TARTIŞILABİLİRLİK ERDEMİ

• 16 Temmuz 2018 Pazartesi 16:02:58

Tilki ile eşek ormanda bir gün karşılaşırlar. Tilki “ Afiyet olsun eşek kardeş! Senin beslenmen ne iyi, her taraf yeşil ot, bol, bol istediğin kadar yiyebiliyorsun, oysa benim öyle mi? ” Diye dert yanar. Eşek “ Ne yeşili be! Yediğim ot mavi “ der ve karşı çıkar. ” Yeşildi maviydi, yeşildi, … “ diye karşılıklı tartışırlarken eşek sinirle:
“ Ulan senelerdir yediğim otun rengini senden mi öğreneceğim ” diye bağırarak tilkiye bir çifte atar. Tilki acı içinde kıvranmaya başlar, kendine has sesler çıkarak bağırır. Biraz kendine gelince eşeğe saldırır, boynundan ısırır. Eşek canının acısından anırmaya başlar. Böylece dalaşmaları devam ederken seslerini duyan orman sakinleri etraflarına toplanırlar.
Derken durum kral Aslan’a haber verilir. Aslan ikisini de huzuruna getirtir. İkisini de dinledikten sonra otun mavi olduğunu söyleyen, kavgayı ilk başlatan eşeğe ceza vermez, tilkiyi haksız bulur, cezalandırır.
Tilki haksızlığa uğradığını düşünür, buna çok içerler. Tüm cesaretini toplayarak “ Kralım, ot ne renktir? ” diye sorar. Kral hiç düşünmeden “ yeşildir ” der. “ Peki neden yanlışı savunan, tartışmayı kavgaya çeviren eşeği affettiniz de beni cezalandırdınız? ” der. Kral Aslan çok sinirlidir, bağırarak:
“ Sen eşekle tartıştın, eşekle! Eşekle! ” diye bağırır.
Kişi veya grupların bir kişi veya grup ile karşılıklı herhangi bir konu hakkındaki, karşıt düşüncelerini açıklamak için yaptıkları karşılıklı konuşmalara tartışma denir.
Herkesle tartışma yapılamaz. Tartışma sabit fikirli, ön yargılı, art niyetli olanlarla, cahillerle, konu hakkında yeterli bilgisi olmayanlarla, inatçı, saygı ve edep fakiri kişilerle yapılmamalıdır. Yani kral aslanın dediği gibi eşekle tartışılmamalıdır. Aslında tartışmak çok da doğru bir eylem değildir. Çünkü; dostla yapılırsa; dostun dostluğunu azaltır, düşmanla olursa onun da düşmanlığını arttırır. Cahille hiç ama hiç tartışılmaz. Bir düşünür “ Cahille tartışırken söyleyeceğin her söz, ateşe atılmış bir odundur.” Diyor. Bir başka düşünür de; “ Bir delille kırk alimi yendim, kırk delille bir cahili yenemedım.”diyor.
Ancak şöhret için çabalayanlar, doğruyu açıklamak niyeti ile de olsa başkalarını mağlup ve mahcup etmek için yapılan tartışmalar, fayda yerine zarar getirir. Herhangi bir kimsede tartışmada galip gelme sevgisi, savunduğu düşünceyi karşısındakinin ağzından duymaktan daha çok hoşuna giderse; o kişi yanlışların içine girmiş demektir. Bu gibi durumlarda tartışmayı kazanma hırsı diğer yanlışların da anası olacaktır.
Tartışmada kendince bir üstünlük tavrı takınarak; sen bilmezsin ben bilirim pozlarında olmak da seviye düşüklüğüdür, hatadır. Her söyleneni kendince doğrulamak için ikide bir hayır öyle değil demek de… İddia, aşırı ısrar ve inat da tartışmanın türleridir. Yalnız yanlışları düzeltmeyi, doğruyu söylemeyi ve itirazı tartışmayla karıştırmamak gerekir.
Hiçbir zaman unutmamamız gerekense; birini tenkit etmenin eleştirmenin, onunla tartışmanın o kişiyi sevmediğimiz anlamına gelmediği gibi, bunları yapmamamızın da, onu sevdiğimiz anlamına gelmediğidir.
Israrın, ön yargılı ve sabit fikirli olmanın, böbürlenmenin, iyi bir şey olmadığını, insanın noksansız olamayacağını koca Mevlana çağlar ötesinden bakın nasıl seslendiriyor:
Yüzde ısrar etme, doksan da olur. İnsan dediğinde, noksan da olur, Sakın böbürlenme, elde neler var, Bir ben varım deme, yoksan da olur.
Görüldüğü gibi tartışma çokça başvurulması gereken bir şey değildir. Fakat sorgulama her zaman yapılması gereken bir şeydir, hatta gerçeklerin anlaşılması ve ortaya çıkması için mutlaka yapılması gereken bir şeydir. Yaradan’ımızın bize öğüdüdür. Mealen ayette der ki ; “ Bir şey duyduğunuzda ona göz kulak kapalı dalmayın.” Diyerek bizi uyarır. “Ayrıca sorgulamayan insan cahil, sorgulatmayan insan zalimdir.” Gerçeğini de unutmamak lazımdır. PUSULA adlı şiirimde ben de acizane:
PUSULA
Allah diyor; sorgula,
Farz eylemiş her kula,
Her şeye inanırsan,
Konarsın daldan dala.

Düşünen daim haklı,
Doğru akılda saklı,
Aklın kullanmayanın,
Sonunda çıkar aklı.

Vahyi anlamak gerek,
Yolundan gitmek gerek,
Akıl hamallarını,
Bakar kör saymak gerek.

Akıl en güzel nimet,
Kullan Rabb’ine hamdet,
Aklın kullanmayana,
Allah verir musibet.

Duyduğuna inanma,
Gördüğün belki doğru,
Zannın ardına düşüp,
Sonra ateşte yanma.
Diyorum. Şayet tartışmaya mecbur kalınırsa herkesle tartışılamayacağını bilerek, tartışacağımız kimseyi iyi seçmeliyiz. Tartışma bir seviye, bir olgunluk meselesidir, herkesle yapılacak bir şey değildir. Seviyeli, kırıp dökmeden tartışmak ve tartışılabilir olmak bir olgunluktur, bir haslettir ve her şeyden önce bir erdemdir…
Selamım, muhabbetim; kendini tartışılabilir olma erdemine eriştirmişlere, her ortamda tartışılabilir olanlara ve tartışma sonrası da dost kalabilen uygar bireylere olsun. ESEN KALIN…
Abdullah HAKTANKAÇMAZ [email protected]