Bir Vatan İki Bozkurt

*Kendilerine bir milletin talihi tevdî olunan adamlar, o milletin kuvvet ve kudretini yalnız ve ancak yine milletin hakikî ve kabil-i istihsal menfaatleri yolunda kullanmakla mükellef olduklarını bir an hatırdan çıkarmamalıdırlar.*.
Enver Paşa diyor ki:
*Mukadder olan ölümden korkarak köpek gibi yaşarsak, hem geçmişlerimizin, hem de geleceklerimizin lânetlerine müstehak oluruz. Hâlbuki kurtuluş için ölmeyi göze alırsak, hem biz, hem de bizden sonrakilerin hür ve bahtiyar olmasını temin etmiş oluruz.*
Her ikisi de mesuliyetlerini idrâk ediyordu ve ölüm onlar için *hîç*ti.
Biz kitabımızda Mustafa Kemal Paşa’yı Enver Paşa’yı bir araya getirdik. Onlar Türk tarihinin yakın zamanda iki ayrılmaz parçasıdır. Her ikisi tek gaye için bütün benlikleriyle çalıştılar:
Vatanı selâmete çıkarmak.
Osmanlı Devleti, birinin elinde zevale doğru gitti; diğeri ise zevale doğru giden koca bir devletin yönünü değiştirdi ve aslî unsur Türk’le yeni bir devlet kurdu.
Biri İttihad-ı İslâm, münhasıran Türkleri birleştirme peşinde hayatını verdi.
Diğeri ise önce bir Türk devletini ayakta tutmak istedi.
İkisini de tanımalıyız.