BATI ANADOLU’DA ORTA ASYA MENŞELİ BİR BAŞKA KELES ŞEHRİ

• 14 Ocak 2010 Perşembe 08:49:43

Anadolu’ya Türkler V.ve VI.yüzyıllardan itibaren gelmeye başlamışlardır. Bun-lar; Avar, Uz, Peçenek, Kıpçak-Kuman Türkleridirler. İslam ile tanışamayan bu ilk Türk boyları, millî karakterlerini kaybederek, yerli Anadolu Hıristiyan ahalisi ile kaynaşıp eri-diler.1071 Malazgirt Zaferi’nden sonra, Anadolu’ya Müslüman Türk boyları akın akın gelmeye başladılar. İslam’ın etkisi ile millî hasletlerini muhafaza eden bu Türkler, çok kısa zamanda Anadolu’yu Türkleştirdiler ve Anadolu bir Türk-İslam ülkesi haline geldi.
Anadolu’nun her tarafına yayılan bu Türk boyları, yerleştikleri yerlere kendi boy isimlerini verdikleri gibi, Orta Asya’da iken yer adı ve tarihî hatıralarını Anadolu’da da yaşatmak istemişlerdir.Bugün Anadolu’nun bir çok yöresinde Kayı, Kınık, Bayındır, Yüreğil, Yazır, Dodurga , Avşar, Iğdır, Kızık, Çepni, v.b. boy isimleri taşıyan yerleşim birimi adları sıkça görüldüğü gibi; Keles, Boztepe, Beylikçayırı, Yassıkaya, Kavak, Ilgın, Kurtderesi, Şıhlar, v.b. Orta Asya’dan getirilmiş yer adlarına da her yerde rastla-mak mümkündür.
Keles (Varanus), kelime olarak; hayıtlar içerisinde ve su kenarlarında yaşayan kertenkele cinsinden bir sürüngendir. Çağatay Türkçesi’nde de bir sincap türü demektir.
Yer adı olarak Keles; bir Türk ülkesi olan Kazakistan’da 241 kilometre uzunlu-ğunda , Sir Derya ırmağının sağ kolu olan bir nehirdir. Bu nehir, Çimkent şehrinin güneyinde yer alan 3600 km2 yüzölçümlü ve 50.000 nüfuslu bir şehre ismini vermek-tedir.
Keles ismi Orta Asya’dan Anadolu’ya göç ettikleri tarihî delillerle ispatlanmış olan Kayı boyu tarafından Anadolu’ya getirilmiş ve tarihî bir hâtıra olmak üzere yerleş-tikleri yerlere Keles ismini vermişlerdir. Anadolu’da Keles ismi verilen şehirlerden birisi, Bursa’nın bir ilçesi olan Keles, diğeri de yeni adı Kiraz olan İzmir’in bir ilçesi olan ,Keles’tir.
İzmir’in Keles şehri, 1948 yılında ilçe olduktan sonra, her ne hikmetse kirazının bol olmamasına rağmen, yöre halkı tarafından da hiçbir anlam ifade etmeyen ve hâ-len de benimsenmemiş olan, Kiraz ismini almış ve böylece de tarihî yer adları gibi, tarihe karışmıştır. Ancak, bu tarihe karışma , resmî makamlar ve belgeler nezdindedir.
Keles halkı, hiçbir zaman Keles ismini dilinden düşürmemiş ve hâlen de en yay-gın olarak Kiraz değil, Keles ismi kullanılmaktadır. Yolunuz o tarafa düşecek olursa; göreceksiniz ki Ödemiş-Kiraz arasında yolcu taşıyan minibüs şoförleri ve muavinleri-nin “Keles, Keles, Keles’e bir kişi!”, diyerek müşteri topladıklarını, arada sırada da yeni ismiyle ilçeyi tanıyanlar için , “Keles Kiraz, Keles Kiraz!” diyerek müşteri aradık-larını göreceksiniz.
İnanıyorum ki yapılacak târihî, kültürel ve sosyo-ekonomik araştırmalar, Bursa’-nın Keles ilçesini kuran Türk boyu ile İzmir’in Keles (Kiraz) ilçesini kuran Türk boyunun aynı boydan gelmekte olduğunu açığa çıkaracaktır.”

Türk Dünyası Tarih Dergisi,2/16, Nisan 1988,s.33