HALK KÜLTÜRÜNDE BİR TİP: PİRZÖĞ

• 21 Şubat 2010 Pazar 23:46:27

Halk kültürümüzde genel özellik taşıyan tipler vardır. Nastrettin Hoca, İncili Çavuş, Bekri Mustafa, Bektaşi, Neyzen Tevfik, Adamın Biri gibi... Bunların dışında da yerel tipler vardır. Bu tiplerden ancak bulunduğu yörenin insanlarını haberi vardır. Ülkemizin diğer yörelerinde bunlara başka adlarla da rastlayabiliriz.
Kangal’ın Karanlık köyünde yaşamış ve hayatta olmayan Pirzöğ Keskin, Sünni olan Kangal ağalarının yanında hizmetkârlık yapan Alevi vatandaşımızdır. Pirzöğ’ün öykülerinde genellikle Alevi-Sünni ayrımcılığını yeren bir özellik vardır. Hazırcevaplığı ve açık sözlülüğü ile tanınmıştır Pirzöğ.
1988 yılında Görüş Gazetesi’nde “Yenilenen Köy Ballıkaya”, 1989 yılında “Yenilenen Köy Balıklaya ve Ballıkaya’dan Derlemeler Üzerine” adlı yazı dizilerimde Pirzöğ’le ilgili bazı öykülere yer vermiştim. Bunlardan birisi Rıza Zelyut’un “Bektaşi Alevi Edebiyatında Mizah” adlı kitabında çok az bir değişiklikle yayınlanmıştı.
Derlemelerim ve araştırmalarım sonucu Pirzöğ’le ilgili bir çalışma yapmak istiyorum. Ancak verilerimizi daha da güçlendirmek için bir süre daha beklemek gerektiğine inandığımdan şimdilik var olan öyküleri değerlendirmek ve bir Pirzöğ öyküsü ile yazımı noktalamak istiyorum.

Ağaların Farkı

Pirzöğ’e sormuşlar:
- Eski ağalar ile yeni ağaları nasıl bilirsin?”
Pirzöğ yanıtlamış.
- Eski ağalar samur kürk giyerlerdi, küheylan ata binerlerdi. Şimdiki ağaların giydikleri setre pantol, bindikleri katır; üstündekileri de piç oğlu piç, altındaki de piç oğlu piç... (*)
========================================================================
(*) Malatya Yorum Gazetesi, 14 Temmuz 1998; Kaynak Kişi: Vahap KARADAĞ, 1333, Hekimhan, Çanakpınar köyü.