parçalanmış kimlikler-2

• 15 Ağustos 2021 Pazar 22:32:48

sovyet sosyalizmi etkiliyordu aydınları.gorki ve gogolun yerini almıştı soljenstin gibi yazarlar.yeniden bir diriliş yaşanırmıydı batıda anatole francde olduğu gibi.william blake ilk kült romanın örneklerini vermişti.doksanlı yıllarda bu tür kitaplara rağbet vardı.karamsarlığı yaşatmanın yoluydu yalnız bir ada hayali.metin kaçan ağır roman kitabını bu kuşkularla yazmıştı.nono fernandezin kuşkularını haklı çıkarıyordu iktidar.kimi yazarlar bakunine sığınmıştı otoriter düşünceye karşın.ebussuud efendi yada ahmet cevdet.bir irşat makamı gibi görmüştür yazarlığı.bir nevi masonluğun üstadı sayılmıştı abdullah cevdet.sahte kahramanlar için örnek teşkil etmişti sedat simavi.muhafazakay aydın tipi için geç kalınmıştı zamana.rüzgar kuzeyden estiğinde statüko anlamını yitiriyordu devrim ateşiyle bunun felsefesini yapmıştır politzer.ama batı düşüncesi varolma konusunda başarılı değildi.aydınlar bir yalnızlık yaşıyordu.buna örneklik etmiş yazarlardan biride robert walser olmuştur dram yüklü hayatının akıl hastanesinde son bulmasıyla.sonraki dönemde bir karşıtlıktan ibaret değildir düşünce.roland barthes buna nasıl bir yorum getirir.engelsin mücadeleci ruhunda ideolojiye bağlılık vardı.stalin lenin sonraki dönemde devrim ihraç etme derdindeydi dünyaya.necip fazıl kominizm tehlikesine dikkat çekiyordu kendi döneminde.dinsel bir ütopyanın parametreleriyle düşündü aydınlar.tanpınarın fikir hareketleri için maneviyata açtığı pencerede halk geleneğini yücelttiği hakikat görülür.sezai karakoç ve ismet özelde islamın kurucu ilkeleri tartışılır.beş şehir kitabına ahmet turan alkan 6.şehir kitabıyla sahip çıkar.ali ulvi kurucu dindar kimliğini gizlemiyordu mekkede ilahi bir işaret ararken umutsuzluklarda.yunusun türkçesi ilahilerle güzelleşir seheri beklemenin mahmurluğunu en sade şekilde çocukların kalbine nakşederken.hafız ve sadi şirazi için kelimeleri renklendirir zaman şarapla yıkanmış kum tepelerine akarken güneşin aydınlığı içindeki sarhoşluklar.yaşar kemal ve orhan kemal edebiyat dışı tutulmuş.nazım hikmetin halkçılığına karşı ikinci yeninin türk modernleşmesini savunur olması.köylü oluşu kültürsüzlük olarak görmüş çetin altan.bilimsel düşüncenin moderni kurmada tek yöntem oluşu bize medenileşme yolunda eksikliğimizi hatırlatmış daima.cumhuriyet kurulurken kültürün nasıl bir çıkmazda olduğu bilincindeydi halide edip.sinekli bakkal romanı bu konuları işler.aynı şekilde reşat nuri eğitimin aydınlanma için önemini anlatır çalıkuşu romanında.ahmet haşimden halit ziyaya toplumsal değişimin sancıları işlenir.tevfik fikret ve mehmet akif kavgasını bu tür kaygılarda görmeli.ahmet kutsi tecer ve asaf halet çelebi için farklılıklar söz konusu olsada türk kültürünü yücelten şairler.melih cevdet banday türk şiirinin vaz geçilmez şairi.sonraki dönemde şiiri okul kitaplarına girmiş bir şair.onun dönemi değişim sancılarıyla biliniyor inkılapların uygulamaya geçilmesinden.milli kültür adına heyecan duyan bir şairin topluma bakışı eleştiri konusu olmuş daima.insanların hayal dünyası ne kadar açıktır şiire tartışılmış.şiirin ideolojiden ari olması kitle psikolojisine yabancı kalması demek.cumhuriyet fikri ziya gökalpın mefküresiyle şekillenir.cumhuriyetin banisi mustafa kemal her alanda inkılap için onun fikirlerinden faydalanır.tanzimat edebiyatıyla başlayan batıcılık için sürgit tartışmalar günümüze kadar taşınmış.namık kemalin vatanperverlik ülküsü bize ait olana renk vermiş adeta.ömrü hapislerde geçmiş bu aydın zümre için usançlıkla eş değerdir halka güven duymak.oğuz atay için ayrı bir parantez açılır türk edebiyatında.her şeyin naifliğini yaşar roman kahramanları.yabancılaşma ilişkileri koparmıştır toplumda.işte çabaları boşa çıkarmanın haklılığını yaşar toplum.bunlar konu olmuş kitaplarına.80lerden sonra türk edebiyatında umutsuz bir hava hakimdir.ahmet ada gibi şairler bu sisi dağıtmak için nihat genç gibi yazarlarda görülen direniş kültürüne sadık kaldılar.ataol behramoğlu özgürlüğü bir kültür sorunu olarak görür çağdaş felsefenin tuttuğu aynada.mustafa necati sepetçioğlu için tarih bir oyun alanıdır acıları çağrıştıran.tarık buğra dirilişi gelenekte ararken nihal atsız başka bir hakikatın kavgasındaydı.cengiz dağcının vatan aşkı değilmiydi yalnızlığın trajediyle neticelenmesi.ümit yaşar ve enis behiç koryürek güzel şiirler yazdılar.atasoy müftüoğlu ve hüseyin atlansoy için bir çıkmazda arar hikmeti felsefe.ebubekir sifil modern islamı eleştirirken rasim özdenören bir kültür arayışına çıkar dinle felsefeyi uzlaştırma güçlüğünü yaşarken.fethullah gülen kitaplarında metafizik gerilimi aramakta doğruluk payı varmıdır.memet fuat edebiyat üzerinde değerlendirmelerde bulundu pek ciddiye alınmayan.mehmet kaplanda edebiyat üzerinde düşünüyordu.bilginin mahiyeti mesnevide vardır.ayrıca ibni tufeyl bunun kesin bir örneğidir.yakup kadriden latife tekine hüseyin rahmiden perihan mağdene türk romanı bir fikir verebilir bize ayşe kulinin şimdiki zaman için yazdıklarına bakınca.pınar kürle mine alpay günün birbirine aykırı düşmesi gibidir modern sanat.erinci yalnızlıkta aramıştır tutkunun yağmura tutulması gibi saadetten uzak hayatlar.refik halit karayla adalet ağaoğlu aynı yurt özlemini yaşamışlar kargaşanın yarattığı dramlara bakınca.zynep oral çağdaş sanatı ararken toplumda akif emre batı kültüründe islamın yorumuna açık hümanizmanın içinden geliyordu.mehmet ertenin aya yorgi yolunda konuşulmayan korku şiiri.çoktan çekip gitmiş yüzyıllar.orhan alkaya ve oya uysal ürün veren şairlerden.olağan dışılıkta nasıl bir felsefe yaratılır.bunları düşünen yazarlar için kurulu düzene başkaldırı bir mit yaratma sanatıdır aynı zamanda.hepimiz dünyanın yabancısı değilmiyiz george orwel ve jack londonda olduğu gibi.stephen kingle vahşete tanık olmuş kalbimiz.murathan munganın şiiri için doğuya bakışım getiren özgünlük varmıdır.özdemir asaf anlam oyunlarıyla yanıtlar ülke sorunlarına mikro düzeyde bakan.aynı şekilde küçük iskender için bir fotoğraf çekme ustalığına dönüşmüş moderni tehdit eden toplumsal sorunlar. türk edebiyatı hangi havzada olduğunu tartışır nurullah ataç gibi yazarlarda.bir kimlik arayışına çıkarır yazarları sonraki dönemde.sait faikteki anlamın çıplaklığı ömer seyfettinde vardır.cevdet karalın aksine yılmaz odabaşı gibi şairler için öncelik bir fikri mücadeledir ideolojik duruş.dağlarca şiiri edebiyatta ayrı bir pencere açar duyarlılıkları kanatlandıran.ibrahim tenekeci ve ihsan deniz bir geleneği sürdüren şairlerden.anlaşmazlığa düşmüş olsalarda yazdıklarıyla bir kuşağa öncülük etmişler.80li yıllarda çürümeye dikkat çeken şiirler yazıldı.şiirin öldüğüne inanmıştı şairler.metin eloğlu gibi şairlerde bunu görürüz.enver ercan gibi şairler yoksulluka soluk alıp verdiğini sezmişti halkın.o dönemin şartları pek seçenek tanımıyordu kimliklere.nitekim elif çağlının düzenin yabancılaşması dediği tanımlama şerif mardinle tanımlanıyordu felsefe içinde.c.hakan arslan bu kuşağı temsil eden şairlerden.bunlar alternatif kültür arayışına çıkmakla post modern şiirin ilk örneklerini dar bir alanda vermiş oldular.bu yalnızlaşmanın nedeni politik alanın kaybolması olarak görüldü toplumda.nazlı eray bu konuya dikkat çeken yazılar yazdı.yasakçılıkla mücadeleye inanmıştı rıfat ılgaz gibi yazarlar.kitaplarında insan sıcaklığını bulmak mümkündür.sennur sezer nilgün marmara ve gülten akın gibi şairlerle konuştu düzen adına sürdürülmek istenen düzensizliği.bu dönemde erdem beyazıt ve akif inan gibi şairlerle islamcılık karakterize edildi.uzun soluklu bir davanın içinden geliyordu bu şairler.kültür hayatımız canlı tutulmak istensede fikir dünyamızın aydınlanmasına öncülük edenlerde görülen özellik din bilim çelişkisini aklın bir kusuru olarak görmeleri.dr.haluk nurbakiyi anlamak için alexis carrelin insanı çözmek için felsefenin eşyayı tanımakta bir araç olarak nasıl kullanıldığına bakmalı.büyük doğu hareketi salih mirzabeyoğlu şahsında ibda-c davasına taşınmıştır.türk islam sentezi bu şartlarda yönetimle uygulanma şansına erişmiş oldu.seyyit hüseyin nasrın bu hareketi övmesinde dönemin fikriyatı etkili olmuştur.özdemir ince cumhuriyetle varılan noktadan bakıyor geleneğe.tarihin bize öğrettiği bir yanlışlıktır ortaçağ zihniyeti.insanlık bu cehaleti arkada bırakmıştır verilen savaşlarla.richard dawkins tanrı yanılgısı kitabıyla ateizm tartışmasını yeniden başlatır.tabiatçılığın bilimsel yorumu gibidir dinle girilen hesaplaşma.karl jaspersin idealizmi tartışılır materyalist görüşün güçlü tespitleriyle.günümüz şairleri zamanı damıtarak özgürlüğü onurlu bir hayatta arıyor.betül dünder ve betül taruman kişilik kazanmış şairlerimizden.umarım dergilerde kalmaz yazdıkları.ali asker barut gibi şairlerde görürüz kimlik arayışını.ahmet telli yazdıklarıyla ses getirdi bir ara.arif ay ve ebubekir eroğlunda görürüz evrensel temaya uzanan şiirleri.belki yakın durmak gerekiyor her görüşe onun için.fikret bila karşı devrim kitabıyla biliniyor.islamcılığın popülaritesi modern islamın iktidar olmasına bağlanabilir.mehmet ali güller cumhuriyette yazılarını sürdüren bir muharrir.kuşak ve yol kitabında devrimlerin neden gücünü yitirdiğine değinir.rejimi savunanlarda atatürk hayranlığı ileri derecede olmasını anlama pratiğidir bu tür kitaplar.umutsuz baudelaire maviyi ödünç almış nerudanın tabiatından çiçeklerin başka bir yüzü ile adonisin solgunluğunu yaşamasın günlerin aydınlığı diye.mellarme ve rilke abidesidir acılarla yoğrulmuş sanatın.şiir yılkı atıdır deniyordu bir zaman.abbas sayarın aynı adlı romanına rastladım.bir çok şey gibi hayatımızın anlamıda değişmiş.ahmet erhan suyu arayan adammıdır trajediye boğulmuş hıçkırığıyla.seksenli yılların sonunda çıkmaya başlayan gençliğin sesi dergisi bir çok şairin şiire başladığı okul olmuştu.alim kahraman ve fuat çiftçi gibi şairler bu dergide yayınlanmış başarılı ürünler verdiler.nazan bekiroğlu ve bahadır yenişehirlioğlu.bunlar tarihin kahramanlarına tanıklık eder adeta.kült roman iddiasındaki mine söğütle hidayet roman yazımının ablası sayılan emine şenlikoğlu ortak bir dilmi kullanır pastoral anlatıma yakın.romanlarda epik temayı yavuz bahadıroğlu başlatır.kelile ve dimnenin günümüzdeki karşılığına inanmıştır masal anlatıcıları.salih duna kafasını kaybeden adam romanında deliliğin felsefesini ilginç bulanlara çizgi roman tadında replikler hazırlar.türkiye demokrasiyle tanıştıktan sonra devrim tartışmaları farklılaşmış olsada ahmet arif gibi şairlerin şahsında ideolojik bir kimlik kazandı.bunu sürdüren bir yazardır zülfü livaneli.doğu perinçeki sol çizgiden uzaklaştıran nedenleri kominizmin çöküşüne bağlıyor yalçın küçük.kuranın muhatap aldığı insanlar hz.muhammede inanır önce.hz.ibrahimin mucize kurtuluştan sonra kabeyi inşa ettiği çeşitli rivayetlerde vardır.nuh tufanı yecüc ve mecüc kuranda anlatılan kıssalar.romanın hüküm sürdüğü devirde fil vakasıyla mekkenin yazgısı değişir.tarihn kurgu olduğu kanısında olanlar kayıp zamanın izinde kitabını bir başvuru kaynağı görebilir.hayalle geçeğin aynasına düşen izdüşümlerle 20.yüzyılın baş yapıtlarından kabul edilir.marcel prostun kült romanlarından en önemlisidir.furuzan ve adalet ağaoğlu batılı yazarlara nispeten zengin bir dil kullanır.flubertin madam bovary kitabında göremeyiz bu uslubu.balzac için yaşamın kendisidir doğanın güzelliğine bakmak vadideki zambak kitabında anlatılan.onun için acıyı estetize eder sanat.belki umberto eco onun için geçmişten günümüze bakar gülün adı romanında.tolstoy ve victor hugoda inançların sığınılacak bir liman araması.puşkinde en saf haliyle yaşamın gölgesi düşer şiire.emile zola en başarılı yazarlardan sayılır anlatımdaki ustalığıyla.gerçekçi olduğu kadar drama yakındır kitapları.bernard shawda görebiliriz felsefi arayışları.kara kız kitabi din felsefe çelişkini edebiyatın diliyle ele alır.bir basitleşme sorunsalıdır ktsal metinlerde geçen hikayeler.m.lings ve r.garodi batının yetişdirdiği filozoflar.bunlar islamın derin hoşgörüsünden etkilenmiş düşünürler.yahudiler için zaman geçmişin karanlığımıdır.adölf hitler kendi ulusunu dünya hükümranlığı için savaşa sokunca bir soykırıma dönüştü yahudi karşıtlığı.yahudilerin tarihte karşılaştığı ilk kötülük bu değidi mısırda haksız yerde ramsesin zülmü ve filistinden çıkarılmaları.orta çağda hakları ellerinden alınmış bir milletti tplumdan dışlanma nedenleriyle.nazizmin tarih yorumuna göre yahudiler tüm kötülüklerin kaynağıydı.karl popper açık toplum ve düşmanları kitabında bir hesaplaşmaya girer geçmişten günümüze kadar ne kadar faşizan düşünce varsa.yahudilerin kutsal kitaplarda anlatıma kavuşmuş tarihleri.musanın kavmini zulumden kurtarışı ve vadedilmiş topraklarda kurulan yahudi krallığı.bekledikleri mesih konusunda umutsuzdular.bu nedenle siyonizmi dünya iktidarı için bir güç olarak gördüler.bu konudaki iddialar masonik etkinliğin alanı gibidir.tarihteki acıları kabala felsefes gibi bir öğreti çıkarmış ortaya.türkiyede milliyetçi hareketler başlangıçta türkçü kadroların kontrolünde gelişir.osman yüksel sergengeçti toplumun ahlaksızlığına dikkat çeken yazılar yazar.ülküsü faşizm olarak nitelenir daha sonra.arif nihat asya fetih düşü gören bir şair olmanın inceliklerini damıtır şiirine.duyarsızlıkla yakınma o dönemlerde başlar aydınlarda.9 ışık 70li yılların kargaşa ortamında yazılır.türk milliyetçisi bu umdelerin ışığında yol alır.görünürde bir kardeş kavgası vardı taleplerdeki zenginliğe bakınca.gençliğin ideali büyük türkiye hayalini hayata geçirmekte ortaktı.ortanın solu moskova yolu denmişti siyasette.başbuğ bu noktada turancılıkla sürüklüyordu gençliği.12 eylül siyasette fikirsizliği getirmişti.özel teşebbüsün önü açılacaktı ekonomide.özallı yıllarda çağ atlama iddiasındaydı türkiye.tsknin denetiminde demokratik rejim yasakçılığı savunuyordu.islamcıları iktidara getiren cehaleti yenme arzusuydu.türkiye zincirlerini kırarken 15 temmuzda bir direnişle yanıt vermişti egemenlere.erbakanın öğrencileri tarih yazıyordu dünya siyasetinde.bilge miray aslan yazıları dergilerde yer bulan şairlerden.varlık dergisi temmuz sayısında kendisiyle şiir üzerine yaptığı bir söyleşiyi yayınlamış.şaire göre şiirin absürt kalması gerekiyor hayal kurmanın ana konusu kalmanın gerekliliğine inanmak için.şiiri ideolojik bir arç görenler yazarın hayal dünyasını anlayamazlar.ayfer atay menzil şiiriyle dergide yer alan şairlerden.insanın son durağına menzil deniyor hayatın amaç dışı kalmasındaki korkularla barışmak adına.zeynep sayın karanfil gölgesinde şiirin konusu olan çağrışımlardan yola çıkıyor.dilek değirmencinin şiiri çokça kullanılan boşluk kavramı üzerinde yoğunlaşmış.nede olsa hayatın bir anlamı olmalı umutsuzluğun kıyılarında gezinirken.enver ali akova yahya kemal parkı şiirinde bize ait hususiyetleri anlatıyor şarklı olmanın yazgımız olduğu gerçeğinden bakarak.salih akkaya derginin bir diğer şairi.şairlerin şiire tutunması neye bağlıdır sorusu için yoklamak gerekiyor ruhsal acıları.varlık dergisi yanlış doğululaşma dosyasıyla çıkmış bu ayki sayısında.alphan akgül bu konudaki yazısıyla ışık tutuyor cumhuriyetin kültürle olan sınavına.bir aidiyet sorunu yaşanıyorsa bağnazlığın çektiği bir bataklıktır özgür düşünceye alternatif görmek doğuluğu.baki asiltürk osmanlı mirasını tartışmaya açmış söz konu olunca tarihin bir alınyazısına dönüşmenin yanlış savıyla.ancak moderne koşut bir aydınlanma eksiktir kültür açısından.kendini anlama durağındaki insana çok şey anlatır osmanlı mirası.selim tezcan doğu yollarının kavşağında ortaçağ avrupa düşünürleri yazısında evrensel tarihe ışık tutacak bulgularla düşünüyor felsefeyi.uygarlığı yaratanların islam bilginleri olduğu gerçeği bir defa daha doğrulanıyor uygarlık bağlamında düşününce bilim ve sanatı.dergide ali günvarın şiirlerine rastlıyoruz bir usta kalemin elinden çıkmış.kırmızı bir akşam canan çeliğin kaleminden çıkmış.yeni edebiyatın doğaya bakıştaki uslübta görmesi gibi bir renk armonisiyle yakalıyoruz baharı.