Şiir İnceleme,Eleştiri; 14 lü Hece Şiiri-Han Akcadağ.

• 15 Nisan 2020 Çarşamba 15:20:59

YORULDUM

Bana ne rengarenk bahar varmış dışarıda!
Dalımdan düşenleri toplamaktan yoruldum.
Sonrası öncesinden de beter bir yaşamda
Dalda kuşlar şarkılar söylüyormuş bana ne!
Çılgınca eceli umut etmekten yoruldum.

Bana ne gökyüzü mavi, umutlar sıcakmış!
Günün kıt kanaat sunduklarından yoruldum.
Gün doğmadan neler neler doğarmış bana ne!
Dermansız yâreler şamar olmuş suratımda
Soluksuz zamanı kovalamaktan yoruldum.

Bana ne insanlar çilesi kadar olgunmuş!
Taşıdığım yüreğe acımaktan yoruldum.
Sabrın sonu selametmiş de derler ne olmuş?
Umut ederek yaşıyor olmaktan yoruldum.

Hayli yoruldum zamansız sonu beklemekten!
Göğsümü döven amansız tokmaktan yoruldum...

Han AKCADAĞ



ZİHNİYETİ OLUŞTURAN DÖNEM:

Özal dönemi çocukluğu, Sovyetlerin dağılışı, Kuveyt ve Irak savaşları,
ABD’nin Basra körfezinden başlayarak Suriyeye kadar gelmesi
Arap Baharları da denilen sosyo politik ve askeri olaylar neticeside Kuzey Afrika ülkelerinde sırayla yaşanan hükümet değişimleri.
Ülkemizde muhafazakarların (AKP’nin) devleti ele geçirmesi.Hukuk gaspları, Başörtüsü olayları ve zulümleri… Ankara Gar patlaması, Hsbc Patlamaları, Gezi olayları…Pkk terörü,Etö ve Fetö olayları…15 temmuzun yaşanması,EYT VE Khk kaoslarının meydana gelmesi.
Ekonomide digital bir hayat, İktidarın muhalefete baskı kurması, yargı yoluyla milletin korkutulmaya çalışılması..İnternet sayesinde bilgiye erişimin kolaylığı..
Cep telefonu kullanımının neredeyse her haneye ve bireyde özelleşmesi
Kovid 19 dünya salgınının yaşanması

Yazın çalışmalarının kağıttan bilgisayara aktarıldığı bu dönem; internet edebiyatı döneminin başlangıcını temsil eder. İnternet edebiyatı ise; tek bir okul, mektep ve üniversiteden diploma almak yerine, ortak bilgi ve kültür dünyasından diploma almak gibidir. Doğruluğu yadsınamaz pozitif ve sayısal ilimler dışında, bir çok kültürün izlerini taşıyan ve harmanlayan internet dünyasında yeni bir çağın başlangıcında yeni şairlerini yetiştirmektedir.

Covid 19 virüs salgını üzerine okulların tatil edilerek eğitim ve öğretimin hızla internete kayma sürecinin sonunda ise bambaşka bir yaşam dünyayı sarmalamaya başlamış ve daha da hızlanarak devam edecektir..

Kitapların yerine dijital yayınların, kalem ve silgilerin yerini klavye tuşlarının, kağıt dergilerin yerini mesleki ve kültürel internet site ve uygulamaların , ikametgah adreslerinin ve isimlerin yerini maillerin ve rumuzların, kağıt ve madeni paraların yerini ise kriptoparaların almaya başladığı bu ara geçiş döneminde, tek bir geleneğe ve kültüre bağlanmanın yetim ve öksüz kalmak gibi olacağı ise açıktır.

Unutmayın ki zaman size uymaz, siz zamana uyarsınız. Zamanı kendini uydurmaya çalışanlar ise dünyayı karıştıran, yaşamı ve sevinci öldüren tarafta yer alır.

ŞİİRDE ŞİİR, ŞEKİL, AHENK, DİL, ÜSLUP ve MUHTEVA

(Bir çorba yapalım mı, ne dersiniz, hadi yapalım..:)

Nazım Birimini bent, 14 lü hece ölçüsünde duraksız olarak yazılan şiirimizde, kafiye şemamız örüşük kafiyedir. Yine de unutulmamalıdır ki, şiirdeki tüm teknik kurallar şairlerin kendine has üslübuna bağlıdır. Geleneksel kalıpların ve kuralların dışında kendi tekniği, ahengi ve üslubunu meydana çıkarmak hayatın olağan akışı içinde şairlerin yaşlılık dönemine rastlar.Tüm bilimlerde de olağan olan akış budur. Girişirsin gelişirsin ve zevale erersin. Zevalin yani sonun veya ölümün daha çok hissedildiği ve yaşam ile ölümün arasındaki nefes değerinin çok hızlı yitirildiği çağımızdan şairlerin de etkilenmesi kaçınılmazdır. Şairler tarafından bırakılan bir çok kalıcı eser yaşlılık dönemine rastlar, istisnalar ise milletleri ve toplumları yaşarken de peşinden sürükler, ancak şair ve gelecek konusunda önemli olan, şimdinin geleceği kapsamadır, ki bu da eskinin yenide kaybolmaması anlamına gelir, lakin çok zordur.Dil geliştikçe ve farklı dil ve kültürlerle karşılaştıkça da zihniyetten başlayarak, şekil,ahenk, dil ve üslup bütününde değişimin liderliğini üstlenecektir.

Yeni nesillerimiz kurallardan ve baskılardan, geri kültürlerin meydana sürdüğü alışkanlıklardan hızla uzaklaşmaktadır. Geçmişte nadir olarak görülen kural dışı veya gelenek dışı çalışmalar daha da artacaktır. Serbest şiirlerin ve duraksız, kafiyesiz şiirler daha çok karşılacağımız ise su götürmez bir gerçek olsa gerek.

Şiirimizin kafiye şemasında, master ekli ayaklarımız olan; “toplamak -etmek-kovalamak-acımak-olmak-tokmak” kelimelerini göz önüne alacağız.Alışıla gelmiş şemadan ziyade ses şeması dememiz de daha isabetli olur. Her ne kadar örüşük kafiye desek de; en yakına yönlendirme olarak bu tespit yapılmıştır.

Ekstra örnek vermek gerekirse; başınıza bir hal gelirse (iyi veya kötü) en yakınlarınızla paylaşırsınız veya en yakınlarınız haberdar edilir gibi..

Şiirimizde ahengimiz kafiyeden öte anlamak ve görmek için ise, seslerin; boğaz, ağız ve dil yolunda dimağımıza bıraktığı o hoş tadı tatmak ile şenleneceğiz ve düşüncemizde meydana getirdiği kekremsi tada kendimizi bırakmamız gerekecektir.

Düz ve yuvarlak seslerin geniş sesler kümesinde meydana getirilen ahenk ise şiirin bütününde açık bir şekilde görülmektedir.

Ahengimizi oluşturan asonans ( Ünlülerin tekrarı), aliterasyon ( Ünsüzlerin tekrarı) ve tenasüp (aynı mana (maddi değil)kökenli kelimelerin tekrarıdır) üzerinde yoğunlaşmamız gerekecektir.

Asonansa neden olan ünlülerimiz: a-e-o ve u’dur.

Aliretasyona neden olan seslerimiz : ş-m-b-d-k …Burada önemli olan bazı seslerin kendine yakın diğer sesin içinde kaybolmasıdır. N ‘nin m’de, t’nin d’de, kaynaştırma harfleri olan y,ş,s ve n seslerinin asonansa neden olan seslilerle el ele tutuşmasını; şiire de başlık olan ve olumsuzluk taşıyan “Yorulma”nın, sanki bir çocuğun herşeyi yerinde mutlu olması için tüm oyuncakları eline verilmiş ancak bir isteği yerine getirilmemiş de ondan yüzü asılmış ,keyfi kaçmış gibi bir izlenime götürdüğü açıktır.

Olumsuz bir anlam taşıyan “Yoruldum”un, bahar ile anlatılmaya çalışılmasındaki ters veya zıt duygu aktarımları gerçek şu ki; baharın neşesini de kendi içinde filizlendiriyor.

Şiirin son mısrasında ifade edilen, amansız tokmağın, soluk; göğsün doğa ve beden olduğu açık olduğu kadar yorulmaya’da bir olumluluk katması doğaldır.

Burada şair ne anlatmak istiyor babında komediye sarmaya gerek yok sanırım! Şiirin kendisi baştan aşağı; ölmeyi her şeyden çok arzulayan bireyin veya düşüncenin yaşam sevinciyle gonga vurmasının duyulması ile alakalıdır.

Bu şiirden bana ilham olan ise: Tanrı varmış gibi şiir, Allah yokmuş gibi de mısra..

İlk 2 bendimizin 2.ve 5 . ayaklarında ek redifimiz: “maktan-mekten” olurken, seslenme redifimiz ise “yoruldum” kelimesidir. Son bendin kıta ve beyte bölünmesi ise şiir şemasında bir zaifiyettir. Son bent olması gereken 3. Bendin; kıta ve beyte ayrılmasını şairin kendine has tekniği olarak göremiyorum. Belki de benim bu görüşüm geleneksel şekillere aşina olmamdır diyeceğim ama diyemiyorum. Çünkü ortalama kısa şiirlerin 16-24 mısra arasında olduğu bilirsek, buradaki zifiyet daha iyi görülecektir. Bu zaifiyet şuna benziyor; 1 metreye maraton sığdırmayı isterken 90. Santimetresinde koşuyu bırakmak gibi..

Tenasübü oluşturan kelimeler 1 .bendimizde;

“Bahar” kökeninde aynı mana kökeninden çıkan kelimeler olan; rengarenk, dışarıda, dal, daldan düşmek, kuşlar, kuşların şarkı söylemesi..

2 .bendimizde tenasüplerimiz;
“Gökyüzü” kökeninde, mavi, umut, gün, gün doğumu, soluk, tabiata neler neler doğurmuş diye seyri..

3.bendimiz daha doğrusu kıta ve beytimiz sonuca giden ifadelerin bir derlenmesi toplanması olarak insan özelinde, yürek, yaşamak, göğüs ki bunların da mana kökenini soluk kelimesinde birleştirebiliriz, ve keşke diyorum “soluk” kelimesi son bendde kullanılmş olsaydı..

Şiirin bütününde aliterasyon, asonans ve tenasüplerin şiir ayağındaki k t sert sessizlerini yumuşatması, ulama azlığının geniş seslilerle farkedilmemesinin sağlanması ahenk bakımından gayet başarılı bir şiiri incelediğimizi de ortaya çıkarmıştır..

Şiir dili olarak gayet sade, sıradan ve yaşadığını fark ettiren kelimeler dimağımı yormamakla birlikte, tüm olumsuz çağrışımları da olumluya tebdil etmesi bakımında gayet başarılır.

İnsani yorgunluğun bahar ve doğa içeriğinde yorgunluk olarak kalması düşünülemez, çünkü bahar mevsimi de, doğa da yorulmaz. Burada “yorulur” dediğiniz duyar gibiyim..Şairin “bana ne” seslenişindeki sitem bile, ecelin umut edilmesindeki neşeyi, kuşların şarkı söylemesindeki neşeyle enerjiye dönüştürmektedir. Mantiki anlamda, ecel umut edilmez ve yorulmak olumsuz ifadesi de kuşlar şarkılar söylerken değil kuşlar sükuta uğradığında olumsuzluk içerir.

Burada bana ilham olan ise; tezat gibi somurtan şiirler yaz, aynı gibi gülümseyen mısralar..

Çıplak ve sade bir üslup ile görmek ve duymak eylemlerinin içte yoğrulmasının başarısını gördüğüm bu şiire; Çıkma,yönelme eklerinin çokluğu bile olumsuz yargıdaki olumlu devamlığa işaret ediyor. -en,an-dan-den eklerinin hareket düşüncesi -mış gibiliğin umursamazlığını örterken, sonrası-öncesi, sunulmayı devam ettiren, gündoğmadan neler neler umudu da “bana ne’liğin isyanını, sabrın sonu selamet umudununun yaşanmasındaki sürekli enerjinin; ayak mısralarındaki tüm olumsuzluğu emdiği de görülecektir.

Sonuç olarak, gereksiz imla kullanımı, son bölümün kıta-beyit olarak ayrılması ve soluk kelimesinin son mısralara saklanması gerektiği dışında herhangi bir olumsuz eleştirimizin olamayacağı bir şiirdir.

Böyle kısa bir şiirde, pekiştirme, ikileme, eklerin kelimelerdeki hareket çokluğu, kalıp ifadelerin yerli yerinde kullanılması, okuma kolaylığının sağlanması, isyanın ve yorgunluğun tezat bir biçimde bahar, doğa ve insan üçgeninde göğsümüzdeki tokmağın enerjisini yudumlatması başarıdır ve haddimce takdiri de tebriği de haketmektedir.

Bir öneri: "Zamansız" ve "soluksuz" kelimelerinin yerlerini değiştirerek yeniden okuyunuz.

Sağlık huzur ve sevgi dileklerimle…



İlhamlarımı da cebime koymalıyım:

Tanrı varmış gibi şiir yaz, Allah yokmuş gibi mısra..
Tezat gibi somurtan şiir yaz, aynı gibi gülümseyen mısra…

Not: İncelemeyi ve eleştirmeyi, incelemek ve eleştirmek isteyenler başımın üstündedir.

YORULDUM

Bana ne rengarenk bahar varmış dışarıda!
Dalımdan düşenleri toplamaktan yoruldum.
Sonrası öncesinden de beter bir yaşamda
Dalda kuşlar şarkılar söylüyormuş bana ne!
Çılgınca eceli umut etmekten yoruldum.

Bana ne gökyüzü mavi, umutlar sıcakmış!
Günün kıt kanaat sunduklarından yoruldum.
Gün doğmadan neler neler doğarmış bana ne!
Dermansız yâreler şamar olmuş suratımda
Soluksuz zamanı kovalamaktan yoruldum.

Bana ne insanlar çilesi kadar olgunmuş!
Taşıdığım yüreğe acımaktan yoruldum.
Sabrın sonu selametmiş de derler ne olmuş?
Umut ederek yaşıyor olmaktan yoruldum.

Hayli yoruldum zamansız sonu beklemekten!
Göğsümü döven amansız tokmaktan yoruldum...