YASSIÖREN (YASSIVİRAN) KÖYÜNDEKİ CAMİ VE MESCİD VAKIFLARI İLE İLGİLİ BELGELER

• 3 Aralık 2022 Cumartesi 09:44:22

Dr. İbrahim KARAER

Özet: Bu yazımızda, Isparta ili Senirkent ilçesine bağlı Yassıören (Yassıviran) köyündeki cami ve mescid vakıflarını, Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi ve Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinden tespit ettiğimiz belgeler ışığında değerlendireceğiz. XV. ve XVI. yüzyıllarda Hamid sancağı Uluborlu kazasına bağlı bir köy olan Yassıviran, Uluborlu kazasının Pazar kurulan en büyük köyü iken XIX. yüzyılda Senirkent ve Büyükkabaca köylerinden sonra üçüncü sıraya gerilemiştir. Yassıören köyü, 11 Şubat 1880 tarihinde Senirkent nahiyesine, 16 Haziran 1952 tarihinde Senirkent ilçesine bağlanmıştır. 28 Şubat 1967 tarihinde Yassıören köyünde belediye teşkilatı kurulmuş, ancak nüfusun 2000’nin altına düşmesi sebebiyle daha sonra belediye teşkilatı kaldırılmıştır.

Yassıviran Köyündeki Cami ve Mescid Vakıfları İle İlgili Belgeler

Hamid sancağı kazalarından Uluborlu’da 1530 yılında otuz adet vakıf mevcut idi. XV. ve XVI. yüzyıllarda Uluborlu kazası köylerinin en büyüğü olan Yassıviran köyünde 1530 yılında 1.800 akçe geliri olan bir adet mescid vakfı (Mescid-i Yassıviran Vakfı) ve iki adet zaviye vakfı vardı. 1570-1571 tarihli evkaf defterinde Yassıviran köyündeki mescid sayısı dörde çıkmıştır. Yassıviran köyündeki Mesacid-i der Karye-i Yassıviran vakfı 1.800 akçe, Mescid-i Kavakviran vakfı 700 akçe, Mescid-i Yassıviran vakfı 5.587 akçe, Mescid-i karye-i Yassıviran der Mahalle-i Turgud vakfı 5.000 akçe gelire sahipti (Karaca, 2012: 134,165).

1570-1571 tarihli defterde Yassıviran köyündeki mescid vakfı ile ilgili şöyle bir kayıt vardır: “Karye-i mezkurede olan mescidlerin vakfiyeti imam olanlara, kemaken vakfiyet üzere mutasarrıf olunıb imamet edeler, ellerinde hükm-i hümayun verilmiştir deyu defter-i köhnede mestur, yine kemaken mukarrer ve 1.800 akçe dahi vakıf olunub hatib olanlar tasarruf ederlermiş” (Cebeci-Topraklı, 2018: 163).

Yassıviran köyünde 1530 yılında bir olan mescid sayısının, 1570-1571 tarihli defterde dörde çıkmış olmasının sebebi nüfus artışı olmalıdır. 1530 tarihli defterde Yassıviran köyünde 143 hanede 173 nefer kayıtlı olup, 500 ile 700 civarında nüfus yaşadığı tahmin edilmektedir. 1568 tarihli defterde 280 hanede, 563 nefer yazılıdır. Bu tarihte Yassıviran’da hane sayısına göre 1.400, nefer sayısına göre 1.700 nüfusun yaşadığı tahmin edilmektedir (Karaca, 2012: 191).

H. 9 Rebiülahir 1115 (22 Ağustos 1703) tarihinde Yassıviran Köyü Camisinde hatip olarak görev yapan Mehmet Efendi görevini terk ettiği için yerine cemaatin isteği doğrultusunda Osman Halife atanmıştır (Belge-1 COA İE.EV 27-3159). H. 1136 yılının Cemaziyel-ahir sonlarında (Mart 1724) tarihli belgede, Yassıviran köyündeki cami ve mescidi üzerine berat ettiren ve mahsulünü yiyen cami ve mescidi tamir ettirmeyen es-Seyyid Hüseyin’den bu görev alınıp, önceki sahibi olan Ali bin Veli’ye verilmiştir (COA AE.SAMD.III 61-607412).

H. 29 Zilhicce 1139 (17 Ağustos 1727) tarihli belgede; Mütevelli Feyzullah Efendi, boşalan vakıf görevlilerinin yerine Kadı ve Naib arzlarıyla atama yapılmasının vakıfların harap olmasına sebep olduğundan bahisle mütevellilerin arzlarıyla atama yapılmasını talep etmiştir (Belge-2 COA C.Ev 242-12068).

Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde bulunan H. 8 Zilkade 1221 (17 Ocak 1807) tarihli şahsiyet kaydından bu tarihte Yassıviran köyünde bir mescit ve bu mescide ait bir vakıfın varlığından haberdar oluyoruz. Söz konusu belgede, günlük iki akçe ücret ile Hasan Efendi ibni Hasan’ın bu mescide imam olarak atandığı, adı geçenin vefatıyla Hasan Hüseyin’in 22 Cemaziyel-evvel 1302 (9 Mart 1885) tarihinde aynı göreve atandığı belirtilmiştir (Belge-3 VGA 149-34-370).

H. 1 Muharrem 1252 - 18 Cemaziyel-evvel 1264 (18 Nisan 1836- 18 Nisan 1848) tarihli evkaf defterinde; Yassıviran köyündeki mescid-i şerifin altı yıllık geliri 1.019 guruş olarak yazılmıştır. Bunun 61 guruşu maaş ve harç olarak ödenmiş, kalan 958 guruş imam tarafından caminin tamiratına harcanmıştır (Belge-4 EV.d 10248). Aynı defterde Cami-i Şerif ve Muallimhane vakfının altı yıllık geliri 3.908 guruş olarak yazılmıştır. Bunun 233 guruşu maaş ve harç, 1.480 kuruşu masraf olarak harcanmış ve geri kalan 2.194 guruşun mütevellinin korumasında olduğu belirtilmiştir (Belge-5 EV.d 10248).

H.1262-1266 (M.1846-1850) tarihli evkaf defterinde Yassıviran köyündeki Cami-i Şerif Vakfının hasılatı 3.197 guruş olarak yazılmıştır. Yassıviran köyündeki Cami-i Şerif Vakfının buğday ve arpa öşründen oluşan hasılatı 1262 (1846) yılında buğday 180 guruş, arpa 330 guruş, toplam 510 guruş; 1263 (1847) yılında buğday 135 guruş, arpa 275 guruş, toplam 410 guruş; 1264 (1848) yılında buğday 308 guruş, arpa 444 guruş, toplam, 752 guruş; 1265 (1849) yılında buğday 174, arpa 675 guruş, toplam 849 guruş; 1266 (1850) yılında buğday 175 guruş, arpa 500 guruş olmak üzere toplam 675 guruştur (Belge-6 COA EV.d 12970).

Aynı defterde Yassıviran köyündeki yeni bir vakıfla karşılaşıyoruz “İmam Hüseyin” adındaki bu vakfın mahiyeti açık değildir. Yani cami, mescid, zaviye vakfı olduğuna dair bilgi mevcut değildir. Başka bir belgede “İmam Mescidi” adı ile karşılaşıyoruz. İmam Hüseyin Vakfının da mescid veya cami vakfı olduğunu düşünüyoruz. H.1262-1266 (M.1846-1850) tarihli evkaf defterinde Yassıviran köyündeki İmam Hüseyin Vakfının geliri 636 guruş olarak yazılmıştır. İmam Hüseyin Vakfının buğday ve arpa öşründen oluşan hasılatı 1262 (1846) yılında buğday 30 guruş, arpa 45 guruş toplam 75 guruş; 1263 (1847) yılında buğday 36 guruş, arpa 50 guruş toplam 86 guruş; 1264 (1848) yılında buğday 70 guruş, arpa 60 guruş, toplam 130 guruş; 1265 (1849) yılında buğday 120, arpa 75 guruş, toplam 195 guruş; 1266 (1850) yılında buğday 70 guruş, arpa 80 guruş olmak üzere toplam 150 guruştur (Belge-7 COA EV.d 12970).

H.1269-1271 (1852-1854) tarihli evkaf defterinde Yassıviran köyündeki Vusta Vakfının Mütevellisi Şeyh Mehmet ile görülen hesapta; vakfın 970 guruş gelir elde ettiği, bunun 505 guruşunun harcandığı, 54 guruş maaş ve muhasebe harcı ödendiği ve vakfın kasasında 411 guruşun mevcut olduğu (Belge-8 COA EV.d 15150); aynı evkaf defterinde Yassıviran köyünde bulunan Mescid-i şerif imamı Hasan Efendi ile görülen hesapta; vakfın üç yılda 475 guruş gelir elde ettiği, bunun 135 guruşunun harcandığı, 37 guruş maaş ve muhasebe harcı ödendiği ve vakfın kasasında 262 guruşun mevcut olduğu belirtilmiştir (Belge-9 COA EV.d 15150).

7 Ramazan sene 1276 (29 Mart 1860) tarihinde “Yassıviran Karyesi vustundaki (ortasındaki) cami-i şerife Hasan Efendi bin Ahmet imam olarak atanmış; adı geçenin vefatıyla boşalan bu görev, 26 Şevval 1319 (5 Şubat 1902) tarihinde mahdumu Ahmet Efendiye verilmiştir. Adı geçenin vefatıyla mahlulünden 30 Mayıs 1331 (12 Haziran 1915) tarihinde oğlu İsmail Efendiye ba-işaret aliyyei-i nezaret-i-penahi tevcih olunmuştur (VGA-10 149-342-4475-76).

H.1280 (1863) tarihli defterde Yassıviran köyünde bulunan İmam Mescidi Vakfı, İne Mescidi Vakfı ve İskender Paşa Camii Vakıflarının mütevellisi gelir ve giderleri hakkında bilgi mevcuttur. İmam Mescidi Vakfının mütevellisi Mustafa Efendi, geliri 1.487 kuruş, gideri ise 671 kuruştur. İne Mescidi Vakfının mütevellisi İmam Hasan Efendi, geliri 1.489 kuruş 15 para, gideri ise 247 kuruş 25 paradır. İskender Paşa Camii Vakfının mütevellisi Mehmet Efendi, geliri 2.312 kuruş, gideri ise 786 kuruştur (Akdemir,2005: 134 ve COA EV.d 16864)

H. 4 Recep sene 1280 (11 Şubat 1864) tarihinde Sultan Abdülaziz’in tahta çıkması sebebiyle Uluborlu kazasına tabi Yassıviran köyündeki Cami-i şerif ve mescid ve muallimhane vakfının mütevellisi Hafız Mehmet bin Mehmet Emin Efendinin elindeki berat yenilenmiştir (Belge-11 COA EV.BRT 186-9).

H. 11 Şaban sene 1294 (21 Ağustos 1877) tarihinde Yassıviran köyündeki cami-i şerifin hitabet görevine günlük 3 akçe ücretle Mustafa Nuri Efendi atanmıştır. Adı geçenin vefatıyla bu görev, 23 Zilhicce sene 1333 (1 Kasım 1915) oğullarından İsmail Efendiye verilmiştir (Belge-12 VGA 149-342-4476).

Sonuç

1570-1571 tarihli evkaf defterine göre; Yassıören köyünde Yassıviran Köyü Mescidleri, Kavakviran Mescidi, Yassıviran Mescidi, Yassıviran köyü Turgut Mahallesi Mescidi olmak üzere dört mescid vakfının mevcut olduğu görülüyor. Ancak günümüzde Yassıören’de bu mescid adlarının yaşatıldığı herhangi bir cami ve mescid yoktur. Yassıviran köyündeki cami ve mescid vakıfları ile ilgili belgelerde genellikle “cami-i şerif” ve “mescid-i şerif” ifadesi kullanılmış, cami ve mescid adları kullanılmamıştır. Bu durum, tarihi değerlerin ortaya çıkarılmasını engellemiştir. 1863 tarihli defterde “İskender Paşa Camisi” ve “İne Mescidi” ve “İmam Mescidi” vakıflarının adı geçmektedir. 1843-1848 yıllarını kapsayan evkaf defterinde; “Cami-i şerif ve Muallimhane” adlı bir vakfın varlığına şahit oluyoruz. 1864 yılında muallimhane vakfı mütevellisinin beratı yenilenmiştir. Dikkati çeken vakıf isimlerinden biri de İmam Hüseyin vakfıdır. Ancak bu vakfın, cami, mescid, zaviye vb. mahiyeti yazılmamıştır.

Yassıören köyünde günümüzde İskender Paşa Camisi, Eyne Camisi ve Çanlar Camisi olmak üzere üç adet cami bulunmaktadır. İskender Paşa Camisi adının, 1863 tarihli defterde geçtiğini belirtmiştik. Aynı defterde adı geçen İne Mescidinin, günümüzde Eyne Camisi olarak yaşatıldığını ve Çanlar Camisinin adını, Çanlar Mahallesinden aldığını düşünüyoruz. Köydeki en eski cami, İskender Paşa Camisidir. Bu cami, 1951 yılında inşa edilmiş olup bitişiğinde Kargın Baba Türbesi bulunmaktadır. Diğer iki caminin inşa tarihi bilinmemektedir.

BELGELER

Belge 1
Belge yer nu: COA İE.EV 27-3159
Tarih: H. 9 Rabiul-ahir 1115 (22 Ağustos 1703)
Der-i devlet mekine-i arz-ı dai kemine budur ki
Medine-i Uluborlu kazasından Yassıviran nam karyede vaki cami-i şerif hatibi olan Mehmet Halife hidmet-i mezbureyi terk edip ol-vechile canibi şerden kerraren edayı hidmete tebeyyüne mütenebbih olmadığından hidmet-i mezbur hali ve muattal kalmağın erbab-ı istihkaktan olan işbu rafi’-i ref’a-i ubudiyet Osman Halife layık-ı hitabet ve muhtar-ı cemaat olmakla vazife-i muayene ile tevcih olunup yedine berat-ı şerifin sadaka ve ihsan olunmak ricasına evvelki vaki’ül haldir ve der-i devlet bi’l-iltimas arz ve ilam oldu
Hurrie fi’l-yevmit-tasi şehr-i Rabiul-ahir li-sene hams ve işrin ve miete ve elf
Abdurrahman el-Kadı Uluborlu

Belge 2
Belge yer nu: COA C.Ev 242-12068
Tarih: H. 29 Zilhicce 1139 (17 Ağustos 1727)
Devletlü Saadetlü Sultanım Hazretleri sağ olsun
Bu kulları Borlu kazasına tabi Yassıviran nam karyede mescid ve cami-i şerif evkafların mütevellisi olup vakf-ı mezburda vaki olan tevcihatı vakf-ı mezbureye mütevelli olanların arzlarıyla tevcih olunup kadı ve naib arzlarıyla ve arz-ı halleriyle tevcih olunmayıp ve bir mürtezikanın kapusu bozulmayıp gadr olunduğu yoğiken muayyen bir zamandan beri aherden bazı kimesneler kadı naib ve arz-ı hal ile vakf-ı mezburun vaki olan mahlullerini tevcih-i arz olup ol-vechile vakfın harabiyetine bais olmalarıyla merhameten mercudur ki vakfın mahalli olan anadolu muhasebesine minval-i meşruh üzere (bir satır okunamadı) rica olunur baki ferman sultanımındır.
Bende
Feyzullah
Mütevelli

Belge 3
Belge yer numarası: VGA 149-34-370
Vazife-i mahsusat: İmamet
Esami-i mutasarrifat: Hasan Efendi ibni Hasan
Tevcih tarihi: 8 Zilkade 1221 (17 Ocak 1807)
Vakf-ı esami: Nezaret-i Evkaf-ı Hümayun mülhak-ı evkaftan Uluborlu kazasına tabi Yassviran nam karyede vaki Mescid-i Şerif Vakfı
Vukuat: Mumaileyhin vefatıyla mahlulünden Hasan Hüseyin’e ba-berat-ı aliye tevcih 22 Cemaziyel-evvel 1302 (9 Mart 1885)
Hülasa 182/3381

Belge 4
Belge yer numarası: COA EV.d 10248
Tarih: H. 1 Muharrem 1252 - 18 Cemaziyel-evvel 1264 (18 Nisan 1836- 18 Nisan 1848) Mescid-i Şerif karye-i Yassıviran tabi Uluborlu
Sene Hasılat
1255 141
1256 210
1257 215
1258 127,5
1259 133
1260 101,5
Toplam 1.019
Harç-ı muhasebe 61
Kalan 958 guruşu imam mescidin tamiratına harcamıştır.

Belge 5
Belge yer numarası: COA EV.d 10248
Tarih: H. 1 Muharrem 1252 - 18 Cemaziyel-evvel 1264 (18 Nisan 1836- 18 Nisan 1848) Cami-i Şerif karye-i Yassıviran tabi Uluborlu
Sene Hasılat
1255 350
1256 1201
1257 642
1258 925
1259 370
1260 1420
Toplam 3908
Maaş ve harç muhasebesi 244
Mesarifat 1480
Mütevelli korumasında 219

Belge 6
Belge yer numarası: COA EV.d 12970
Tarih: 1262-1266 (1846-1850)
Yassıviran köyündeki Cami-i Şerif Vakfının 1262-1266 (1846-1850) beş yıllık hasılatı:
1262 (1846) yılında tahıl a’şarı hasılatı: hınta 180 guruş, şa’ir 330 guruş, toplam 510 guruş
1263 (1847) yılında tahıl a’şarı hasılatı: hınta 135 guruş, şa’ir 275 guruş, toplam 410 guruş
1264 (1848) yılında tahıl a’şarı hasılatı: hınta 308 guruş, şa’ir 444 guruş, toplam 752 guruş
1265 (1849) yılında tahıl a’şarı hasılatı: hınta 174 guruş, şa’ir 675 guruş, toplam 849 guruş
1266 (1850) yılında tahıl a’şarı hasılatı: hınta 175 guruş, şa’ir 500 guruş, toplam 675 guruş
Beş yıllık toplam buğday ve arpa a’şarından elde edilen hasılat toplamı 3.197 guruştur (Belge 5-1 COA EV.d 12970)

Belge 7
Belge yer numarası: COA EV.d 12970
Tarih: 1262-1266 (1846-1850)
Yassıviran köyündeki İmam Hüseyin Vakfının 1262-1266 (1846-1850) beş yıllık hasılatı:
1262 (1846) yılında tahıl a’şarı hasılatı: hınta 30 guruş, şa’ir 45 guruş, toplam 75 guruş
1263 (1847) yılında tahıl a’şarı hasılatı: hınta 36 guruş, şa’ir 50 guruş, toplam 86 guruş
1264 (1848) yılında tahıl a’şarı hasılatı: hınta 70 guruş, şa’ir 60 guruş, toplam 130 guruş
1265 (1849) yılında tahıl a’şarı hasılatı: hınta 120 guruş, şa’ir 75 guruş, toplam 195 guruş
1266 (1850) yılında tahıl a’şarı hasılatı: hınta 70 guruş, şa’ir 80 guruş, toplam 150 guruş
Beş yıllık toplam buğday ve arpa a’şarından elde edilen hasılat toplamı 636 guruştur ( Belge 5-2 COA EV.d 12970)

Belge 8
Belge yer numarası: COA EV.d 15150
Tarih: H.1269-1271 (1852-1854)
Yassıviran karyesinde vaki Vusta? Vakfının mütevellisi Şeyh Mehmet ile rü’yet olunan muhasebesi
Sene Hasılat
1269 300
1270 200
1271 470
Toplam 970
Mesarifat 505
Harç muhasebesi 54
Kalan 411

Belge 9
Belge yer numarası: COA EV.d 15150
Tarih: H.1269-1271 (1852-1854)
Yassıviran karyesinde vaki Mescid-i şerif imamı Hasan Efendi ile rü’yet olunan muhasebesi
Sene Hasılatı
1269 115
1270 81
1271 279
Toplam 475
Mesarifat 135
Harç muhasebesi 37
Kasada 262

Belge 10
Belge yer numarası: VGA 149-342-4475
Tevcih Tarihi: 7 Ramazan sene 1276 (29 Mart 1860)
Nev’i cihat: İmamet
Vezaif-i muhassasat esami-i mutasarrifat: Yevmi 4 akçe, Hasan Efendi bin Ahmet
Vakfı ismiyle hayrat-ı müberranın mahal ve mevki’i: Nezaret-i Evkaf-ı Hümayun mülhak-ı evkaftan Uluborlu kazasında Yassıviran Karyesi vustunda vaki cami-i şerif vakfı
Atik Esas Defteri: Askeri 605
Şürut-ı Vakıf: -
Vukuat ve mülahazat: Mumaileyhin vefatıyla mahlulünden mahdumu Ahmet Efendiye ba-irade-i aliyye tevcih fi 26 Şevval 1319 (5 Şubat 1902)
Hülasa 1169
Mumaileyhin vefatıyla mahlulünden oğlu İsmail Efendiye ba-işaret aliyyei-i nezaret-i-penahi tevcih olunmuştur fi 30 Mayıs 1331 (12 Haziran 1915)

Belge 11
Belge yer numarası COA EV.BRT 186-9
Tarih: 4 Recep sene 1280 (11 Şubat 1864)
1277 senesi Zilhicce-i şerifinin 11.günü (20 Haziran 1861) taht-ı ali-i necip Osmani üzere cülus-ı hümayun-ı meymenet-makrun-ı mülükaneme vaki olup umumen tecdid-i berevat olunmak kaide-i mer’iyye-i aliye-i saltanat-ı seniyeden olduğuna binaen nezaret-i evkaf-ı hümayun-ı mülükaneme mülhak Uluborlu kazasına tabi Yassıviran karyesinde Cami-i şerif ve mescid ve muallimhane vakfının yevmi iki akçe vazife ile tevliyet ciheti mutasarrıfı işbu rafi-i tevki’-i refi’üş-şan-ı hakani Hafız Mehmet bin Mehmet Emin yedinde olan atik beratı bi’t-takdim tecdidi rica olunduktan naşi kuyuda müracaat olundukta cihet-i mezkure 1277 senesi Safer’inin evaili tarihiyle mumaileyhim olduğu tebeyyün eylemiş olduğundan kuyud-ı atik beratı mucebince tecdiden berat-ı şerifim ita olunmak babında sadır olan ferman-ı alişanım veçhile tecdiden bu berat-ı hümayunumu verdim ve buyurdum ki mumaileyhim üslub-ı sabık üzere cihet-i mezkureye vazife-i mersumesiyle mutasarrıf olup işbu berat-ı alişanıma mugayir tasarruflarına müdahale olunmaya şöyle bileler alamet-i şerifime itimad kılalar
tahrir fi’l-yevm rabi min şehr ü Recebü’ş-şerif, sene semanine ve mieteyn ve elf / 4 Recep sene 1280 (11 Şubat 1864)

Belge 12
Belge yer numarası: VGA 149-342-4476
Nev’i cihat: Hitabet
Vezaif-i muhassasat esami-i mutasarrifat: Yevmi 3 akçe, Mustafa Nuri Efendi
Tevcih Tarihi: 11 Şaban sene 1294 (21 Ağustos 1877)
Vakfı ismiyle hayrat-ı müberranın mahal ve mevki’i: Evkaf mülhakatından Uluborlu kazasının Yassıviran karyesinde kain cami-i şerif vakfı
Atik Esas Defteri: Askeri 605
Şürut-ı Vakıf: -
Vukuat ve mülahazat: Mumaileyhin vefatıyla mahlulünden oğullarından İsmail Efendiye ba-hatt-ı hümayun tevcih fi 23 Zilhicce sene 1333 (1 Kasım 1915)
Arz 1157
31/4085

KAYNAKLAR
Arşiv Belgeleri
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (COA)
- EV.BRT 186-9, EV.d 15150, EV.d 12970, EV.d 10248, C.Ev 242-12068, İE.EV 27-3159
Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi:
- VGA 149-34-370, VGA 149-342-4475, VGA 149-342-4476
Kitap ve Makaleler:
- Akdemir, M. Sadık (2005), “Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Uluborlu’daki Vakıf Hizmetleri”, Arayışlar İnsan Bilimleri Araştırmaları, yıl:7, sayı: 13
- Cebeci, Ahmet H. – Ramazan Topraklı, (2018), 16. Asırda Hamid Sancağı, Ankara:
- Karaca, Behset (2012), XV.ve XVI. Yüzyıllarda Uluborlu Kazası, Isparta:
- Karaer, İbrahim (2018), Senirkent İlçesinin Kültür ve Tabiat Varlıkları, Isparta: Senirkent Yükseliş Vakfı

NOT. Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.

Dr. İbrahim KARAER
e-mail: [email protected]