GEREK CANA

Edâ-i aþk en kývâmda fedâ-i canla eryândýr
Çün edâ-î can, kýyâmda aþk-ý cânândan ceryândýr
Aþktan dört köþe ðarâmda can, onsekizbin veryândýr;
Veryânsa bizîm cevyândýr; böyle ma’nâ gerek cana..

Can, tüm cihân ki kýyâmda; kimi ayân, kimi nihândýr;
Ahseni takvîm kývâmda kimi, bu ise insândýr;
Kimi felekî kývâmda, kimi melekî olandýr;
Kimi hayvan, kimi ecnân’dýr, böyle tasnîf gerek cana..

Nebâtât-û cemâdât da bir candýr ki hep büncândýr;
Gel, gör, bak ki semâvâtta mazhariyetler müncamdýr;
Hüzme hüzme hebâbâtta târik sêkýben encâmdýr;
Cânanlý bir can, bin candýr; çok hayretlik gerek cana...

Onsekizbini de âlâ… Alvetten sümû þihândýr;
Birbirin ezmeden hâlâ ðalvetten tümû mihândýr;
Olamaz gezmeden þa’lâ; malvetten cümû dihândýr;
Hâlvetten çünkü cihândýr; yanýk olmak gerek cana..

Döne döne can cânâna, fenâ ola; nâ ziyândýr;
Ziyân olmadýðý maada bahâ bula, heyecândýr…!
Erer nice saâdâta; nite’ (!) ola; mardýyândýr;
Aþk, yürüyen merdivândýr(!); cânâna ref gerek cana..

Aþk var huyumda-suyumda, n’edem? Bu, ne hoþ leytândýr!
Eh ben, þuyum da-buyum da… demem; diyen kör þeytândýr;
Varsa bir-ki söz duyumda, bilmem ne densem de meytândýr;
Mahþer de hodri meydândýr; fark edilmek gerek cana...

Fark edilen benzer güne, aya, nemce; ýþkýyândýr;
Ðarkedilen bizler güne, ýþký ile aþkýyândýr;
Eh, debreþen diller gene duramayýp, meþkýyândýr;
Þakýr þakýr þakýyandýr; gül, gülistan gerek cana..

Bir can, aka baka baka aðarýr; ýþk yansýyandýr
Bu aklýk, caný cânâna vardýrýr; mansýyandýr;(!...)
Aklýlýk, Hakk’lýlýk ola; aklanmayan dansîyandýr;
Aklanansa lânsýyandýr; lânsa etmek gerek cana...

Dîle hep nûrî feyz tulû’; yansýyan dîl mürþidândýr;
Bulur bu nûr meyîz kulu, lânsýyangil mürîdândýr;
Buðþ sadradýr hebsî, fulû mahsýyan bi-l mahruyândýr;
Canýný aþkla uyandýr; mevtte cânân gerek cana...

En lâmi’ ak levn en kývâmda bi-t tevhîd-i elvândýr;
Yed-î kudret yedi elvân kýlmýþ aktan, bu melvandýr;
Süslemiþ hem dünyayý da; iç-dýþ elvânla celvândýr;
Ama bu, bize belvândýr; tam sýnanmak gerek cana...

Gösterir semâda Hudâ bir katreyle, hýzâmândýr;
Zikren “Allâh” der ol sadâ, “Kork…!” emriyle; hizâmândýr;
Hýzâm cemâlî; hizâmsa celâlî ki, li-l kýzâmândýr;
Ad-u semûd her zamândýr misâl olsa gerek cana...

Öyle sýk hizâmlý ýþklar, konmuþ ki göðe…!… Berkândýr…
Böyle þýk hýzâmlý ýþklar olmuþ, görene!… fürkândýr
Su ve ýþk nizâmlý düþer olmuþ; köre ne?! Herkândýr
Gözüm heraândýr her ândýr; çeþm-i giryân gerek cana...

Kýrýlýr ak söz, dil denen katremden benim; kâsirândýr
Bazen yedi elvân denen melvan cümbüþüm, nâzirândýr
Bazen ma’na merceðiylen bir nuktada, hâzýrândýr!…
Yakar; sanki ay hazîrandýr; yoðun cemre gerek cana..

Iþk-i aþk gök kuþaðý ki, letâifte tâ zeyyândýr;
Olmuþtur olacaðý ki, olanlar, akla ziyândýr;
Salmýþtýr beþþ elvâný ki, melvanda telvîn kýyândýr!
Ýnþallâh, temkîn hýyândýr! zamanýnda gerek cana..

Kýlmak içün aþka i’câb, illê edeb hep mevvândýr
Olmamalý aþka hicâb bilê edeb, lebb reyyândýr;
Ol letâif, aþka mecâb ile hep ebb ðayyândýr;
Ýlelebed lebb ðaymândýr; avc-ý dihkân gerek cana...

Dîl tarlasý, aþk tarlasý; suya doymaz, bir su’dândýr
Sulamak gerek ..hâsýlý! her bir gâhý da, þatrândýr
Bak, göz mataran asýlý! Dök de dök!… Bitmez matrândýr
Mürþid mürîde mütrândýr; hep takviye gerek cana..

Varsa, Hakk’a biraz hubbâ, lubba lubba nift, ýtrândýr
Yoksa Hakk’a hubban lubbâ, subba subba zift-katrândýr
Akar katran matran sadra dubba dubba, ift-betrândýr
Rubba rubba fivt tîr’ândýr; aþk tireni gerek cana...

Kaçýrma tireni, rayýnda gider; dîl hýzýyla kayandýr
Makinist mürþid, vagonda mürîdân Hakk’a ney’ândýr
Bir ilâhî tuttururlar, “Seni gerek seni” meyandýr
Meyan demi bu, mihyândýr; nice çýkmak gerek cana...

Aç, ak ýþkýný sadrýnda! Senîn pek ziya lambandýr;
Hâl-i enayin, canýnda hep hevâ ile civândýr;
Þemsî þavkýný ânýnda sal da, ýþk nedir inandýr!
Karanlýktý ne zamândýr…! Þavk devþirmek gerek cana..

Yalnýz dîline deðil ki; hücrâlarýna dek yam’andýr
Emel Hakk’a aþkla meyl ki, olan hep hâlân yan’andýr
Dîlden dîle yap emeyl ki, bilðî sayrýn,(!) pek yamandýr
Cedelleþmek, pek dumandýr; ceddleþmek gerek cana..…

Sanma bu dünyayý gerçek! Dünya, gerçekten ruyandýr
Bu, ölürken bilinecek!…kendini þimdiden uyandýr
Uyananlar sevinecek; uyanan Hakk’a uyandýr
Uyup uyup, aþka doyandýr; çünki tokluk gerek cana..

Aþk, bir dîle uðrasýn da, gör!… Dîl-el rân, velvîrandýr
Yakar dîlin tuðrasýnda gör ne varsa ve-s seðrandýr (!…)
Hep bellidir tuðlasýnda dîl divârýnýn; dill, meðrandýr
Hakk’tan gayriden þeðrândýr; yalnýz onu gerek cana..

Aþkýn kara sevdâsýnda dil-û dîl, vettilvîrandýr
Vettilvîran edâsýnda aklý biraz att-ý rândýr(!)
Bu serhûþluk arasýnda, caný cânâna kayd-ý rândýr(!)
Ondan sonra hep bayramdýr… Tebrîk etmek gerek cana..

Nice nâr var firâkýnda; asýl, en çok o yakandýr
Ki, cehennem mazharýnda tecellî olan mekândýr
Sakarý ondan vardýr da, yakarken pek secrândýr
Çün ehline nâ mecrândýr; dokunmamak gerek cana..

Madem nâr, her hâlûkârda var.. Nâr-î sevdâ, ihsândýr
Yanmasýn cehennem nârda; çün yanacak, bir insândýr
Ýnsanýz madem herhalde, sevelim. Bu, ne isyândýr?
Sevmemek, nice nisyândýr.., Hatýrlatmak gerek cana..

Aþkta nisyan olur mu ha be insan?! Bu, ne nisyândýr?!
Bu nisyan, bir insanda ha…?! Bu, insanda en pis yandýr!
Seven sevene âlem… Tâ þemsten mâha kisyândýr
Bir, aþk hâlinde risyândýr. Hep aþk hâli gerek cana..

Gel, gir, bak, sevdâ baðýna; baðda olmak, üzüm olmandýr
“Yevme izin” üzüm baðýna(!) girmeðe yüzün olmandýr
Nice nimetler hep cennette imiþ; orada gözün olmandýr;
Sevmeðe sözün olmandýr; ahdi mîsâk gerek cana..

Nisyân etme semâlarý! Manzara, civâr-î cinândýr
Görmezsin sen nemâlarý; nâmiye, ehl-î kinândýr
Nemâlarda temâlarý dinle! Ranâ-î rinândýr
Runnî birr kudd-sall, anân’dýr!… Hâl-î annâyân gerek cana..

Bak da bak caným anâna! Görebildiðin cihândýr
Kan da kan caným kenâna; kenân, esrâr-ý cânândýr
Yan da yan caným cânâna! Cânân, bu caný yakandýr
Can, cânâna tenden çýkandýr; gayrý, vuslat gerek cana..

Çýk da çýk caným, cânâna… Huzûr-î cânân, cinândýr
Hep cânâna can atana can denir; aðyâr, bî candýr!
Can atan, sýçrar cânâna; ona her an, mihrecândýr
Sýçramayan, dehrî candýr; can attýrmak gerek cana..

Savur canýný cânâna, caným! Bu ânýn, harmandýr
‘Yevme izin’ olduðunda, olmaya yüzün olmandýr
O gün hep yüz bolluðunda dolunay gibi olmandýr
Iþkca parlayýp durmandýr. O ýþk çün aþk gerek cana..

Bugün aþk çün üzz, zârdýr da, yaþ sebeb-î zühürândýr
O gün nice yüz vardýr da, hep sirâcan münîrândýr
Çün, cânân canâ yârdýr da. ondan racân mühürândýr
Alýþmayan dühürândýr; yârla yâranlýk gerek cana..

Düþ caným, derd-î cânâna; Vuslat-ý cânân dermândýr
Bu da, “Dön…!” diye sen cana, tâ cânânýndan fermândýr
Kalmaya can bu cihâna; can, cânânýna kirmândýr
Gayr-î cânân, cana þermândýr; aþkla bermân gerek cana..

Nefs-î âþýk, kalmýþsa da hayvanlýkta, bir arslandýr!
Al onu, gül bahçesinde dolaþtýr, biraz uslandýr
Kondurma ha gül dalýna; ara sýra, az yaslandýr
Ne de olsa arslandýr; alýþtýrmak gerek cana..

Diken batsýn ara sýra; bu hâl ona imtihândýr
Sabredemezse o ara, al burnuna gül koklandýr
Bir diken, iki kokuya dokundur dur; bu, elfândýr
Bak, orman bile bustândýr; dolaþtýrmak gerek cana..

Aslandan bülbül olmaz ha dense bir gülle, yalandýr
O da can, ind-î canânda; sevse bülbülle ihvândýr
Ýhvanlýk aþkla; aþk baþka! Hem de bambaþka bürhândýr
Aþksýz, gül bile buhrândýr; koklatmamak gerek cana..

Biraz orman, biraz bahca; biraz diken-gül tammdýr
Gelen, cânândan ya, hoþca gelir; ol can, zü-l þemâmdýr
Rîh-î cânân gelir; boþca gelmez; gülbohca tamâmdýr
Ýþte ol can, tamm hümâmdýr(!) hemm ihtimâm gerek cana..

Bülbül deðil tabi ama onun gibi de hayvandýr
Bülbül bile anlamaya gülden; onaysa yabandýr
Baþla bak alýþtýrmaya; güle þöyle bir abandýr…
Biraz kokuya dadandýr… Maya çalmak gerek cana..

Olur mu kokudan maya diye düþünme bir andýr
Hem de bal gibi olur ha! Oluþan, tatlý eryândýr
Hem de yanar bu kokuyla; yakýp tutuþtur veryândýr
Buðusu, çeþm-î giryândýr; þebnemlenmek gerek cana..

Bu þebnem, Tesnîm’indendir cinânýn; gözle fer’ândýr(!)
Âþýðýn teslîmindendir; inanýn özle cer’andýr!…
Nefs denen mesnimindendir kinânýn, közle der’ândýr
Þinanýn, gözle her’ândýr; def-î kinân gerek cana..

Çeþmî giryan ýslatýr ha, nefs kütüðünü; þeryândýr
Bin kaleme döndürür ha, kütüðün tümünü; beryândýr
Yazdýrýr da yazdýrýr ha gördüðünü! Çün, ðaryândýr
Kalemin ucu deryândýr; üryen olmak gerek cana..

Yazar her demde kalemin ucu, beryansa; veryândýr
Yanar o demde âlemin ucu veryansa; seryândýr
Bu seryân ile gidenin ucu-bucaðýysa, meryândýr
Yakandan yanana ceryândýr; veryandýrmak gerek cana..

Bunca canýn onca yâri, mevcane câri’ cümândýr
Ondan canýn bunca zâri, hercânevâri’ dumândýr
Aþksa canýn onca nâri, cânâna vâri’ kemândýr
O nâr, nûrdur her zemândýr; tutuþturmak gerek cana..

Olmasa aþk-rahm arslanda, yavrusunu da yutandýr
Edebse, semer aslýnda; aslansa da söz tutandýr
O dem odun çek sýrtýnda; eþeði dahi utandýr
Varacaðýn gâh, sultândýr; sultâniye(!) gerek cana..

Deðilse sulta bu cana o caným aþk; hep buhrândýr
Meded kýl yâ Rabbî cana! Bî aþk, bu cana uhrândýr
Gelmiþse bâbýndan bana aþkýn, bu cana fürhândýr
Sekiz cinâna bürhândýr; salývermek gerek cana..

Bazý canlar, aþksýzdýr ki, o serkeþ-hâbis sevmândýr
Bazý canlar, aþklýdýr ki, o, pîr-î bâhis Selmân’dýr
Bazýsý da sultandýr ki, canlar içinde senmândýr
Ki, canlara süleymândýr; dili bilmek gerek cana..

Dil, ortak dil ki, aþk dili; köz ata öze, taleyândýr
Sözce russ, özce erab ki eytaletten ettaliyyândýr
Bu dili bil ki, sevgili söz ata; öze haleyândýr!…
Sevgili, aþk-î dîldir ki, üzz tuta öze, galeyândýr;
Lüzz tuta öze, veleyândýr; lüzzden sözlük gerek cana..…

Özlük kâinat imiþ de, neler bilmiþ?!… Çöz, beyândýr
Sözlük mâhiyet imiþ de neler demiþ?!… Söz, nihândýr
Gözlük mavfiyet imiþ de neler görmüþ?!… Ggöz, seyhândýr
Kimler ermiþ?!… Öz ceyþândýr; közden cevþân gerek cana..

Ateþten gömlek misali bilinir; nihân, kinândýr!
Yûsuf’dan giyindik(!…) misali giyilir; mekan, kenândýr
Topraktan çömlek misali piþirilir can, dinândýr!
Cânâna arz-ý can, cinândýr; sekiz cinân gerek cana..

Esse bâd-î samm canýmda, kenân-ý aþktan bir ândýr
Kesse hebbi hem ânýnda, rinân-ý maþktan viðrândýr
Sesse, þebb-û tamaýnda tamâmý, akstan mervândýr
Samâmý, nakstan bervândýr; tamâm-ý üzn gerek cana..

Eser bâd-î aþk üstüme, güründen, bir nihândýr
Bazen az, bazen tütsüme türünden bir rîhandýr;
Gelir inþâAllâh büstüme müründen; birr-î hanndýr
Üründen sirrî manndýr; hep hann-û mann gerek cana..

Gelse bir rîh bin ummana, bini Arþ’a dek mevcândýr
Gelir þeðtan dahi îmâna; çün aþk, sebeb-î selvândýr
Cemâdât da döner cana; her zerre, o dem mercândýr
Fevc fevc, yýðýn yýðýn candýr; her andýr aþk gerek cana..

Bunca canýn kimi muhya, kimi bî aþktan mevtândýr
Kimi esir, kimi kahya; kimi bi-l aþktan mestândýr
Dem-î te’sîr bu dem mahya; beþþ tür kalemden destândýr
Makaleyse, gülistândýr; gül-û bülbül gerek cana..

Gerektir cana, cihâna; bu süs, cennet-î adnândýr
Cehennem tutuþup yana; en çok nâr firâkýndandýr
Bu te’vîldir anlayana; nâr nûrun ýrâkýndandýr
Iraklýðý ba’datýndandýr; yakîn çün aþk gerek cana..

Ba’dat, ýraklýktýr ma’nâda; aþk ile hep zýddýyândýr
Deðerse ki, aþk bir anda zehri bile tatlýyandýr
Aksetse ýþký bir anda, zifr-û leyli de aklýyandýr
Leþi bile paklýyandýr; temyîz kýlmak gerek cana..

Aþka ba’dat yakýndýr da, Ba’data aþk bâidândýr
Baþka ba’dat aþka ba’dat kadar ba’dat deðil, ahândýr
Aþk, derviþtir bâb-ý Hakk’da; çün âþýka hâdiyândýr
Âþýk o dem þâdiyândýr; þâd-û mann’lýk gerek cana..

Aþksýz kul hep konuþur da, konuþtuðu maleyândýr
Aþklý kul bir konuþur da, konuþtuðu galeyândýr
O dem bir hâl oluþur da, sadýrlara melevândýr,
Hazýrlara elamândýr; hazýrlanmak gerek cana..

Bir an düþme gaflete ha aþk-ý cânândan! Hicrândýr
Sev Hakk’ý, er devlete ha! Bu iþ, senin hûþ icrândýr
Kâlb, rûh, sýr, hâfi ve ahfa her hâl-û kârda mecrândýr
Aþk-û sevdâsý, micrândýr; icarlamak gerek cana..

Ver ücretini, icarla! Ücret, nefs-î emmârandýr
Belli bir zaman sonra da ücret, nefs-î levvâmandýr
Durdukça da ol mecrada; o, nefsi mutmainnandýr
Sonunda da râdiyandýr; ki mardiya gerek cana..

Enfes olur nefs o anda; o nefs, mansûb-î sultândýr
“Bir el yaðda, bir el balda” misali yað-bal tutandýr
Kaybolduysa emmârada, hükümsüzdür-bâtýlcandýr
Sultâniye, tatlý candýr; hep o makam gerek cana..

Hey caným kardeþim, bak ha! Canlar, cânâna seyrandýr
Aldanma bu dünyaya ha! Kurdlu, murtlu bir ayrandýr
Nice beþer, ne hayret ha, böyle birine hayrandýr..!
O, üç günlük bayramdýr; oynatmamak gerek cana..

Nefs, kendini uyutma ha! Bu dünya, senin belândýr
Hilelerini yutma ha! Eh bura, senin helândýr
Çýkmadan evvel yunur ha! Belâ melâ, dem-î cilândýr
Pislik gâhtan mislik gâha doðru gitmek gerek cana..

ALÝ! senin bu arada helâdan çýkma sýrandýr
Tâ ki, postundan dostuna gitmendir; ol dost, Mevlâ’ndýr
Geride koyduðun, onca mal-çoluk-çocuk, leylândýr
Ýlk duyduðun ses, selândýr; uçmuþ olmak gerek cana..

ALÝ MEHMET TÜRKOÐLU

Sosyal Medyada Paylaşın: