FABER ` yani ``ALET YAPAN İNSAN ` dünya üzerinde varlık gösterebilmiştir. Bu milyonlarca yıl süren pek de kolay olmayan çetrefilli bir yoldur.İnsan bu yolda ilerlerken nice çetin doğa olayları ile karşılaşmıştır.
Primat takımının zekaca en üst üyesi olan insan, öteki canlı türlerinden farklı olarak,beyninin özelleşmesi sonucu gösterdiği biyolojik ve kültürel evrimiyle yerkürede görülmeye başladığı 4.Zaman`ın iklimine ve doğal çevresine,yaklaşık 2(iki) milyon yıldan beri uyum sağlayabilmiş,genlerinin evrimi ve doğal ayıklanma sonucu türünü bu güne dek yaşatabilmiştir.(Alpagut,1982...85). İnsanın gelişiminin özellikle biyo -kültürel evriminin gerçekleştiği `Pleistosen` dönemine kısaca değinmekte yarar görüyoruz.Jeolojik Zaman`lardan IV.Zaman`ın (KUATERNER`İN) ilk bölümü olan bu periyotta dünyamızın iklimi bu günkünden çok farklıdır.Dönüşümlü olarak sıcak ve soğuk dönemlerin egemen olduğu çağa BUZUL ÇAĞI da denir.(Arsebük G. 1990...63)
Günz, Mindel,Riss, Würm adı verilen buzul ve buzularası dönemlerle bilinen Pleistosen Devirde-İnsan kültürlerinin evreleri PALEOLOTİK (Eski Taş Devri :Alt-Orta -Üst),MEZOLİTİK olarak ayrılır.Buzulların ilerleyip gerilemesi, o dönem fauna ve florasını önemli ölçüde etkilemiştir.Çevresine uyum sağlayamayan kimi türler azalırken, birçokları da yok olmuştur.Buzullar ilerlediğinde sıcak iklimin hayvan ve bitki türleri güneye doğru yer değiştirmişler, buzullar gerilediğinde ise soğuk iklimin hayvan ve bitki türleri kuzeye çekilmişlerdir.Buzulların bu hareketleri, IV.Zaman bitki örtüsünü sırasıyla,buz çölleri,tundralar, ormanlıklar, ve çöller biçiminde değişikliğe uğratmıştır.Öteki canlı türleriyle birlikte aynı iklim koşullarında ve aynı doğal çevrede yaşamış olan insanlar, çevrelerine uyum yapabildikleri sürece varlıklarını koruyabilmişlerdir.Bu sert iklim ve doğal çevre o devrin kültürlerini de etkilemiş, örneğin Alt Taş Devri`nde alet teknolojisinin evrimi oldukça yavaş olmuştur. (Alpagut, B. 1982...86).
İnsanlık tarihini başlangıç döneminde yaşamış olan bu günkü uygarlıkları kendilerine borçlu olduğumuz `PALEOLİTİK`bir başka deyişle ` Yotma Taş Çağı ` insanları,yalnızca taş ve kemiklerden ürettiklerialetlerden oluşan, son derece sınırlı bir teknik donatımla gerçekleştirebildikleri avcılık ve toplayıcılık eylemleri ile hayatlarını sürdürebiliyorlardı.Bu durum ise onları büyük ölçüde doğaya bağımlı kılıyordu.O nedenle de doğanın kendilerine sunduğu besin kaynakları ile yetinmek zorunda kalıyorlar ve bu kaynaklarda meydana gelen değişmelere paralel olarak da yer değiştirmek zorunda kalıyorlardı.Özellikle de av hayvanlarını göçlerini izleyerek onların peşisıra gidiyorlardı. Yalçınkaya , I. 1988...40)
Paleolitik insanları sert ve soğuk iklimden korunmak için mağara ve kayaaltı sığınaklarında barınıyorlardı.Besinlerini avcılık ve toplayıcılıkla sağlayan bu insanlar, 20-30 kişilik küçük gruplar halinde ortak bir yaşam sürüyorlardı.Zamanla ateşi bulan ve yiyeceklerini pişirerek yemeyi öğrenen insanoğlu, soğuktan korunmak için hayvan postlarından yararlandı.(Alpagut, B.1982..86).Tabii ki ateşi kontrol etmeyi, yani bir anlamada taşımayı ve sürdürmeyi öğrendiğinden itibaren ısınmak için ateşten de faydalandı.
Buzul Çağları sonrası ısınan yerkürede iklimin yumuşamasıyla çayırlar bollaşmış,ormanlar düzlükleri kaplamış ve toplayıcılığa elverişli yörelerde nüfus birikimleri başlamıştı.MEZOLİTİK adı verilen bu kültür evresinde, avcılık yerini toplayıcılığa ve balıkçılığa bırakmıştır.Ormanların düzlükleri kaplamasıyla insanlar akarsu ve göl kenarlarında (Alpagut,B. 1982..88).ya da denize yakın yerlerde yaşamaya başladılar.Son Buzul (WÜRM) çağından itibaren yerküre ılıman iklime kavuşmuş ve bitki örtüsü zenginleşmiştir.Paleolitik, Mezolitik kültür evrelerinde besinlerini avcılık,toplayıcılık , balıkçılıkla elde eden insanlar Neolitik Dönem`de (YENİ TAŞ DEVRİ) yerleşik bir yaşam biçimi sürmeye başladılar.(Alpagut,B. 1982..88).Bu insanlığın ilk büyük devrimi bir başka deyişle ``TARIM DEVRİMİ `` de denen NEOLİTİK DÖNEM`dir
NEOLİTİK insanları, bitki ve hayvan türlerini biyolojik evrimini yönlendirmişlerdir.Akarsuların düzene girmesi ve deltaların oluşması tarıma elverişli topraklar hazırlamış,ancak tarım etkinliği yeryüzünün değişik yerlerinde değişik zamanlarda-doğal çevre ve iklim koşullarına bağlı olarak-ortaya çıkmıştır.Örneğin Anadolu`da Neolitik Kültürler Avrupa`dan çok daha önceleri başlamıştır.
Yerküre tabakaları arasında fosillerine rastlanan insan türlerini yaşadıkları çevrenin ve beslenme biçimlerinin onların anatomik ve morfolojik yapılarında birtakım değişikliklere yol açtığı görülmektedir.Örneğin Pleistosen devirden başlayarak insanın diş yapısında, diş sayısını azalması, oylumlarının küçülmesi biçiminde bir evrim görülmektedir.Dişlerin böyle küçülmeye başlamasında besinlerin pişirilerek yenmesi önemli önemli rol oynamıştır.Pişirmenin tarihi `HOMO ERECTUS``(İlk dik yürüyen insan)`a kadar inmektedir,ki bunun dolaylı kanıtı yine dişlerdir.Yiyeceklerin pişirilip yumuşak olarak yenmesi, dişlerin koparma ve çiğneme işlemlerini kolaylaştırdığından, diş boyutlarında ve alt çene kemik yapısında küçülmelere neden olmuştur.Yumuşak besinler çene kaslarına daha az yük bindirdiğinden, çiğneme kaslarına olan ihtiyaç giderek azalmış ve bu kaslarda küçülmeler meydana getirmiştir.Bu da kafatasını ve yüzün genel çevresinin yeniden biçimlenmesine yol açmıştır.Çiğneme kasları küçüldükçe, bağlı oldukları kemik yapısının boyutlarında da küçülme meydana gelirken, insanın yüzü küçülmüş, buna karşılık beyin kutusu genişlemiş ve beyin hacmi artmıştır.
Kültürel evrim ile beyin hacmi ve diş ölçülerini _______________________________________________ değişmeleri arasındaki ilişki Pleistosen _______________________________________________ Devir`den sonra yoğunlaşmaktadır.Dişlerin _______________________________________________ morfolojisi ile orjinal boyutları, doğrudan _______________________________________________ genetik kontrol altında bulunmaktadır.Demek _______________________________________________ oluyor ki onların değerlerindeki bu değişimler ______________________________________________ GERÇEK BİR BİYOLOJİK EVRİMDİR. ________________________________
Ortadoğu`da M.Ö. 6000 yılları civarında çanak çömlek yapımını giderek yaygılaşması ve kullanılması yani besinlerin çeşitli biçimlerde islâh edilmesi ve besin hazırlama tekniklerinin geliştirilmesi, insanların diş morfolojisinde , diş boyutlarında ve bütün bunlara bağlı olarak altçene kemik yapısında önemli değişiklikler ortaya çıkarmıştır.Değişik beslenme yöntemleri ve besin hazırlama teknikleri, geçirilen hastalıklara, insanlarıninsanların yaşadıkları çevrenin kendi anatomik ve morfolojik yapılarına etkileri, genetik olarak benzer toplumlarda birbirinden farklı evrim basamakları gösterebilmektedir.(Alpagut, B. 1982..88-89).
İnsan ve doğal çevre arasındaki enerji ve madde alışverişi, canlılığın sürdürülebilmesi açısından çok önemlidir.(Alpagut,B. 1982..18).İnsanı tüm canlılarda olduğu gibi çevresinden ayrı düşünemeyiz.Taksonomik olarak PRİMATA takımına bağlanan insan III. ZAMAN`ın sonlarında bu takımın diğer üyelerinden ayrılmış ve kendi çizgisinde bu günlere dek gelmiştir.İnsanın geçmişine baktığımızda, belli bir noktadan sonra beyninin gelişimi sayesinde kültürü oluşturduğunu görüyoruz.Bunun için de önce iki ayağı üzerine kalkması gerekmiştir.O zamana kadar doğal çevreye bağlı olan insan bir anlamda doğaya kafa tutmaya başlamıştır.
Doğa Bilimleri temelde ``CANLI İLE CANLI ``, ``MADDE İLE MADDE ``, `` MADDE İLE CANLI `` arasındaki ilişkileri inceler.Bunun için de ``EKOLOJİ `` gibi çeşitli çalışma alanları doğmuştur.
İnsanın gereksediği enerji üretiminin miktarı, teknoloji, doğal çevre, nüfus artış hızı tarafından etkilenmektedir.Bu enerjinin çağımızda çok miktarda üretimi ve dağıtımı sırasında, toprak, su , hava gibi doğal çevreyi hızla kirleten sanayi artıkları,canlıların biyolojik yaşamına elverişli koşulları ortadan kaldırmaktadır.İnsan türünü geleceğini tehlikeye düşürecek, zararlı mutasyonlara yol açacak olan kötü birikimler yok olan diğer türler gibi insan türünün de tükenmesine neden olabilir.Bilinçsizce ekolojik koşulların değişmesine, çevre faktörlerinin canlılar üzerine olumsuz etkilerine izin verilirse EVRİM KURAMI `na göre tüm canlı türlerinin gelecekte yok olması olasıdır.Bu nedenle ÇEVRE-İNSAN ilişkilerinde üretilen enerjinin planlı bir şekilde üretimi ve dağıtımı zorunludur.(Alpagut, B. 1982..18- 19).
Belki de söylendiği gibi `` TARİH AFFETMEZ ``.Ancak benim bildiğim insan isterse kendini, tüm diğer canlıları, gezegeni,hatta tüm evreni sevgiyle kucaklarsa daha yaşanılası dünyalarımız olur... Bunun yolu bilmekten geçiyor gibi geliyor bana ve de ` ` AŞK ``tan.Bu gün bildiklerimizi ve borçlu olduğumuz yol göstericilerimizin ve benim çabalarım boşa gitmez umuduyla `` Tarihin diplerine`` iyi yolculuklar.
13 Kasım 1995 HÜSEYİN ÇAĞLAYAN -ANTROPOLOG
AÇIKLAMA:Değerli arkadaşım antropolog Hüseyin Çağlayan ile müştereken 1995 yılında bir müşterek proje başlatarak Karain Mağarası hakkında ayrıntılı bir kitap yazmaya karar vermiştik.Ben kendisine o zaman sahibi olduğum Maki Tur Turizm Seyahat ve Otelcilik Şirketi`nin sahibi olarak fotoğraf çekimlerinde ve kitabın baskısında destek vaad ettim.Hayli birlikte çalıştık, kitap baskı aşamasına gelince, şirketim yurt dışında Körfez Krizinin etkisiyle gelen sarsıntıyı aşamadı ve çalışmalarımız yarım kaldı.İnşallah burada bu çalışmaların gerisini yayınlayarak, bilgileri toplumumuza kazandıracağız.
Gelecek yazımızın konusu; PALEOLİTİK`TE ENDÜSTRİ VE ALET KAVRAMI
Paleolitikte(Eski Taş Devri) -teknik, endüstri ve alet- olmak üzere üç veri `UYGARLIK ` olarak adlandırdığımız bir kavramı nitelendirmeye olanak verir.Yontmataş kültürleri açısından endüstri , paelolitik insanın taş, kemik ve odundan yonttuğu düzeltili ya da düzeltisiz yonga ve dilgileri,aletleri,doğal biçiminden yararlanarak kullandığı nesneleri,vurgaç,yumru,çekirdek, işlik yeri artıklarını ve döküntüleri, bir başka deyişle kültür tabakalarından ele geçen tüm verileri kapsayan bir topluluktur.(YALÇINKAYA , I. 1989.s: 7 )
Yazısız devirleri kapsayan Paelolitik` te özdeksel izlerin ve insan uğraşının yorumunda en güvenilir ve en kalıcı belge taştan şekillendiririlmiş ve işlenmiş aletlerdir.Toplumsal bir ürün olan alet,Paleolitik açıdan belirli bir ya da daha fazla işlevsel amaca yönelik olarak odun, kemik ve taştan değişik şekillerle yönlendirilmiş ve işlenmiş parçalardır.Özelliklle bu parçaların yapımı insanın kendini tanımlamak için kullandığı ölçütlerden en önemlisini oluşturmuştur ve alet yapımının insanı hayvandan ayıran ölçülerden biri olduğunu vurgulamak üzere ``HOMO FABER `` deyimiyle tanımlamıştır. (Yalçınkaya ,Işın-1989. s:7-8)
Alet, insanla birlikte düşünülmesi gereken, insandan soyutlanması doğru olmayan bir şeydir ve alet yapımı da yalnızca insanlara özgüdür.Bazı maymun türlerinin de alet yaptıkları, son zamanlarda ileri sürülmektedir.Örneğin şempanzelerin ince dal parçalarını adeta olta gibi kullanarak bunları beyaz karınca yuvalarına soktukları ve dalların ucuna takılan karıncaları da tek tek yedikleri gösterilmektedir...Fakat olaya nesnel açıdan bakıldığında, şempanzelerin alet yapma düzeyleri görsellikle sınırlı kalmaktadır.Ayrıca alet yapmak ve sadece onu kullanmak farklı iki kavramı ortaya koymaktadır.Bu canlıların yaptıkları (daha doğrusu kullandıkları) aletler hemen halledilmesi gereken bir soruna yöneliktir.İnsan elinden çıkma en eski aletler dahi görselliğin ötesinde olup, zihinsel bir amaçları vardır.Bazı gözlem ve kazanılan deneyimler sonucunda, örneğin şempanzeler tarafından gerçekleştirilen küçük değişiklikler- bir dalın yapraklarından temizlenmesi-bir yana bırakılacak olursa, gerçek anlamda alet yapımı bir insan uğraşıdır.(ARSEBÜK,G.1990.s:34, Yalçınkaya, I. 1989.s: 8 )
Hayvanların doğa içindeki ilksel gereksinmelerini karşılayabilecek organları vardır,oysa insan bu organlardan yoksundur.Yani herhangi bir çevrede hiçbir donatım olmaksızın yaşamlarını sürdürebilecek kadar gelişkin bir vücut yapısına sahip değillerdir.(Yalçınkaya,I.1989.s:8 )İnsanın oldukça sınırlı gövde yeteneğine karşın,büyük çetrefilli bir beyni vardır, bu beyin geniş kapsamlı ve çok nazik bir sinir siteminin özeğini oluştrur...Demek ki doğa insana , gövdesine oranla oldukça bir beyin sağlamıştır,insan bu beyinle kendi kültürünü yaratır...İnsanlar ve gelişim çizgimizin başındaki atalarımız iki gözle iki gözle tek bir resim görürler, oysa öbür memli hayvanlar iki görürler.İki gözün algıladığı görüntüleri birleştiren odak gereği kas duyuları,nesneleri, yalın ve düz göreceğimiz yerde, gerçek somut nesneler olarak (stereoskopik) görmemizi ve uzaklık,yakınlık ve derinlik yargısını sağlar.Bu yetenek olmasaydı, alet yapımı için el ve parmakların becerisi yetersiz kalırdı.İnsanın en kaba Taş Çağı (eolit) aletinden deprem yazar(sismograf) gibi en duyarlısına kadar türlü aletleri yapmasına olanak sağlayan, kusursuz uyumlu, ama bilinçaltına yerleşmiş el ve göz işbirliğidir.Böylesine bir işbirliği sinir sisteminin en nazik dengesi ve büyük beyindeki yolların çetrefil bağlantısı sonucu oluşur.(Childe,G.1988.s:25-26)
Görüldüğü gibi alet yapımı bir bakıma el ile ayak arasındaki ince işbirliğini gerektirir. Bunun için de öncelikle ellerin serbest kalması, ellerinin serbest kalması için de iki ayağı üstünde dik durması gerekir.Bu da BİYO-KÜLTÜREL EVRİMLE mümkün olabilir.Güven Arsebük, insan-alet ilişkilerini insanın evrimsel gelişimi ile yakın bir ilişkisi olduğunu vurgulamak üzere çeşitli yazarlardan alıntılayarak altı aşamada açıklıyor: ``Birinci aşamada, muhtemelen Pliosen ortalarında veya üçüncü çeyreğinde bir yerde, bazı hominidlerin çeşitli doğal nesneleri arada sırada alet olarak kullanmış olmaları ihtimali vardır.Bu ilk aşamada alet yapımından bahsedilemez, sadece alet kullanım söz konusu olabilir.
İkinci aşamada Pliosen sonlarında bazı hominidlerin çevrelerinden buldukları bazı doğal nesneleri yavaş yavaş aletlere dönüştürmeye başlamış olabilirler.Bu dönemde kullanılan hammadde daha çok odun ve kemik olduğu için günümüze kadar ulaşamamışlardır.
Üçüncü aşamada HOMO HABİLİS`in oluşturduğu en eski aletlere Oldowan türü ya da Yontuk çakıl aletler(çay taşı aletleri) adı verilir.Bu en eski aletlerin dahi insanın evrimsel ve zihinsel yapısına uygun olarak, önceden saptanmış bazı kurallara bağlı kalınmak suretiyle standart bir şekilde ve amaçlarına yönelik bir biçimde oluşturuldukları görülür.
Dördüncü aşamada ise HOMO ERECTUS`un belirli kurallara bağlı kalarak özel sorunların çözümüne yönelik çok farklı tü ve yöntemlerle aletler yaptığını görmekteyiz.
Beşinci aşamada ise daha gelişkin bir durumla karşılaşmaktayız.Bu dönemde hem NEANDERTHAL İNSANI`nın yaptığı gibi ana amaçlara yönelik özel aletlere ve hem de kısa bir dönem sonra karşılaşılan HOMO SAPİENS2lerinki gibi karmaşık alet örneklerine rastlanılmaktadır.
Altıncı aşamadaysa , insanlar karasabandan başlayarak giderek gelişen ve günümüzde de devam eden makinaları yapmaktadırlar.(ARSEBÜK,G. 1990. s:38-39). ``
.HAMMADDE
``Kaya kristali, kumtaşı, kalker, kuvars, kuvarsit, obsidiyen, bazalt, andezit,diorit, çakmaktaşı gibi kırılabilir kaya taş endüstrisi yapımında kullanıldığı bilinen bir gerçektir.YONTMATAŞ evrelerinde kullanılan bu kaya çeşitleri ve özellikle bazılarının kullanılmış olması hammaddenin bazı pratik deneyimler sonucunda seçildiğini göstermektedir.Teknik ve kültürel düzey ne kadar ilkel olursa olsun, taşın seçiminde karar verdirici bir takım etmenler vardır.bir mineral olan kuvars grubuna giren kayalar, kristalin kayalara göre daha fazla kullanılmışlardır.Bu kayalar geniş ölçüde SİO2 (Silisyumdioksit)taşırlar.İşleme ve yontma teknikleri için gerekli olan yapısal özellikleri de taşırlar.En ıralayıcı nitelikleri camsı oluşlarıdır.Bu gruba giren en önemli ve yaygın taş cinsi çakmaktaşıdır.Çakmaktaşı kuvarsın şekilsiz, çok ufak kristalli bir türüdür.
Bilinçli taş seçiminin en güzel kanıtı, aynı ortam içnde yukarıda belirtilen taş çeşitlerinin bir kaçının çakmaktaşı ile birlikte bulunması durumunda bu sonuncunun yeğlenmiş olmasıdır.Aynı gerçeği Karain Mağarası`nda saptıyoruz.Çevrede kireç taşlarını son derece bol olmasına karşın Karain Paleolitik İnsanı`nın büyük bir olasılıkla deniz ve akrsu kenarlarından toplandığı yumru ya da çakılların alet yapımında kullandığı görülüyor.(Yalçınkaya, I. - 1989 s:11) ``
HÜSEYİN ÇAĞLAYAN-ANTROPOLOG / Antalya- 1995
................................................................................................ Sevgili dostlar, gelecek yazıız KARAİN MAĞARASI ile devam edecek.Saygılarımızla. ....................
KARAİN MÜZESİ
Karain Müzesi`ne ulaştığınızda, sizi İbrahim amca sıcak bir merhaba ile karşılar.İbrahim Çavdar burada hemen hemen Karain`i araştırma tarihçesi kadar eskidir.Bu sevimli ihtiyar 20 Eylül 1966 dan beri Karain`i beklemektedir.Tarihsel, kültürel varlıklarımızın korunması adına gösterdiği özverili çabalar için teşekkürler İbrahim amca...
Şirin Karain Müzesi`nde sizi yıllarca süren çalışmaların ürünü buluntular karşılar.Bu buluntular, alt Paleolitik`ten Roma devrine kadar uzanır.Birinci vitrinde Paleolitik devirlerde avlanan hayvanlara ait dişler, boynuzlar, ve defans dişleri, kemikler yer alır.
İkinci vitrin alt Paleolitik taş aletlerinden örneklerle beraber antik fil(Elphas antigeus ) kemikleri, mağara ayısı (ursus spelaus) çene kemikleri ve dişleri, su aygırı(hippotamus) defans dişlerini içerir.III. vitrin Orta Paleolitik Mousterien I-II Taş Alet Endüstrisinden örneklere ayrılmıştır.Dördüncü vitrinde Üst Paleolitik Orinyasiye ı-II-III-IV ` ait taş alet endüstrisi örnekleri, kemik alet ve takı örnekleri sergilenmektedir.
Beşinci bölüm Cillalı taş, Kalkolitik ve Bronz devirlerinde yenen hayvanlar, tahıl taneleri ve meyvalar,boynuzlu hayvanlar,yumuşakçalar, etçil hayvanlar, incir, buğday,örnekleriyle doludur.Altıncı vitrien Cilalı Taş (Neolitik) döneme ait kemik bizler, ağırşak, seramik parçaları,taş aletler,öğütme taşı, Kalkolitik dönemin seramik kap -kacak, taş alet ve kemikler, Hellenistik ve Roma Devri ile ilgili buluntuları içerir. Duvararda İ.Kılıç Kökten`in çizdiği illüstrasyon ve çizimler, bir köşede yine kökten`in yaptığı Neanderthal büstü, alet yapma ve kullanma tekniklerine dair çizimler, büyük Türkiye haritasındadiptarih buluntuları, buluntu ve yerleşim şekilleri yer alır.
AÇIKLAMA: Yukarıda Karain Müzesi bekçisi olarak adı geçen sayın ibrahim ÇAVDAR şimdi emekli olmuştur.Ne zaman bir turist grubu götürsem , biz Mağarayı dolaşıp gelene kadar çaylarımızı hazır ederek, geleneksel Türk konukseverliği ile bizlere sevgi saygı gösterip, hizmet eden muhterem amcamızı ben de sevgi saygı ve şükranla yâd ederim.
Hepinize saygılarımla...
Şaban AKTAŞ 26.08.2008
.........................
ANTALYA MÜZESİ PREHİSTORYA BÖLÜMÜ
Antalya Müzesine girdiğinizde sizi önce doğa tarihi seksiyonu karşılar.Buradaki üç camlı bölme Milyarlarca yıl süren canlı evriminin göstergesi olan fosillere ayrılmıştır.Kafadan ayaklılar, I.Jeolojik zamanın yüzücü yumuşakçaları, yassı solungaçlılar, mercanlar, derisidikenliler,delikliler,kolsu ayaklılar, balıklar ve bitkilere ait fosilleri görmek mümkündür.Buradan sola kıvrılıdığınızda Prehistorya Galerisi`ne gelinir.Bu galeri İ.Kılıç Kökten anısına düzenlenmiştir.Duvarda Kılıç Kökten`in çizdiği prehistorik av sahnesini anlatan illüstrasyon ve Neanderthal tasviri bulunmaktadır.Köşedeki vitrin Alt Paleolitik Kültürlere ayrılmıştır.İki yüzeyli el baltaları,yontuk çakıllar,mutfak artıkları,Aşölyen, Şelliyen Kültür kalıntıları ve taş çekiçlerle birlikte duvarda yongalama tekniğiyle ilgili çizimler sergilenmektedir.
İkinci vitrin Orta Paleolitik kültürlerinden Musteriyen -I ve Musteriyen -II`ye ait kültürel kalıntıları içermektedir.
Üçüncü vitrinde orta Paleolitik kültürlerin yaratıcısı Neanderthal Adamı tasviri, ve deri kazıyan Neanderthal adamı illüstrasyonu, bunların altında -7- Yedi adet kazıkla gerilmiş hayvan derisi o dönem insanın deriyi nasıl tabakladığını anlatmak üzere konmuştur.Duvarda taş aletlerin ne işe yaradığını gösteren resimler bulunur.Vitrinin en önünde Karain`in en önemli buluntularından bir olan Neanderthal Çocuğuna ait frontal (alın kemiği) parçası segilenmektedir.Paleolitik dönemin dev yaratıklarından mamuta ait büyük bir alt bacak kemiği ve defans dişi, aletlerden ön kazıyıcılar, mızrak uçları,çontuklular,günümüz aletleriyle karşolaştırılarak görsel zenginlik yaratılmış.
Dördüncü vitrin Üst Paleolitik kültürlere ayrılmıştır.Arugnacien I-II-III-IV ` e dair deliciler, mutfak artıkları, çeşitli aletlerin yanısıra Mezolitik dönem mikrolitleri bu vitrinde sunulmaktadır. Artık bu dönemde sanatın ortaya çıkmaya başladığını sergilenen eserlerden anlıyoruz:Taşınır sanat eserlerinden stilize figürin , çakıl taşı üzerine bizon çalışması, değişik boyutta ve çeşitte taşlar üzerine çiziktirilmişlerdir.Bu eserler bize ``Taş Devri `` diye tabir edilen dönmelerin insanının yüksek sanat duygularını göstermesi bakımından ilginçtir.
Beşinci Vitrin Karain Mağarası Orta ve Üst Paleolitik fosil hayvan kemiklerin yani Pleistosen fauna (hayvan topluluğu)`ya ayrılmıştır.Bunların içinde boynuzlular, domuzlara ait tusklar (Defans dişleri) ve alın kemiği parçaları, çeşitli hayvanlara ait parmak kemikleri, peçe, Vertebra(Omurga), kemik parçaları ve iki adet salyangoz sayılabilir.
Altıncı vitrin Karain Mağarası Geç Neolitik (İ.Ö. 6500- 5000) dönmein çanak çömlek parçaları, kemik iğne ve deliciler, ilk Tunç Çağı (3000-2000)` nın çanak çömlek, buğday incir kalıntılaruyla, obsidiyen dilgiler, Kalkolitik (5000- 3000) dönemin çanak çömlek, obsidiyen v.s. aletler, taş baltalar, kemik aletler, iğneler delicilere aittir.Bu vitrin bize artık tarımın başladığını, çanak çömlek yapımının yaygınlaşmaya başladığını göstermektedir.
HÜSEYİN ÇAĞLAYAN- ANTROPOLOG 1995- ANTALYA .................................................................................................
Bu bahsedilen yerleri yerinde birlikte araştırdığımız saygı değer arakadaşım değerli bilim insanı antropolog Hüseyin Çağlayan`a huzurunuzda teşekkürü borç bilirim.İleriki safhalarda bu yerlere ait fotoğrafları da size sunacağız.Bu vesile ile okuyuculara, sevgili Edebiyat Defteri yazar ve şairlerine saygılar sunuyorum.
Karain Mağarası Antalya`nın 30 km. kuzeybatı kuzeyindeki Merkez kazaya bağlı Yağca köyü sınırları içindendir.Toros Dağ Silsilesi`ne bağlı Şam ya da Katran Dağı`nın kalkerli doğu yamaçları üzerindendir.(Kökten,İ.K. 1967, s:5, Yalçınkaya,I. -1988, s:39)Katran dağının bu doğu yamaçları üzerinde bir de fay hattı bulunmaktadır.Kalkerli yapı içlerine işleyen sularla içeride boşluklar oluşmasına neden olmaktadır.Bu boşluklar eğer yamaçlara yakın yerlerde olursa ve bir de böyle fay zonu varsa çökmeye elverişlidir.Böyle çökme durumunda Karain ve çevresindeki irili ufaklı mağaralar gibi bu doğal barınakların oluşmaları ve ve ağızlarının açılması mümkün olmaktadır.(Yalçınkaya, I.1988..s:39) Karain ve çevresindeki mağaralar (Kızılini, Mustanini,Sırtlanini,Çarkini, Öküzini,Koyunini, Güvercinini v.s.)1946-1958 yıllarında Prof.Dr.İsmail Kılıç Kökten tarafından tesbit edilmiştir.1974 yılında aramızdan ayrılan bu değerli araştırıcı ömrünü Anadolu Diptarihi`ni araştırmaya adamıştır.Bakın 1967 tarihli kendi kaleminden çıkma ``Karain Klavuzu``nda bu mağaraya duyduğu heyecanı nasıl anlatıyor.
``Bu mağara şimdiye kadar Anadolu`da incelediğim mağaraların hepsinden daha sürekli iskan edilmiştir.Karain Mağarası gibi Eskitaş (Paleolitik )Orta ya da Arataş (Mezolitik), Yenitaş (Neolitik) devirlerini, Kalkolitik, Bronz ve daha sonraki çağları sürekli olarak aydınlatan bir mağaraya rastlanmamıştır.Bütün duvarları kitabelerle kaplı,içinde su depoları, yapı kalıntıları bulunan ``İndağı Mağarası `` ,dibinde su akan, diptarih (Prehistorya) öntarih (Protohistorya) eserleri ve fosil insan iskelet kalıntıları çıkarılan``Kadıpınarı `` veya `` Kadıini Mağarası ``( ALANYA), Dengel Köyü (MARAŞ) mağaralarından içinde çağlayanlar ve göller bulunan ``Galeblikini `` ve çevresinde kazı yapılan mağaralar, Karain kadar verimli çıkmamışlardır.`` Kökten, İ.K. 1967..s:6-7 )
Karain Mağarasının içinde bulunduğu çevre koşulları mağaranın iskan tarihi açısından çeşitli özellikler göstermektedir.Mağaranın ağzı güney -güneydoğuya açılmış olup dünyada örneğine az rastlanan geniş bir traverten ovasına bakmaktadır.Karain`den yaklaşık 1 km. uzaklıkta bulunan bir yamacın eteğinde bol su veren karstik kaynaklar bulunmaktadır.(Yalçınkaya, Işıl. 1988..s:40 )Dünyanın bir çok yerinde Paleolitik yataklar ancak mevsimlik iskan izleri verebilmektedir.Oysa Karain`in içinde bulunduğu ekolojik özellikleri, Yontma Taş Çağının başlangıcından klasik çağlara kadar burayı insanların kesintisiz bir biçimde mekan tutmalarına olanak tanımıştır.Karain barınak olmaya çok elverişlidir.Yüksekte oluşu, yukarıda saydığımız bulakların çevresinde bulunuşu,yabani meyve ağaçlarının, yenir yabani köklerin ve sebzelerin,hayvanların çokluğu insanları devamlı olarak bu yöreye toplamış ve tarih boyunca bu verimli yerlerde kalmalarını sağlamıştır.Bu Paleekolojik(eski çevre bilimsel ) çerçeve içinde insanın hayatını sürdürebilmesi için çok büyük önem taşıyan bu kaynakların bulunması, burasını iskan edebilme açısından imtiyazlı bir alan haline getirmiştir.Zaten bu durum mağaranın arkeolojik tabakalarından ele geçen çok sayıdaki hayvan ve bitki fosillerinden de kolayca anlaşılmaktadır.(Yalçınkaya, I.1988..s:41,Kökten,İ.K.1967 ..s:7)
Antalya bölgesinin hatta Anadolu tarihini kavramak ve tam bir bilgiye sahip olabilmek için ziyaretçilerimiz işe Karain`den başlamaları gerekir diyen hocamız İ.Kılıç Kökten`e katılmamak olası değil.Çünkü bu günkü konforlu hayatlarımızı insanlaşma sürecinin başındaki atalarımıza borçluyuz.Hepimiz önünde sonunda ``Nereden geldik ? `` sorusunu yaşamımız sorar ve yanıtlar aramaya çalışırız.Kronolojik olarakta ilk basamaklarda yer alanbilim daha doğrusu gerçek aşkıyla çalışan bilimadamlarının gün ışığına çıkardığı bu mağara öncelikle ziyaret edilmeli gibi geliyor bana.Bu arada Karain Mağarasına gitmeden önce Antalya müzesini öncelikle Karain köşesine dikkat edilmesini sağlık veririm.
Karain Mağarası, 1946 yılında İ.Kılıç Kökten`in o sıralarda öğrencisi olanProf. Dr. Fikret Ozansoy ile birlikte, Gurma köyü mağaralarına yaptığı bir gezi sırasında saptanmıştır.Aynı yılda araştırmacı tarafından, çok sınırlı imkanlar içinde başlatılan kazılar, 1973 yılına kadar çeşitli aralıklarla sürdürülmüştür...
Söz konusu yıllar arasında çevre araştırmaları da gerçekleştiren Kökten, Karain`in çevresinde yer alan kalkerli tepelerin yamaçlarında irili ufaklı bir çok mağarayı gün ışığına çıkarmıştır.Bu mağaralar arasında özelllikle Öküzini Çarkini ve Kızılin iskan izleri vermiş olup üst paleolitik görünümlü endüstrileri içermektedir.Tüm bu buluntu yerleri ve bunlardan elde edilen iskana ilişkin buluntular Karain çevresini Paleolitik çağ boyunca, insanın yaşamasına elverişli ekolojik koşulları taşıdığını ortaya koymaktadır.`` ( Yalçınkaya,I. 1986..s:21-22)
Karain Kazıları, 1985 yılı Eylül ayında, mağaraya yıllarını vererek onu Türk ve Dünya bilim alemine kazandıran, Prof. Dr.İsmail Kılıç Kökten`in öğrencisi değerli öğretmenimiz Prof. Dr. Işın Yalçınkaya tarafından yeniden başlatılmıştır.(a.g.y...21-2-dipnot 2 ) Mağaradaki kazılar Yalçınkaya`nın bilimsel sorumluluğunda halen devam etmektedir.( VIII. 86`dan itibaren Kazı sonuçları toplantıları, -Sempozyumları-Bildirileri.).
KARAİN`İN İNSANLIK TARİHİNDEKİ ÖNEMİ:
ŞİMDİLİK YURDUMUZDA HİÇ BİR MAĞARADA KARAİN`DE GÖRÜLEN ARKEOLOJİK KATLAŞIM VE KRONOLOJİK SÜREKLİLİK GÖRÜLMEMİŞTİR. Bu durum ,yalnız ülkemizin kültür tarihi ve değerleri açısından değil, aynı zamanda Dünya, özellikle de Yakındoğu Diptarihi için de büyük bir anlam taşımaktadır.Zira büyük uygarlıkların yer aldığı Avrupa`nın büyük bir kısmı, özellikle kuzeyi,....4.Zaman`ın ilk ve uzun dönemi olan Pleistosen`de buzullarla kaplı idi ve buralarda ilk insanların devamlı olarak iskan edebilecekleri alanlar son derece sınırlıydı.Oysa anadolu, bugün insanlığın beşiği olarak bilinen Afrika gibi, bu buzul takkesini dışında kalıyor ve böylece insan atalarını yaşamasına elverişli alanları içeriyordu.İşta Karain Mağarası, Paleolitik Çağın her aşamasında insanın Anadolu`da yaşayabileceğini kanıtlayan merkezlerin başında gelmektedir.Ayrıca bu durum, Anadolu`da da Afrika kadar eskiye inen insan kalıntı ve kültürlerinin bulunabileceğinin de bir göstergesidir.
İnsanlık tarihinin başlangıcındaki süreç içinde mağara,alt Yontmataş`tan başlayarak, Orta ve Üst Yontmataş evreleri , Neolitik, Kalkolitik,Eski tunç gibi Protohistorik Çağlar`da da ve Klasik Çağ`da da insanlar tarafından sürekli iskan edilmiştir.bunu doğal bir sonucu olarak da kalın bir ``Kültür Dolgusu `` içermektedir.Türkiye de araştırılan mağaraların bir çoğunda toprak dolgusu 70 cm. ile 5 m. arasında değişirken Karainde kalınlık 11 metreyi bulmaktadır... ...Mağarada en uzun süren ve en önemli yerleşme, günümüzden ortalama 2000.000 yıl ile10.000 yıl arasında gelişmiş olan Yontmataş çağı ile ilgilidir.Bunun, başlangıçtan; günümüzden 140.000 yıl öncesi arasındaki kısmı Altpaleolitik`e, 140.000 ile 40.000 yılları arasındaki kısmı Orta Paleolitik`e, 40.000 ile 10.000 yıl arasındaki dönem ise Üst Paleoltik`e aittir.Görüldüğü gibi insanlık tarihini en uzun süren dönemi Alt Paleolitik tir.Orta Paleolitik`ten üst Paleolitike doğru çıktıkça süre kısalmaktadır.Esasen, insanlık tarihinde en eski dönemlerden daha ilerlemiş dönemlere çıktıkça kültürel ve teknolojik gelişmenin hız ivmesinde büyük bir artış görülmektedir.Nitekim, paleolitik teknoloji yerini milyonlarca yıl sonra neolitik teknolojiye bırakmıştır.oysa petrole dayalı bir enerjini yerinielli yıl gibi kısa bir süre içinde atom enerjisine dayalı bir teknolojiye bırktığını biliyoruz.bu gelişme daha da kısa süreler inerek devam etmektedir ve edecektir.Bu durum, kültürel birikimin doyum noktasına ulaşması ile doğrudan bağıntılıdır.Şu halde neolitik teknoloji ile birlikte insanlığın yerleşik hayata , dolayısıyla üretime geçişi, onun tarihini uzun süreci daha dün kadar zamanımıza yakındır.Bugün Anadolu `daki arayışımız, burada yaşayan insanların, insanlık tarihinin bu geniş başlangıç uzanımının hangi sınırlar içinde yer aldığıdır.Bu bakımdan yapılacak iş son derece önemli olup, boyutları da sanıldığından büyüktür.`` (Yalçınkaya , I.1988..s: 45-46 )
KARAİN İNSANLARI VE BIRAKTIKLARI İZLER:
Karain buluntuları Antalya, Karain ve Anadolu Medeniyetleri Müzeleri ile A.Ü.Dil Tarih Coğrafya Fakültesi`ndeki Profesör Işın Yalçınkaya başkanlığındaki PREHİSTORYA ANA BİLİM DALI`nda bulunmaktadır.(Yalçınkaya, I.1989...s:2)Buluntulara geçmeden önce, Paleolitik Dönemler için endüstri ve alet kavramının ne anlama geldiğinden söz etmekte yarar var, daha sonra da Karain insanlarının bıraktığı taş alet endüstrisi ile birlikte, kemik aletler-eşyalar, sanat eserleri, bitki ve hayvan, ateş izlerive Karain insanının kendisine ait fosil kalıntılarından bahsedilecektir.
HÜSEYİN ÇAĞLAYAN- ANTROPOLOG 1995-ANTALYA .................................................................................................. SEVGİLİ DOSTLAR, BU YAZININ YAZILDIĞI TARİH 1995 YILIDIR. O GÜNDEN BU YANA MAĞARA TARİHİ ÜZERİNDE YAPILAN ARAŞTIRMA VE İNCELEMELER, KARAİN MAĞARASINDA İNSANIN YERLEŞİM BAŞLANGICININ, GÜNÜMÜZDEN 500.000 YIL ÖNCESİNE KADAR GERİYE GÖTÜRÜLEBİLECEĞİNE İLİŞKİN, BU YIL AKDENİZ MEDENİYETLERİNİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜNCE ( AKMED ) DÜZENLENEN KONFERANSLARDA BİLİM ADAMLARI VE ARAŞTIRMACILAR TARAFINDAN AÇIKLAMALARDA BULUNULMUŞTUR.
SAYGILARIMIZLA.
ŞABAN AKTAŞ 26.08.2008 .........................
KARAİN`E GİDİŞ
1)Antalya - Burdur karayolu izlenerek Kepez adı verilen Antalya`nın hemen kuzeyindeki ilk platoya çıkar çıkmaz ,bir kilometre kadar sonra sola saparak ,eskiden Yeşilbayır olarak bilinen şimdi ise Döşemealtı ilçesi sınırları içinde kalan yoldan Yeniköy istikametine ilerleyiniz.Yeniköy`ü bitiminden sonra Kırkgöz su kaynakları (Pınarbaşı)nın olduğu yöne ilerleyip,tekrar Yağca köyüne sola sapak noktasında Karain levhasını göreceksiniz(6 km.)İlerleyip yolun Çığlık köyüne ve Termessos antik kentine giden devamı ile çatallaştığı noktadan sağa Yağca köyüne sapınız, köy içinden geçerek köyün dışında dağın eteğindeki Karain müzesine kadar devam edip , müze önünde otoparkta kalınız.
Antalya`ya Burdur istikametinden gelenler için ise,925 rakımlı Çubuk Boğazını bitip de tam Döşemealtı ovasının başladığı yerde sağa doğru Kırkgözhan Kervansarayına ait levha izlenir.Buradan Pınarbaşı`ından (Kırkgöz su kaynakları) Yeniköy istikametine giderken yine Yağca köyü yol sapağına gelince Karain (6 km.) levhası ile karşılaşırsınız,bu kez sağa dönüp Yağca köyünde Karain`e rahatlıkla ulaşırsınız. Yanlışlıkla Termessos istikametine geçmeden sağa Yağca köyü içine girilmelidir.Binek otomobil otobüs ulaşımına elverişli bir yoldur.
2)Antalya- Korkuteli karayolu takibedilirse, antalya Kepez platosu başlangıcından Korkuteli- Denizli levhası izlenir yaklaşık 20 km. kadar sonra Termessos antik kenti yol sapağına gelmeden sağa (Karain - 12 km. )levhasını görürsünüz.Buradan devamla otantik bir Döşemaltı yörük köyü olan Çığlık içinden geçerken halı dokuyan,tarlada çalışan kadın ve erkekleri izleyerek Çığlık köyü bitiminde Yağca köyüne ulaşırsınız.Köyün içinden, dağın dibini izleyip Karain Müzesine gelirsiniz. Mağara dikey doğrultuda müzeden 150 m. yukarıdadır.Dağa basamak basamak gidiş yolu düzenlenmiştir. Dinlenerek 20 dakikalık bir yürüyüşle mağaraya çıkılır. Yanınızda içme suyu bulundurmanız ve spor tip sağlam ayakkabı giymeniz tavsiye olunur.Mesai saatleri dışında Karain ve müzesi ziyarete kapalıdır.Mağara içinde elektrikli aydınlatma mevcut olmakla birlikte bir el feneri yanınıza almanız şayan-ı tavsiyedir.
Şaban AKTAŞ
Şaban Aktaş tarafından 12/23/2016 8:19:23 PM zamanında düzenlenmiştir.
KARAİN MAĞARASI(Anadolu`daki en eski yerleşim merkezi )
KARAİN MAĞARASI(Anadolu`daki en eski yerleşim merkezi )
Karain Mağarası
KARAİN MAĞARASI(Anadolu`daki en eski yerleşim merkezi )
Antalya`nın 27 km.kuzeyinde Yağca köyü sınırlarına gidiyoruz.Köyün içinden geçtik ve Karain Müzesini bulunduğu yerde durduk.Zamanı birden 500.000 yıl öncesine çevirdik.
Ne adı ne de sanı vardı dünyanın.Güneş yine doğuyor, yine batıyordu.Yerdeki insanımsı yaratık, aya, güneşe, yıldızlara yine bakıyor ama hiç birine bir anlam veremiyordu.Daha yenice dört ayak üstünden iki ayağı üstüne doğrulmuş ve ilk işi avuçlarının içine garip garip bakmak olmuştu.Az çok düşünebiliyordu, ne işe yarıyacak bunlar diye sordu kendi kendine.Derken bir taş aldı eline, fırlattı kendiliğinden.Taşın öteye gittiğini gördü.Hiç farkında olmadan,ayakta kalmanın ilk koşulunun ilk temel düğümümünü beynine attı.Sonra bir taş daha aldı eline, gördüğü ilk canlı hayvana vurdu taşı.Hayvan yığıldı kaldı.Aldı onu yedi çimçiy, hemen oracıkta karnını doyurdu.
Nereden buraya gelmiş, ne kadar uzun yol tepmişti bu insanımsılar, belli değil henüz.Akşam olunca en azından sığınacakları bir barınak vardı 100 metre kadar yüksek 250 metre kadar yukarıda ,dağın böğründe.Karain Mağarası,bu günkü uygarlığını temellerinin atıldığı Anadolu`daki en eski yerleşim merkezi idi burası.Yaşamak için elverişli bir sığınaktı.Mağaraya daha girişte solda genişçe bir hol vardı.İki katlı dubleks bir villa görünümündeki bu evin sanki girişi üst kattandı ve üstteki odadan alta ara bir merdivenle iniliyor havası hakimdi mağaranın oluşumunda.Üst kat yazlık, aşağıdaki kat kışlık ve esintilere, yağmura, fırtınaya karşı daha korunaklıydı.Girişin solunda ayrı küçük bir mağara daha vardı ki başlangıç aşamasında daha orayı kullanmaya gereksinim duymamışlardı.İlk girişten tabana kadar neredeyse 60 metre kadar derinliği olan mağara nereden baksanız en azından 150-200 kişiyi rahatlıkla barındıracak kadar genişti.Sıkışılırsa bu sayı iki katına da çıkarılabilirdi kişisel görüşümce.Her sabah acıkınca gözlerini açan insanımsılar bulundukları mağaradan aşağıdaki ovaya gözattıklarında, yaşamak için doğanın kendilerine sunduğu sayısız nimetlerin yanı sıra sayısız tehlikeler de yok sayılmazdı.Suya dalsalar sülükler bacaklarına yapışıyor,yalnız kalsalar yırtıcı hayvanlar canlarını kapışıyorlardı.
Aşağısı uçsuz bucaksız her obadan gelenlerin yurdu Pamfilya Ovası idi ve güneyi 30 km .sonra Akdenize ulaşıyor, doğusu yarım ay çizen Toros Dağ Silsilesi ile dağlar aşıp gidiyor,Pamfilya`dan Klikya`ya uzanıyor,batısı Akdenize dikliğine uzanan ve bir set duvar çeken dağların ardından Aydınlık ve Işık ülkesi Likya`ya aralanıyordu.Sırtlarını ise vahşi bir doğaya, dağlara Psidya`ya yaslamışlardı.
Aşağıdaki ova tam bir bataklık araziden ibaretti.Kırkgöz Su Kaynakları o zamanlar daha bir gür akıyor, yer yer göller, yer yer bataklıklar uzayıp gidiyor, bu ortamı mamutlar, filler, aslanlar, su aygırları , geyikler, köpekler, yaban domuzları ve su kuşlarından oluşan zengin fauna kaplıyordu.Zaten su olmayan yerde yaşam olmazdı.Kırkgöz su kaynakları bu yerleşimin temel koşulu idi.(Bu mağarayı ilk araştırmaya çıkan Prof. İsmail Kılıç Kökten`in de temel çıkış noktasıydı bu prensip, nerede su var ise orada yaşam , eski yerleşim olabilir, prensibiydi bu...)
Evet, ne cep telefonu, ne uydu anteni,soğuk üşütüyor, sıcak yakıyor vur hayvanı yüz derisini , giy sırtına ısıt teni !Buna daha zaman var,hastalık var, sıtma var ne ilaç ne derde derman var...Zor işi insanımsıların.. Bakalım zaman ne gösterecek...
Gelecek yazımda Karain Mağarası Kazıları ile devam edeceğim dostlar.Sevgiyle kalınız.
........................
DÜNYANIN YAŞI VE İNSANIN ORTAYA ÇIKIŞI
Gece göküyüzüne baktığımızda yakamozlar gibi ışıl ışıl milyonlarca yıldız gözümüze çarpar.Bunların bir kısmı yaşayan yıldızlardır, bakınca göz kırparlar, bir kısmı da sönmüş yıldızlar veya gezegenlerdirki güneşten aldığı ışığı ayna gibi bize yansıtırlar.Dünyamızın varoluşu elbette evrenin varoluşu ile birlikte düşünülmek zorundadır ve Big Bang kuramı, bu güne değin evrenin varoluşuna ilişin en bilimsel kuram olarak kabul görmektedir.Buna göre evren yaşı beş milyar yılın üstündedir.
AY ÜSTÜNE BİR DENEME adlı yazımda dünyada ilk canlı türlerinin(amphibie`ler-hem karada hem suda yaşayabilen türler) oluşumuna çok kısa değinmiştim.
Uzaydan bakınca mavi bir portakal gibi gözüken dünyamız yaşamın ender rastlandığı gök cisimlerinin en güzelidir.Bu gün varlıkların canlı cansız yaşlarını ölçebilecek yöntemler, son derece gelişmiş bilimsel yöntemlerdir.
Radyoaktif metoda göre dünyamızın yaşı 3,5 Milyardan daha eski,ilk bitki örneklerinin sularda oluştuğu evre 340 milyon öncelerde , 310 Milyon yıl önce ilk balık türleri oluşmuş,300 Milyon yıl önce Amhibielerin balıklardan oluşumu ve yaşamın giderek evrilerek 200 Milyon yıl önce kurbağa kaplumbağa ve krokodillerin gelişimi izlemiştir.Hominoidlerin(İnsana yakın maymun türünün 30 Milyon yıl önce oluştuğu ve dik yürümesiyle beyin hacmi 500 santimetre küpten , 1500 santimetre küpe çıkıp, kafatasının gelişeceği statik denge durumu sağlanmıştır.İnsan tarafından yapılan ilk aletler 600.000 yıl öncesine dayanmaktadır.
YÜRÜYEN EN ESKİ HOMİNİDLER:
1)ZİNJANTHROPUS YA DA HOMO HABİLİS, 1960 -1964 Yılları arasında Doğu Afrika`da Kenya sınırları içinde Olduwai vadisindeki mağaralarda , ingiliz bilginlerinden L.S.B. LAKEY ve eşi tarafından yapılan araştırmalarda bulunmuştur.Amerika`da Berkeley Üniversitesi laboratuvarlarında Potasyum -Argon Metoduna göre yapılmış değerlendirmede kalıntıların ele geçirildiği volkanik kül tabakasının üst katmanlarının1.200.000- alt katmanının ise 1.750.000 yıl öncesine ait olduğu saptanmıştır.
2)PITHECANTROPHUS ERECTUS-JAVA ADAMI :
Maymuna benzeyen insan türü,veya insanımsı yaratık anlamına gelir.Hollandalı bilgin EUGENE DUBOİS tarafından Güneydoğu Asya`da Java Adasının kuzey-orta kesiminde Solo Nehri kıyılarında bulunan bu insanımsı yaratığın 550.000- 475.000 yıl öncesi yaşadığı saptanmıştır.
3)SINANTROPHUS PEKINENSIS (ÇİN ADAMI )Çinde Peking`in 42 km. güneybatısında çok eskiden büyük bir mağara, şimdi ise bir Vadi olan CHOUKOU -TIEN mevkiinde 1926- 1930 yılları arasında Kanada`lı bilgin D.BLACK ve Çinli Anatom PEİ tarafından bıulundu.Son incelemelerde Java adamı ile Çin adamının çağdaş olduğu ve ve her ikisinin aynı türdeki hominidin örneklerini teşkil ettiği anlaşılmaktadır.
İki ayağı üzerine yürüyen Çin adamının bulunduğu yerde ,kömür, kömürleşmiş kemik parçalarının bulunması ateşi kullandığının kanıtıdır. Dişleri üzerindeki araştırmalarda hem et hem sebze yediği anlaşılmaktadır.
Ayrıca Avrupada da hominid türleri bulunmuştur.Bunlar Homo Heidelbergensis,Homo Neanderthalensis, Homo Sapiens ve Homo Sapiens Recens adları verilmiştir.
KAYNAKÇA:ANADOLU UYGARLIKLARI-Ord.Prof.Dr.Ekrem AKURGAL
Gelecek yazıda kazılara geçebileceğiz.Saygılarımla.
.................
ANTALYA`NIN DİP TARİHİNE GİRİŞ
ÖNSÖZ
...tarih yazı ile değil,insanın dünyada göründüğü andan itibaren başlar.İnsanlık tarihini temelini teşkil eden `Diptarih` devirlerini ve eserlerini tanıtmak, bölgede onarılmakta olan anıtlar gibi buraları da korumak ödevlerimiz arasındadır...(Prof. Dr. İsmail Kılıç Kökten-1967 Karain Klavuzu`ndan.)
I-GİRİŞ=Taş Devirleri`nde İnsan- Çevre İlişkileri ve Kültürleşme:
İnsanı hiç kuşkusuz ki diğer canlılardan ayıran özelliklerin başında beyin kıvrımlarındaki gelişme gelir.El ile beyin arasında ince işbirliği sayesinde `HOMO FABER ` yani ``ALET YAPAN İNSAN ` dünya üzerinde varlık gösterebilmiştir.
Bu milyonlarca yıl süren pek de kolay olmayan çetrefilli bir yoldur.İnsan bu yolda ilerlerken nice çetin doğa olayları ile karşılaşmıştır.
Primat takımının zekaca en üst üyesi olan insan, öteki canlı türlerinden farklı olarak,beyninin özelleşmesi sonucu gösterdiği biyolojik ve kültürel evrimiyle yerkürede görülmeye başladığı 4.Zaman`ın iklimine ve doğal çevresine,yaklaşık 2(iki) milyon yıldan beri uyum sağlayabilmiş,genlerinin evrimi ve doğal ayıklanma sonucu türünü bu güne dek yaşatabilmiştir.(Alpagut,1982...85).
İnsanın gelişiminin
özellikle biyo -kültürel evriminin gerçekleştiği `Pleistosen` dönemine kısaca değinmekte yarar görüyoruz.Jeolojik Zaman`lardan IV.Zaman`ın (KUATERNER`İN) ilk bölümü olan bu periyotta dünyamızın iklimi bu günkünden çok farklıdır.Dönüşümlü olarak sıcak ve soğuk dönemlerin egemen olduğu çağa BUZUL ÇAĞI da denir.(Arsebük G. 1990...63)
Günz, Mindel,Riss, Würm adı verilen buzul ve buzularası dönemlerle bilinen Pleistosen Devirde-İnsan kültürlerinin evreleri PALEOLOTİK (Eski Taş Devri :Alt-Orta -Üst),MEZOLİTİK olarak ayrılır.Buzulların ilerleyip gerilemesi, o dönem fauna ve florasını önemli ölçüde etkilemiştir.Çevresine uyum sağlayamayan kimi türler azalırken, birçokları da yok olmuştur.Buzullar ilerlediğinde sıcak iklimin hayvan ve bitki türleri güneye doğru yer değiştirmişler, buzullar gerilediğinde ise soğuk iklimin hayvan ve bitki türleri kuzeye çekilmişlerdir.Buzulların bu hareketleri, IV.Zaman bitki örtüsünü sırasıyla,buz çölleri,tundralar, ormanlıklar, ve çöller biçiminde değişikliğe uğratmıştır.Öteki canlı türleriyle birlikte aynı iklim koşullarında ve aynı doğal çevrede yaşamış olan insanlar, çevrelerine uyum yapabildikleri sürece varlıklarını koruyabilmişlerdir.Bu sert iklim ve doğal çevre o devrin kültürlerini de etkilemiş, örneğin Alt Taş Devri`nde alet teknolojisinin evrimi oldukça yavaş olmuştur. (Alpagut, B. 1982...86).
İnsanlık tarihini başlangıç döneminde yaşamış olan bu günkü uygarlıkları kendilerine borçlu olduğumuz `PALEOLİTİK`bir başka deyişle ` Yotma Taş Çağı ` insanları,yalnızca taş ve kemiklerden ürettiklerialetlerden oluşan, son derece sınırlı bir teknik donatımla gerçekleştirebildikleri avcılık ve toplayıcılık eylemleri ile hayatlarını sürdürebiliyorlardı.Bu durum ise onları büyük ölçüde doğaya bağımlı kılıyordu.O nedenle de doğanın kendilerine sunduğu besin kaynakları ile yetinmek zorunda kalıyorlar ve bu kaynaklarda meydana gelen değişmelere paralel olarak da yer değiştirmek zorunda kalıyorlardı.Özellikle de av hayvanlarını göçlerini izleyerek onların peşisıra gidiyorlardı. Yalçınkaya , I. 1988...40)
Paleolitik insanları sert ve soğuk iklimden korunmak için mağara ve kayaaltı sığınaklarında barınıyorlardı.Besinlerini avcılık ve toplayıcılıkla sağlayan bu insanlar, 20-30 kişilik küçük gruplar halinde ortak bir yaşam sürüyorlardı.Zamanla ateşi bulan ve yiyeceklerini pişirerek yemeyi öğrenen insanoğlu, soğuktan korunmak için hayvan postlarından yararlandı.(Alpagut, B.1982..86).Tabii ki ateşi kontrol etmeyi, yani bir anlamada taşımayı ve sürdürmeyi öğrendiğinden itibaren ısınmak için ateşten de faydalandı.
Buzul Çağları sonrası ısınan yerkürede iklimin yumuşamasıyla çayırlar bollaşmış,ormanlar düzlükleri kaplamış ve toplayıcılığa elverişli yörelerde nüfus birikimleri başlamıştı.MEZOLİTİK adı verilen bu kültür evresinde, avcılık yerini toplayıcılığa ve balıkçılığa bırakmıştır.Ormanların düzlükleri kaplamasıyla insanlar akarsu ve göl kenarlarında (Alpagut,B. 1982..88).ya da denize yakın yerlerde yaşamaya başladılar.Son Buzul (WÜRM) çağından itibaren yerküre ılıman iklime kavuşmuş ve bitki örtüsü zenginleşmiştir.Paleolitik, Mezolitik kültür evrelerinde besinlerini avcılık,toplayıcılık , balıkçılıkla elde eden insanlar Neolitik Dönem`de (YENİ TAŞ DEVRİ) yerleşik bir yaşam biçimi sürmeye başladılar.(Alpagut,B. 1982..88).Bu insanlığın ilk büyük devrimi bir başka deyişle ``TARIM DEVRİMİ `` de denen NEOLİTİK DÖNEM`dir
NEOLİTİK insanları, bitki ve hayvan türlerini biyolojik evrimini yönlendirmişlerdir.Akarsuların düzene girmesi ve deltaların oluşması tarıma elverişli topraklar hazırlamış,ancak tarım etkinliği yeryüzünün değişik yerlerinde değişik zamanlarda-doğal çevre ve iklim koşullarına bağlı olarak-ortaya çıkmıştır.Örneğin Anadolu`da Neolitik Kültürler Avrupa`dan çok daha önceleri başlamıştır.
Yerküre tabakaları arasında fosillerine rastlanan insan türlerini yaşadıkları çevrenin ve beslenme biçimlerinin onların anatomik ve morfolojik yapılarında birtakım değişikliklere yol açtığı görülmektedir.Örneğin Pleistosen devirden başlayarak insanın diş yapısında, diş sayısını azalması, oylumlarının küçülmesi biçiminde bir evrim görülmektedir.Dişlerin böyle küçülmeye başlamasında besinlerin pişirilerek yenmesi önemli önemli rol oynamıştır.Pişirmenin tarihi `HOMO ERECTUS``(İlk dik yürüyen insan)`a kadar inmektedir,ki bunun dolaylı kanıtı yine dişlerdir.Yiyeceklerin pişirilip yumuşak olarak yenmesi, dişlerin koparma ve çiğneme işlemlerini kolaylaştırdığından, diş boyutlarında ve alt çene kemik yapısında küçülmelere neden olmuştur.Yumuşak besinler çene kaslarına daha az yük bindirdiğinden, çiğneme kaslarına olan ihtiyaç giderek azalmış ve bu kaslarda küçülmeler meydana getirmiştir.Bu da kafatasını ve yüzün genel çevresinin yeniden biçimlenmesine yol açmıştır.Çiğneme kasları küçüldükçe, bağlı oldukları kemik yapısının boyutlarında da küçülme meydana gelirken, insanın yüzü küçülmüş, buna karşılık beyin kutusu genişlemiş ve beyin hacmi artmıştır.
Kültürel evrim ile beyin hacmi ve diş ölçülerini
_______________________________________________
değişmeleri arasındaki ilişki Pleistosen
_______________________________________________
Devir`den sonra yoğunlaşmaktadır.Dişlerin
_______________________________________________
morfolojisi ile orjinal boyutları, doğrudan
_______________________________________________
genetik kontrol altında bulunmaktadır.Demek
_______________________________________________
oluyor ki onların değerlerindeki bu değişimler
______________________________________________
GERÇEK BİR BİYOLOJİK EVRİMDİR.
________________________________
Ortadoğu`da M.Ö. 6000 yılları civarında çanak çömlek yapımını giderek yaygılaşması ve kullanılması yani besinlerin çeşitli biçimlerde islâh edilmesi ve besin hazırlama tekniklerinin geliştirilmesi, insanların diş morfolojisinde , diş boyutlarında ve bütün bunlara bağlı olarak altçene kemik yapısında önemli değişiklikler ortaya çıkarmıştır.Değişik beslenme yöntemleri ve besin hazırlama teknikleri, geçirilen hastalıklara, insanlarıninsanların yaşadıkları çevrenin kendi anatomik ve morfolojik yapılarına etkileri, genetik olarak benzer toplumlarda birbirinden farklı evrim basamakları gösterebilmektedir.(Alpagut, B. 1982..88-89).
İnsan ve doğal çevre arasındaki enerji ve madde alışverişi, canlılığın sürdürülebilmesi açısından çok önemlidir.(Alpagut,B. 1982..18).İnsanı tüm canlılarda olduğu gibi çevresinden ayrı düşünemeyiz.Taksonomik olarak PRİMATA takımına bağlanan insan III. ZAMAN`ın sonlarında bu takımın diğer üyelerinden ayrılmış ve kendi çizgisinde bu günlere dek gelmiştir.İnsanın geçmişine baktığımızda, belli bir noktadan sonra beyninin gelişimi sayesinde kültürü oluşturduğunu görüyoruz.Bunun için de önce iki ayağı üzerine kalkması gerekmiştir.O zamana kadar doğal çevreye bağlı olan insan bir anlamda doğaya kafa tutmaya başlamıştır.
Doğa Bilimleri temelde ``CANLI İLE CANLI ``, ``MADDE İLE MADDE ``, `` MADDE İLE CANLI `` arasındaki ilişkileri inceler.Bunun için de ``EKOLOJİ `` gibi çeşitli çalışma alanları doğmuştur.
İnsanın gereksediği enerji üretiminin miktarı, teknoloji, doğal çevre, nüfus artış hızı tarafından etkilenmektedir.Bu enerjinin çağımızda çok miktarda üretimi ve dağıtımı sırasında, toprak, su , hava gibi doğal çevreyi hızla kirleten sanayi artıkları,canlıların biyolojik yaşamına elverişli koşulları ortadan kaldırmaktadır.İnsan türünü geleceğini tehlikeye düşürecek, zararlı mutasyonlara yol açacak olan kötü birikimler yok olan diğer türler gibi insan türünün de tükenmesine neden olabilir.Bilinçsizce ekolojik koşulların değişmesine, çevre faktörlerinin canlılar üzerine olumsuz etkilerine izin verilirse EVRİM KURAMI `na göre tüm canlı türlerinin gelecekte yok olması olasıdır.Bu nedenle ÇEVRE-İNSAN ilişkilerinde üretilen enerjinin planlı bir şekilde üretimi ve dağıtımı zorunludur.(Alpagut, B. 1982..18- 19).
Belki de söylendiği gibi `` TARİH AFFETMEZ ``.Ancak benim bildiğim insan isterse kendini, tüm diğer canlıları, gezegeni,hatta tüm evreni sevgiyle kucaklarsa daha yaşanılası dünyalarımız olur... Bunun yolu bilmekten geçiyor gibi geliyor bana ve de ` ` AŞK ``tan.Bu gün bildiklerimizi ve borçlu olduğumuz yol göstericilerimizin ve benim çabalarım boşa gitmez umuduyla `` Tarihin diplerine`` iyi yolculuklar.
13 Kasım 1995
HÜSEYİN ÇAĞLAYAN -ANTROPOLOG
AÇIKLAMA:Değerli arkadaşım antropolog Hüseyin Çağlayan ile müştereken 1995 yılında bir müşterek proje başlatarak Karain Mağarası hakkında ayrıntılı bir kitap yazmaya karar vermiştik.Ben kendisine o zaman sahibi olduğum Maki Tur Turizm Seyahat ve Otelcilik Şirketi`nin sahibi olarak fotoğraf çekimlerinde ve kitabın baskısında destek vaad ettim.Hayli birlikte çalıştık, kitap baskı aşamasına gelince, şirketim yurt dışında Körfez Krizinin etkisiyle gelen sarsıntıyı aşamadı ve çalışmalarımız yarım kaldı.İnşallah burada bu çalışmaların gerisini yayınlayarak, bilgileri toplumumuza kazandıracağız.
Gelecek yazımızın konusu; PALEOLİTİK`TE ENDÜSTRİ VE ALET KAVRAMI
Hepinize saygılar sunarız.
............................
PALEOLİTİK DEVİRDE ENDÜSTRİ VE ALET KAVRAMI
Paleolitikte(Eski Taş Devri) -teknik, endüstri ve alet- olmak üzere üç veri `UYGARLIK ` olarak adlandırdığımız bir kavramı nitelendirmeye olanak verir.Yontmataş kültürleri açısından endüstri , paelolitik insanın taş, kemik ve odundan yonttuğu düzeltili ya da düzeltisiz yonga ve dilgileri,aletleri,doğal
biçiminden yararlanarak kullandığı nesneleri,vurgaç,yumru,çekirdek, işlik yeri artıklarını ve döküntüleri, bir başka deyişle kültür tabakalarından ele geçen tüm verileri kapsayan bir topluluktur.(YALÇINKAYA , I. 1989.s: 7 )
Yazısız devirleri kapsayan Paelolitik` te özdeksel izlerin ve insan uğraşının yorumunda en güvenilir ve en kalıcı belge taştan şekillendiririlmiş ve işlenmiş aletlerdir.Toplumsal bir ürün olan alet,Paleolitik açıdan belirli bir ya da daha fazla işlevsel amaca yönelik olarak odun, kemik ve taştan değişik şekillerle yönlendirilmiş ve işlenmiş parçalardır.Özelliklle bu parçaların yapımı insanın kendini tanımlamak için kullandığı ölçütlerden en önemlisini oluşturmuştur ve alet yapımının insanı hayvandan ayıran ölçülerden biri olduğunu vurgulamak üzere ``HOMO FABER `` deyimiyle tanımlamıştır. (Yalçınkaya ,Işın-1989. s:7-8)
Alet, insanla birlikte düşünülmesi gereken, insandan soyutlanması doğru olmayan bir şeydir ve alet yapımı da yalnızca insanlara özgüdür.Bazı maymun türlerinin de alet yaptıkları, son zamanlarda ileri sürülmektedir.Örneğin şempanzelerin ince dal parçalarını adeta olta gibi kullanarak bunları beyaz karınca yuvalarına soktukları ve dalların ucuna takılan karıncaları da tek tek yedikleri gösterilmektedir...Fakat olaya nesnel açıdan bakıldığında, şempanzelerin alet yapma düzeyleri görsellikle sınırlı kalmaktadır.Ayrıca alet yapmak ve sadece onu kullanmak farklı iki kavramı ortaya koymaktadır.Bu canlıların yaptıkları (daha doğrusu kullandıkları) aletler hemen halledilmesi gereken bir soruna yöneliktir.İnsan elinden çıkma en eski aletler dahi görselliğin ötesinde olup, zihinsel bir amaçları vardır.Bazı gözlem ve kazanılan deneyimler sonucunda, örneğin şempanzeler tarafından gerçekleştirilen küçük değişiklikler- bir dalın yapraklarından temizlenmesi-bir yana bırakılacak olursa, gerçek anlamda alet yapımı bir insan uğraşıdır.(ARSEBÜK,G.1990.s:34, Yalçınkaya, I. 1989.s: 8 )
Hayvanların doğa içindeki ilksel gereksinmelerini karşılayabilecek organları vardır,oysa insan bu organlardan yoksundur.Yani herhangi bir çevrede hiçbir donatım olmaksızın yaşamlarını sürdürebilecek kadar gelişkin bir vücut yapısına sahip değillerdir.(Yalçınkaya,I.1989.s:8 )İnsanın oldukça sınırlı gövde yeteneğine karşın,büyük çetrefilli bir beyni vardır, bu beyin geniş kapsamlı ve çok nazik bir sinir siteminin özeğini oluştrur...Demek ki doğa insana , gövdesine oranla oldukça bir beyin sağlamıştır,insan bu beyinle kendi kültürünü yaratır...İnsanlar ve gelişim çizgimizin başındaki atalarımız iki gözle iki gözle tek bir resim görürler, oysa öbür memli hayvanlar iki görürler.İki gözün algıladığı görüntüleri birleştiren odak gereği kas duyuları,nesneleri, yalın ve düz göreceğimiz yerde, gerçek somut nesneler olarak (stereoskopik) görmemizi ve uzaklık,yakınlık ve derinlik yargısını sağlar.Bu yetenek olmasaydı, alet yapımı için el ve parmakların becerisi yetersiz kalırdı.İnsanın en kaba Taş Çağı (eolit) aletinden deprem yazar(sismograf) gibi en duyarlısına kadar türlü aletleri yapmasına olanak sağlayan, kusursuz uyumlu, ama bilinçaltına yerleşmiş el ve göz işbirliğidir.Böylesine bir işbirliği sinir sisteminin en nazik dengesi ve büyük beyindeki yolların çetrefil bağlantısı sonucu oluşur.(Childe,G.1988.s:25-26)
Görüldüğü gibi alet yapımı bir bakıma el ile ayak arasındaki ince işbirliğini gerektirir. Bunun için de öncelikle ellerin serbest kalması, ellerinin serbest kalması için de iki ayağı üstünde dik durması gerekir.Bu da BİYO-KÜLTÜREL EVRİMLE mümkün olabilir.Güven Arsebük, insan-alet ilişkilerini insanın evrimsel gelişimi ile yakın bir ilişkisi olduğunu vurgulamak üzere çeşitli yazarlardan alıntılayarak altı aşamada açıklıyor: ``Birinci aşamada, muhtemelen Pliosen ortalarında veya üçüncü çeyreğinde bir yerde, bazı hominidlerin çeşitli doğal nesneleri arada sırada alet olarak kullanmış olmaları ihtimali vardır.Bu ilk aşamada alet yapımından bahsedilemez, sadece alet kullanım söz konusu olabilir.
İkinci aşamada Pliosen sonlarında bazı hominidlerin çevrelerinden buldukları bazı doğal nesneleri yavaş yavaş aletlere dönüştürmeye başlamış olabilirler.Bu dönemde kullanılan hammadde daha çok odun ve kemik olduğu için günümüze kadar ulaşamamışlardır.
Üçüncü aşamada HOMO HABİLİS`in oluşturduğu en eski aletlere Oldowan türü ya da Yontuk çakıl aletler(çay taşı aletleri) adı verilir.Bu en eski aletlerin dahi insanın evrimsel ve zihinsel yapısına uygun olarak, önceden saptanmış bazı kurallara bağlı kalınmak suretiyle standart bir şekilde ve amaçlarına yönelik bir biçimde oluşturuldukları görülür.
Dördüncü aşamada ise HOMO ERECTUS`un belirli kurallara bağlı kalarak özel sorunların çözümüne yönelik çok farklı tü ve yöntemlerle aletler yaptığını görmekteyiz.
Beşinci aşamada ise daha gelişkin bir durumla karşılaşmaktayız.Bu dönemde hem NEANDERTHAL İNSANI`nın yaptığı gibi ana amaçlara yönelik özel aletlere ve hem de kısa bir dönem sonra karşılaşılan HOMO SAPİENS2lerinki gibi karmaşık alet örneklerine rastlanılmaktadır.
Altıncı aşamadaysa , insanlar karasabandan başlayarak giderek gelişen ve günümüzde de devam eden makinaları yapmaktadırlar.(ARSEBÜK,G. 1990. s:38-39). ``
.HAMMADDE
``Kaya kristali, kumtaşı, kalker, kuvars, kuvarsit, obsidiyen, bazalt, andezit,diorit, çakmaktaşı gibi kırılabilir kaya taş endüstrisi yapımında kullanıldığı bilinen bir gerçektir.YONTMATAŞ evrelerinde kullanılan bu kaya çeşitleri ve özellikle bazılarının kullanılmış olması hammaddenin bazı pratik deneyimler sonucunda seçildiğini göstermektedir.Teknik ve kültürel düzey ne kadar ilkel olursa olsun, taşın seçiminde karar verdirici bir takım etmenler vardır.bir mineral olan kuvars grubuna giren kayalar, kristalin kayalara göre daha fazla kullanılmışlardır.Bu kayalar geniş ölçüde SİO2 (Silisyumdioksit)taşırlar.İşleme ve yontma teknikleri için gerekli olan yapısal özellikleri de taşırlar.En ıralayıcı nitelikleri camsı oluşlarıdır.Bu gruba giren en önemli ve yaygın taş cinsi çakmaktaşıdır.Çakmaktaşı kuvarsın şekilsiz, çok ufak kristalli bir türüdür.
Bilinçli taş seçiminin en güzel kanıtı, aynı ortam içnde yukarıda belirtilen taş çeşitlerinin bir kaçının çakmaktaşı ile birlikte bulunması durumunda bu sonuncunun yeğlenmiş olmasıdır.Aynı gerçeği Karain Mağarası`nda saptıyoruz.Çevrede kireç taşlarını son derece bol olmasına karşın Karain Paleolitik İnsanı`nın büyük bir olasılıkla deniz ve akrsu kenarlarından toplandığı yumru ya da çakılların alet yapımında kullandığı görülüyor.(Yalçınkaya, I. - 1989 s:11) ``
HÜSEYİN ÇAĞLAYAN-ANTROPOLOG / Antalya- 1995
................................................................................................
Sevgili dostlar, gelecek yazıız KARAİN MAĞARASI ile devam edecek.Saygılarımızla.
....................
KARAİN MÜZESİ
Karain Müzesi`ne ulaştığınızda, sizi İbrahim amca sıcak bir merhaba ile karşılar.İbrahim Çavdar burada hemen hemen Karain`i araştırma tarihçesi kadar eskidir.Bu sevimli ihtiyar 20 Eylül 1966 dan beri Karain`i beklemektedir.Tarihsel, kültürel varlıklarımızın korunması adına gösterdiği özverili çabalar için teşekkürler İbrahim amca...
Şirin Karain Müzesi`nde sizi yıllarca süren çalışmaların ürünü buluntular karşılar.Bu buluntular, alt Paleolitik`ten Roma devrine kadar uzanır.Birinci vitrinde Paleolitik devirlerde avlanan hayvanlara ait dişler, boynuzlar, ve defans dişleri, kemikler yer alır.
İkinci vitrin alt Paleolitik taş aletlerinden örneklerle beraber antik fil(Elphas antigeus ) kemikleri, mağara ayısı (ursus spelaus) çene kemikleri ve dişleri, su aygırı(hippotamus) defans dişlerini içerir.III. vitrin Orta Paleolitik Mousterien I-II Taş Alet Endüstrisinden örneklere ayrılmıştır.Dördüncü vitrinde Üst Paleolitik Orinyasiye ı-II-III-IV ` ait taş alet endüstrisi örnekleri, kemik alet ve takı örnekleri sergilenmektedir.
Beşinci bölüm Cillalı taş, Kalkolitik ve Bronz devirlerinde yenen hayvanlar, tahıl taneleri ve meyvalar,boynuzlu hayvanlar,yumuşakçalar, etçil hayvanlar, incir, buğday,örnekleriyle doludur.Altıncı vitrien Cilalı Taş (Neolitik) döneme ait kemik bizler, ağırşak, seramik parçaları,taş aletler,öğütme taşı, Kalkolitik dönemin seramik kap -kacak, taş alet ve kemikler, Hellenistik ve Roma Devri ile ilgili buluntuları içerir.
Duvararda İ.Kılıç Kökten`in çizdiği illüstrasyon ve çizimler, bir köşede yine kökten`in yaptığı Neanderthal büstü, alet yapma ve kullanma tekniklerine dair çizimler, büyük Türkiye haritasındadiptarih buluntuları, buluntu ve yerleşim şekilleri yer alır.
HÜSEYİN ÇAĞLAYAN- ANTROPOLOG
ANTALYA-1995
.................................................................................................
AÇIKLAMA: Yukarıda Karain Müzesi bekçisi olarak adı geçen sayın ibrahim ÇAVDAR şimdi emekli olmuştur.Ne zaman bir turist grubu götürsem , biz Mağarayı dolaşıp gelene kadar çaylarımızı hazır ederek, geleneksel Türk konukseverliği ile bizlere sevgi saygı gösterip, hizmet eden muhterem amcamızı ben de sevgi saygı ve şükranla yâd ederim.
Hepinize saygılarımla...
Şaban AKTAŞ
26.08.2008
.........................
ANTALYA MÜZESİ PREHİSTORYA BÖLÜMÜ
Antalya Müzesine girdiğinizde sizi önce doğa tarihi seksiyonu karşılar.Buradaki üç camlı bölme Milyarlarca yıl süren canlı evriminin göstergesi olan fosillere ayrılmıştır.Kafadan ayaklılar, I.Jeolojik zamanın yüzücü yumuşakçaları, yassı solungaçlılar, mercanlar, derisidikenliler,delikliler,kolsu ayaklılar, balıklar ve bitkilere ait fosilleri görmek mümkündür.Buradan sola kıvrılıdığınızda Prehistorya Galerisi`ne gelinir.Bu galeri İ.Kılıç Kökten anısına düzenlenmiştir.Duvarda Kılıç Kökten`in çizdiği prehistorik av sahnesini anlatan illüstrasyon ve Neanderthal tasviri bulunmaktadır.Köşedeki vitrin Alt Paleolitik Kültürlere ayrılmıştır.İki yüzeyli el baltaları,yontuk çakıllar,mutfak artıkları,Aşölyen, Şelliyen Kültür kalıntıları ve taş çekiçlerle birlikte duvarda yongalama tekniğiyle ilgili çizimler sergilenmektedir.
İkinci vitrin Orta Paleolitik kültürlerinden Musteriyen -I ve Musteriyen -II`ye ait kültürel kalıntıları içermektedir.
Üçüncü vitrinde orta Paleolitik kültürlerin yaratıcısı Neanderthal Adamı tasviri, ve deri kazıyan Neanderthal adamı illüstrasyonu, bunların altında -7- Yedi adet kazıkla gerilmiş hayvan derisi o dönem insanın deriyi nasıl tabakladığını anlatmak üzere konmuştur.Duvarda taş aletlerin ne işe yaradığını gösteren resimler bulunur.Vitrinin en önünde Karain`in en önemli buluntularından bir olan Neanderthal Çocuğuna ait frontal (alın kemiği) parçası segilenmektedir.Paleolitik dönemin dev yaratıklarından mamuta ait büyük bir alt bacak kemiği ve defans dişi, aletlerden ön kazıyıcılar, mızrak uçları,çontuklular,günümüz aletleriyle karşolaştırılarak görsel zenginlik yaratılmış.
Dördüncü vitrin Üst Paleolitik kültürlere ayrılmıştır.Arugnacien I-II-III-IV ` e dair deliciler, mutfak artıkları, çeşitli aletlerin yanısıra Mezolitik dönem mikrolitleri bu vitrinde sunulmaktadır. Artık bu dönemde sanatın ortaya çıkmaya başladığını sergilenen eserlerden anlıyoruz:Taşınır sanat eserlerinden stilize figürin , çakıl taşı üzerine bizon çalışması, değişik boyutta ve çeşitte taşlar üzerine çiziktirilmişlerdir.Bu eserler bize ``Taş Devri `` diye tabir edilen dönmelerin insanının yüksek sanat duygularını göstermesi bakımından ilginçtir.
Beşinci Vitrin Karain Mağarası Orta ve Üst Paleolitik fosil hayvan kemiklerin yani Pleistosen fauna (hayvan topluluğu)`ya ayrılmıştır.Bunların içinde boynuzlular, domuzlara ait tusklar (Defans dişleri) ve alın kemiği parçaları, çeşitli hayvanlara ait parmak kemikleri, peçe, Vertebra(Omurga), kemik parçaları ve iki adet salyangoz sayılabilir.
Altıncı vitrin Karain Mağarası Geç Neolitik (İ.Ö. 6500- 5000) dönmein çanak çömlek parçaları, kemik iğne ve deliciler, ilk Tunç Çağı (3000-2000)` nın çanak çömlek, buğday incir kalıntılaruyla, obsidiyen dilgiler, Kalkolitik (5000- 3000) dönemin çanak çömlek, obsidiyen v.s. aletler, taş baltalar, kemik aletler, iğneler delicilere aittir.Bu vitrin bize artık tarımın başladığını, çanak çömlek yapımının yaygınlaşmaya başladığını göstermektedir.
HÜSEYİN ÇAĞLAYAN- ANTROPOLOG
1995- ANTALYA
.................................................................................................
Bu bahsedilen yerleri yerinde birlikte araştırdığımız saygı değer arakadaşım değerli bilim insanı antropolog Hüseyin Çağlayan`a huzurunuzda teşekkürü borç bilirim.İleriki safhalarda bu yerlere ait fotoğrafları da size sunacağız.Bu vesile ile okuyuculara, sevgili Edebiyat Defteri yazar ve şairlerine saygılar sunuyorum.
Şaban AKTAŞ
26.08.2008 -ANTALYA
.....................
KARAİN MAĞARASI HAKKINDA AYRINTILI AÇIKLAMALAR
Karain Mağarası Antalya`nın 30 km. kuzeybatı kuzeyindeki Merkez kazaya bağlı Yağca köyü sınırları içindendir.Toros Dağ Silsilesi`ne bağlı Şam ya da Katran Dağı`nın kalkerli doğu yamaçları üzerindendir.(Kökten,İ.K. 1967, s:5, Yalçınkaya,I. -1988, s:39)Katran dağının bu doğu yamaçları üzerinde bir de fay hattı bulunmaktadır.Kalkerli yapı içlerine işleyen sularla içeride boşluklar oluşmasına neden olmaktadır.Bu boşluklar eğer yamaçlara yakın yerlerde olursa ve bir de böyle fay zonu varsa çökmeye elverişlidir.Böyle çökme durumunda Karain ve çevresindeki irili ufaklı mağaralar gibi bu doğal barınakların oluşmaları ve ve ağızlarının açılması mümkün olmaktadır.(Yalçınkaya, I.1988..s:39)
Karain ve çevresindeki mağaralar (Kızılini, Mustanini,Sırtlanini,Çarkini, Öküzini,Koyunini, Güvercinini v.s.)1946-1958 yıllarında Prof.Dr.İsmail Kılıç Kökten tarafından tesbit edilmiştir.1974 yılında aramızdan ayrılan bu değerli araştırıcı ömrünü Anadolu Diptarihi`ni araştırmaya adamıştır.Bakın 1967 tarihli kendi kaleminden çıkma ``Karain Klavuzu``nda bu mağaraya duyduğu heyecanı nasıl anlatıyor.
``Bu mağara şimdiye kadar Anadolu`da incelediğim mağaraların hepsinden daha sürekli iskan edilmiştir.Karain Mağarası gibi Eskitaş (Paleolitik )Orta ya da Arataş (Mezolitik), Yenitaş (Neolitik) devirlerini, Kalkolitik, Bronz ve daha sonraki çağları sürekli olarak aydınlatan bir mağaraya rastlanmamıştır.Bütün duvarları kitabelerle kaplı,içinde su depoları, yapı kalıntıları bulunan ``İndağı Mağarası `` ,dibinde su akan, diptarih (Prehistorya) öntarih (Protohistorya) eserleri ve fosil insan iskelet kalıntıları çıkarılan``Kadıpınarı `` veya `` Kadıini Mağarası ``( ALANYA), Dengel Köyü (MARAŞ) mağaralarından içinde çağlayanlar ve göller bulunan ``Galeblikini `` ve çevresinde kazı yapılan mağaralar, Karain kadar verimli çıkmamışlardır.`` Kökten, İ.K. 1967..s:6-7 )
Karain Mağarasının içinde bulunduğu çevre koşulları mağaranın iskan tarihi açısından çeşitli özellikler göstermektedir.Mağaranın ağzı güney -güneydoğuya açılmış olup dünyada örneğine az rastlanan geniş bir traverten ovasına bakmaktadır.Karain`den yaklaşık 1 km. uzaklıkta bulunan bir yamacın eteğinde bol su veren karstik kaynaklar bulunmaktadır.(Yalçınkaya, Işıl. 1988..s:40 )Dünyanın bir çok yerinde Paleolitik yataklar ancak mevsimlik iskan izleri verebilmektedir.Oysa Karain`in içinde bulunduğu ekolojik özellikleri, Yontma Taş Çağının başlangıcından klasik çağlara kadar burayı insanların kesintisiz bir biçimde mekan tutmalarına olanak tanımıştır.Karain barınak olmaya çok elverişlidir.Yüksekte oluşu, yukarıda saydığımız bulakların çevresinde bulunuşu,yabani meyve ağaçlarının, yenir yabani köklerin ve sebzelerin,hayvanların çokluğu insanları devamlı olarak bu yöreye toplamış ve tarih boyunca bu verimli yerlerde kalmalarını sağlamıştır.Bu Paleekolojik(eski çevre bilimsel ) çerçeve içinde insanın hayatını sürdürebilmesi için çok büyük önem taşıyan bu kaynakların bulunması, burasını iskan edebilme açısından imtiyazlı bir alan haline getirmiştir.Zaten bu durum mağaranın arkeolojik tabakalarından ele geçen çok sayıdaki hayvan ve bitki fosillerinden de kolayca anlaşılmaktadır.(Yalçınkaya, I.1988..s:41,Kökten,İ.K.1967 ..s:7)
Antalya bölgesinin hatta Anadolu tarihini kavramak ve tam bir bilgiye sahip olabilmek için ziyaretçilerimiz işe Karain`den başlamaları gerekir diyen hocamız İ.Kılıç Kökten`e katılmamak olası değil.Çünkü bu günkü konforlu hayatlarımızı insanlaşma sürecinin başındaki atalarımıza borçluyuz.Hepimiz önünde sonunda ``Nereden geldik ? `` sorusunu yaşamımız sorar ve yanıtlar aramaya çalışırız.Kronolojik olarakta ilk basamaklarda yer alanbilim daha doğrusu gerçek aşkıyla çalışan bilimadamlarının gün ışığına çıkardığı bu mağara öncelikle ziyaret edilmeli gibi geliyor bana.Bu arada Karain Mağarasına gitmeden önce Antalya müzesini öncelikle Karain köşesine dikkat edilmesini sağlık veririm.
Karain Mağarası, 1946 yılında İ.Kılıç Kökten`in o sıralarda öğrencisi olanProf. Dr. Fikret Ozansoy ile birlikte, Gurma köyü mağaralarına yaptığı bir gezi sırasında saptanmıştır.Aynı yılda araştırmacı tarafından, çok sınırlı imkanlar içinde başlatılan kazılar, 1973 yılına kadar çeşitli aralıklarla sürdürülmüştür...
Söz konusu yıllar arasında çevre araştırmaları da gerçekleştiren Kökten, Karain`in çevresinde yer alan kalkerli tepelerin yamaçlarında irili ufaklı bir çok mağarayı gün ışığına çıkarmıştır.Bu mağaralar arasında özelllikle Öküzini Çarkini ve Kızılin iskan izleri vermiş olup üst paleolitik görünümlü endüstrileri içermektedir.Tüm bu buluntu yerleri ve bunlardan elde edilen iskana ilişkin buluntular Karain çevresini Paleolitik çağ boyunca, insanın yaşamasına elverişli ekolojik koşulları taşıdığını ortaya koymaktadır.``
( Yalçınkaya,I. 1986..s:21-22)
Karain Kazıları, 1985 yılı Eylül ayında, mağaraya yıllarını vererek onu Türk ve Dünya bilim alemine kazandıran, Prof. Dr.İsmail Kılıç Kökten`in öğrencisi değerli öğretmenimiz Prof. Dr. Işın Yalçınkaya tarafından yeniden başlatılmıştır.(a.g.y...21-2-dipnot 2 )
Mağaradaki kazılar Yalçınkaya`nın bilimsel sorumluluğunda halen devam etmektedir.( VIII. 86`dan itibaren Kazı sonuçları toplantıları, -Sempozyumları-Bildirileri.).
KARAİN`İN İNSANLIK TARİHİNDEKİ ÖNEMİ:
ŞİMDİLİK YURDUMUZDA HİÇ BİR MAĞARADA KARAİN`DE GÖRÜLEN ARKEOLOJİK KATLAŞIM VE KRONOLOJİK SÜREKLİLİK GÖRÜLMEMİŞTİR.
Bu durum ,yalnız ülkemizin kültür tarihi ve değerleri açısından değil, aynı zamanda Dünya, özellikle de Yakındoğu Diptarihi için de büyük bir anlam taşımaktadır.Zira büyük uygarlıkların yer aldığı Avrupa`nın büyük bir kısmı, özellikle kuzeyi,....4.Zaman`ın ilk ve uzun dönemi olan Pleistosen`de buzullarla kaplı idi ve buralarda ilk insanların devamlı olarak iskan edebilecekleri alanlar son derece sınırlıydı.Oysa anadolu, bugün insanlığın beşiği olarak bilinen Afrika gibi, bu buzul takkesini dışında kalıyor ve böylece insan atalarını yaşamasına elverişli alanları içeriyordu.İşta Karain Mağarası, Paleolitik Çağın her aşamasında insanın Anadolu`da yaşayabileceğini kanıtlayan merkezlerin başında gelmektedir.Ayrıca bu durum, Anadolu`da da Afrika kadar eskiye inen insan kalıntı ve kültürlerinin bulunabileceğinin de bir göstergesidir.
İnsanlık tarihinin başlangıcındaki süreç içinde mağara,alt Yontmataş`tan başlayarak, Orta ve Üst Yontmataş evreleri , Neolitik, Kalkolitik,Eski tunç gibi Protohistorik Çağlar`da da ve Klasik Çağ`da da insanlar tarafından sürekli iskan edilmiştir.bunu doğal bir sonucu olarak da kalın bir ``Kültür Dolgusu `` içermektedir.Türkiye de araştırılan mağaraların bir çoğunda toprak dolgusu 70 cm. ile 5 m. arasında değişirken Karainde kalınlık 11 metreyi bulmaktadır...
...Mağarada en uzun süren ve en önemli yerleşme, günümüzden ortalama 2000.000 yıl ile10.000 yıl arasında gelişmiş olan Yontmataş çağı ile ilgilidir.Bunun, başlangıçtan; günümüzden 140.000 yıl öncesi arasındaki kısmı Altpaleolitik`e, 140.000 ile 40.000 yılları arasındaki kısmı Orta Paleolitik`e, 40.000 ile 10.000 yıl arasındaki dönem ise Üst Paleoltik`e aittir.Görüldüğü gibi insanlık tarihini en uzun süren dönemi Alt Paleolitik tir.Orta Paleolitik`ten üst Paleolitike doğru çıktıkça süre kısalmaktadır.Esasen, insanlık tarihinde en eski dönemlerden daha ilerlemiş dönemlere çıktıkça kültürel ve teknolojik gelişmenin hız ivmesinde büyük bir artış görülmektedir.Nitekim, paleolitik teknoloji yerini milyonlarca yıl sonra neolitik teknolojiye bırakmıştır.oysa petrole dayalı bir enerjini yerinielli yıl gibi kısa bir süre içinde atom enerjisine dayalı bir teknolojiye bırktığını biliyoruz.bu gelişme daha da kısa süreler inerek devam etmektedir ve edecektir.Bu durum, kültürel birikimin doyum noktasına ulaşması ile doğrudan bağıntılıdır.Şu halde neolitik teknoloji ile birlikte insanlığın yerleşik hayata , dolayısıyla üretime geçişi, onun tarihini uzun süreci daha dün kadar zamanımıza yakındır.Bugün Anadolu `daki arayışımız, burada yaşayan insanların, insanlık tarihinin bu geniş başlangıç uzanımının hangi sınırlar içinde yer aldığıdır.Bu bakımdan yapılacak iş son derece önemli olup, boyutları da sanıldığından büyüktür.`` (Yalçınkaya , I.1988..s: 45-46 )
KARAİN İNSANLARI VE BIRAKTIKLARI İZLER:
Karain buluntuları Antalya, Karain ve Anadolu Medeniyetleri Müzeleri ile A.Ü.Dil Tarih Coğrafya Fakültesi`ndeki Profesör Işın Yalçınkaya başkanlığındaki PREHİSTORYA ANA BİLİM DALI`nda bulunmaktadır.(Yalçınkaya, I.1989...s:2)Buluntulara geçmeden önce, Paleolitik Dönemler için endüstri ve alet kavramının ne anlama geldiğinden söz etmekte yarar var, daha sonra da Karain insanlarının bıraktığı taş alet endüstrisi ile birlikte, kemik aletler-eşyalar, sanat eserleri, bitki ve hayvan, ateş izlerive Karain insanının kendisine ait fosil kalıntılarından bahsedilecektir.
HÜSEYİN ÇAĞLAYAN- ANTROPOLOG
1995-ANTALYA
..................................................................................................
SEVGİLİ DOSTLAR,
BU YAZININ YAZILDIĞI TARİH 1995 YILIDIR. O GÜNDEN BU YANA MAĞARA TARİHİ ÜZERİNDE YAPILAN ARAŞTIRMA VE İNCELEMELER, KARAİN MAĞARASINDA İNSANIN YERLEŞİM BAŞLANGICININ, GÜNÜMÜZDEN 500.000 YIL ÖNCESİNE KADAR GERİYE GÖTÜRÜLEBİLECEĞİNE İLİŞKİN, BU YIL AKDENİZ MEDENİYETLERİNİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜNCE ( AKMED ) DÜZENLENEN KONFERANSLARDA BİLİM ADAMLARI VE ARAŞTIRMACILAR TARAFINDAN AÇIKLAMALARDA BULUNULMUŞTUR.
SAYGILARIMIZLA.
ŞABAN AKTAŞ
26.08.2008
.........................
KARAİN`E GİDİŞ
1)Antalya - Burdur karayolu izlenerek Kepez adı verilen Antalya`nın hemen kuzeyindeki ilk platoya çıkar çıkmaz ,bir kilometre kadar sonra sola saparak ,eskiden Yeşilbayır olarak bilinen şimdi ise Döşemealtı ilçesi sınırları içinde kalan yoldan Yeniköy istikametine ilerleyiniz.Yeniköy`ü bitiminden sonra Kırkgöz su kaynakları (Pınarbaşı)nın olduğu yöne ilerleyip,tekrar Yağca köyüne sola sapak noktasında Karain levhasını göreceksiniz(6 km.)İlerleyip yolun Çığlık köyüne ve Termessos antik kentine giden devamı ile çatallaştığı noktadan sağa Yağca köyüne sapınız, köy içinden geçerek köyün dışında dağın eteğindeki Karain müzesine kadar devam edip , müze önünde otoparkta kalınız.
Antalya`ya Burdur istikametinden gelenler için ise,925 rakımlı Çubuk Boğazını bitip de tam Döşemealtı ovasının başladığı yerde sağa doğru Kırkgözhan Kervansarayına ait levha izlenir.Buradan Pınarbaşı`ından (Kırkgöz su kaynakları) Yeniköy istikametine giderken yine Yağca köyü yol sapağına gelince Karain (6 km.) levhası ile karşılaşırsınız,bu kez sağa dönüp Yağca köyünde Karain`e rahatlıkla ulaşırsınız. Yanlışlıkla Termessos istikametine geçmeden sağa Yağca köyü içine girilmelidir.Binek otomobil otobüs ulaşımına elverişli bir yoldur.
2)Antalya- Korkuteli karayolu takibedilirse, antalya Kepez platosu başlangıcından Korkuteli- Denizli levhası izlenir yaklaşık 20 km. kadar sonra Termessos antik kenti yol sapağına gelmeden sağa (Karain - 12 km. )levhasını görürsünüz.Buradan devamla otantik bir Döşemaltı yörük köyü olan Çığlık içinden geçerken halı dokuyan,tarlada çalışan kadın ve erkekleri izleyerek Çığlık köyü bitiminde Yağca köyüne ulaşırsınız.Köyün içinden, dağın dibini izleyip Karain Müzesine gelirsiniz. Mağara dikey doğrultuda müzeden 150 m. yukarıdadır.Dağa basamak basamak gidiş yolu düzenlenmiştir. Dinlenerek 20 dakikalık bir yürüyüşle mağaraya çıkılır. Yanınızda içme suyu bulundurmanız ve spor tip sağlam ayakkabı giymeniz tavsiye olunur.Mesai saatleri dışında Karain ve müzesi ziyarete kapalıdır.Mağara içinde elektrikli aydınlatma mevcut olmakla birlikte bir el feneri yanınıza almanız şayan-ı tavsiyedir.
Şaban AKTAŞ
Şaban Aktaş tarafından 12/23/2016 8:19:23 PM zamanında düzenlenmiştir.