MUKADDİME’NİN ANA HATLARI

• 14 Ekim 2018 Pazar 12:50:50

İbn HALDUN, bu eserle(Mukaddime ile) yetişen ve ortaya çıkan muhtelif nesillerin hallerini örten perdeyi kaldırarak rivayet ve inceleme ile ilgili hususları bu eserde bölüm bölüm ve detaylıca(etraflıca demek daha doğru olur) açıklar.

Bu eserde, devletlerin ve ümranın evveliyetine ait illetleri ve sebepleri ortaya koyarak bu çağlarda Mağrip’te ümran kuran, o civarda bulunan bölgeleri ve şehirleri dolduran kavimlerin haberlerini, geleneklerini, tarihlerini, onlar tarafından kurulan uzun ya da kısa ömürlü devletleri, onlardan önce mevcut olan hükümdarları ve yardımcılarını izah eder.

İbn HALDUN, Mukaddime’de farklı bir çizgi takip etmiş. Vermek istediği mesajları tarihçilerin eserlerini gözden geçirip, dünü ve bugünü derinliğine incelemekle, zekanın gözünü gaflet ve uyku dalgınlığından uyandırarak eser yazmaya heveslendiğini belirtir. Ayrıca müflis olduğu halde ilim sermayesine en güzel tarzda talip olur ve neticesinde Mukaddime adlı bir okyanusu kitap haline getirir.

İbn HALDUN Mukaddime’sini ve içeriğinin ana hatlarını ise kitabının başlangıç sayfalarında şu sözlerle özetler:

‘’Eserime, her yönden bir düzen verdim, fazlalıklardan ayıkladım, alimlerin ve aydınların anlayışına yaklaştırdım. Kitabı tertip edip bölümlere ayırırken alışılmışın dışında garip bir usul takip ettim, çeşitli yöntemler arasından, özgün bir yöntem icat ettim. Bu eserde ümranın ve medenileşmenin hallerini, zati arazlardan olmak üzere insan topluluklarına arız olan hususları açıkladım. Bu açıklamalar, olan şeylerin (kevain) illet ve sebeplerini anlama konusunda sana faydalı olacak, devlet sahiplerinin ve hükümdarların, devlete açılan kapıdan nasıl girdiklerini sana tarif edecektir. Hatta bu sayede taklitten el çekecek, senden önceki ve sonraki nesillerin, hadiselerin durumlarına vakıf olacaksın. Eseri bir ınukaddeme ve üç kitap olarak tertip ettim.

Mukaddeme: Tarih ilminin fazileti, tarihte takip edilen usullerin tahkiki ve tarihçilerin hata ettikleri noktalara temas edilmesi hakkındadır.

Birinci kitap: Ümran ve mülk, hükümdarlık, kazanç, geçinme, sanatlar, ilimler, bunların illetleri ve sebepleri türünden olmak üzere ümrana arız olan "avarız-ı zatiye" hakkındadır. (Ümranın zati araz ve hallerini yani kanun ve kaidelerini konu almaktadır).

İkinci kitap: Yaratılıştan bu yana günümüze gelinceye kadar Araplar, onların nesilleri ve devletleri ile ilgili haber, tarihi ve rivayetler hakkındadır. Bu bölümde Nebat, Süryaniler, Fars, İsrailoğulları, Kıbt, Yunan, Rum, Türk ve Frenkler gibi Araplarla çağdaş olan meşhur milletlere ve devletlerine de işaret edilmiştir.

Üçüncü kitap: Berberlere ve onların mevalisi olan Zenate kabilesine, bunların başlangıçtaki durumlarının ve nesillerinin anlatılmasına, bilhassa Mağrip diyarındaki mülk ve devletlerine dairdir.’’


-Mehmet Selim ÇİÇEK