IĞDIR ( İYDİR ) 192435 nüfuslu şirin bir ilimizin adıdır.Yazları çok sıcak,kışları soğuk geçen karasal iklime sahiptir.
İlimize halk arasında doğunun çukur ovası da denir.Ayrıca aşırı sıcaklığı nedeniyle yine halk arasında ( ARAN ) adı verilmiştir.
Hayvancılık ve ziraat geçim kaynağıdır.Dil ucu sınır kapısı (açık) ve alican sınır kapısı (kapalı) ile iki farklı devletle komşudur.Pamuk,pirinç,bağcılık,hayvancılık ticari geçim kaynağıdır.Toprağı çok verimlidir doğunun çukur ovası diye adlandırılır.Kayısısı,elması,arıcılık ünlüdür.

Sordum sual eyledim,bu gözel haŕalıdı
Seksen bir il dedi ki,iydir’in maralıdı
Bir qoçaqa tutulup,üreği yaralıdı.
Ovçunun hedefinde,çok özel aran gızı.

Zemiye kağa geder,birliğe dirlik qatar.
Öz evinde fehledi,xanımlığa beş atar.
Sevgisi ebedidir,kişisinen aç yatar.
Çalışqan-bacarıqlı,bu tez el aran qızı.

Yanaq İydir alması,dodaqdan şire axar.
Yoldan gelip keçende,cevanlar ona baxar.
O edalı yerişi,neçe canları yaxar.
İşvelidi-qeşengdi,bu gözel aran qızı.

Qovun-qarpız bostanda,qabağı soyamadım.
İydir’in istisinde,bir yana qoyamadım.
Bu ne gözel dilberdir,baxmağa doyamadım.
Türküde-yallılarda,bir qazel aran qızı.

Sen ne göçek dilbersen,her libasın yaraşır.
Könüller bir olursa,ruh bedenle sarışır.
O mehebbet içine,qamzeleri qarışır.
Sarcan toyuna geldi,xoş bexd ol aran qızı.________KURBAN SARCAN Düzce 15/08/2016

A)- aran=ova,sıcak yer ________ axar=akar _________ alması=elması
B)- baxar=bakar _______ bacarıqlı=başarılı,becerikli ________ bext=baht
C)- cevan=delikanlı,civan,genç _________ çalışqan=çalışgan
D)- denen=söyle ________ dodaq=dudak
E)- eşqın=aşkın
F)- fehle=işçi,gündelikçi
G)- gözel = güzel _______ göçek=güzel _______ gırıqdır=kırıktır _______geder=gider
H)- haralıdır = nerelidir
İ)- istisinde = sıcağında _________ İydir=Iğdır (Türkiye’de il adı)
K)- kâğ = çapa __________ keçende=geçende
Könüller=gönüller __________ kişisinen=erkeğiyle,beyiğle
L)- libas = elbise
M ) - mehebbet=muhabbet
N)- neçe=nice,kaçtane
O)- ovçu=avcı
Ş )- şire=şurup,şerbet
T)- tez el= eli çabuk ________ Toy = düğün
Ü)- ürek=yürek
Y)- yallıda=halayda ________ yanaq=yanak _______ yaxar=yakar
Yaraşır=yakışır _________ yerişi=yürüyüşü
Z)- zemi=tarla,ekenek
Q q )- qamze=gamze ________ qabağı=kabağı _________ qarpız=karpuz
qarışır =karışır ________ qazel = gazel ________ qatar = katar
qeşenqdi= şıktı,güzeldi _______ gızı = kızı ________ qoçaq = yiğit,yürekli
qovun = kavun ___________ qoyamadım = koyamadım,bırakamadım
X)- xanımlığı = hanımlığı ________ xoş = hoş,iyi,güzel