KİTAP FUARLARI FURYASI

• 9 Nisan 2018 Pazartesi 17:03:49

KİTAP FUARI FURYASI
Dr. Sadık Özen

Son yıllarda, büyüklü küçüklü tüm belediyeler kendilerini “Kitap Fuarı” açma hevesine kaptırdılar. Haber kaynaklarında, sık sık yeni fuar açılışı haberlerinin yer aldığı görülüyor. Bunun kültürel açıdan olumlu gelişimler olduğu düşünülebilir. Ancak konu ele alınıp dikkatlice irdelendiğinde bu işte kent kültürüne katkı sağlanmasından daha çok başka faktörlerin paylarının olduğu anlaşılacaktır.

Ne yazık ki fuarların açılışı günden güne ilke ve amacından uzaklaştırılmakta ve bunların kültürel hizmetten daha çok çıkar amacı güttüğü anlaşılmaktadır. İlk nazarda bu görüş kabul görmeyebilir. Ne var ki gerçekler bunu gösteriyor. Bu söylenenlerden sonra akıllara hemen “Peki, ama nasıl ?” sorusu gelir. Oysa herkesin anlayabileceği kadar açık bir durum var ortada. Tüm gözlemler de bunu işaret ediyor.
Eğer belediyeler, bu etkinlikleri kültür hizmetlerinde görevli kendi kadrolarıyla gerçekleştirselerdi, bu gibi düşüncelere kapılmak söz konusu olamazdı. Ama ortada bir ihale işi var ve her ihale ticari bir faaliyetin başlangıcıdır. Belediyeler kitap fuarı etkinliklerinden iki türlü çıkar sağlarlar. Birincisi, yapılan ihalelerin belediyelere sağladığı getirilerdir. İkincisi ise siyasi kazanımlar için sağladıkları rantlardır. Antalya için söz konusu olmamakla beraber, bunca yolsuzluğun yaşandığı ülkemizde bazı belediyeler için ihale konusunun meşruiyet dışı yanları da olabilir.

Eğer; yapılan bu etkinliklerde kültür hizmetlerine ağırlık veriliyor olsaydı, sanırım bu tür olumsuz fikirlerin düşünülmesi daha az ihtimal dahilinde olurdu. Gerek bu etkinlikler gerekse belediyelerin diğer çalışmaları için maddiyata ihtiyacı tartışılamaz. Ancak, vergi artışları ve halkın belediyelere ödediği dolaylı ve dolaysız vergilerin miktarları da az değildir. Üstelik Antalya belediyeleri kentteki turizm hareketlerinden de önemli derecede nemalanmaktadır.

Belediye kültür kuruluşlarının, kentlerindeki kültür ve sanat adamlarının kent halkına tanıtımı ve halkla kaynaştırılması öncelikli amacı olmalıdır. Bunun için Kitap Fuarları açılması yetmez. Bundan önce kültürel bir alt yapı oluşturulması gerekmektedir.

Konu başlı başına bir kültür işidir. Belli bir kültürü, bilgi, görgü ve deneyimi gerektirir. Yapılacak hazırlıkta, öncelikle; fuarın açılacağı mevsim de dikkate alınarak iyi bir yerleşim planı hazırlanmalıdır. Örneğin açılış günü insanların kızgın güneş altında bırakılmaları son derecede sağlıksızdır. Bu planda; stantların konumları, görüntüleri, rahatlıkları, ziyaret koşulları, giriş ve çıkışlar çok dikkati bir şekilde ele alınmalı ve değerlendirilmelidir. Yazarların son derecede dar bir mekana sıkıştırılmaları büyük bir olumsuzluktur. O kadar ki ihtiyaçlarını karşılamak için oturdukları yerden kalkmaları ve yerlerine tekrar dönmeleri bile son derecede sıkıntılı olmaktadır ve sıkışıklık hesap hatasından olmaktadır. Zira arka veya ön cephelerde yeterince boş yer bulunmaktadır.

Gerekirse, bu konuda bilgi ve deneyim sahibi kurum dışı kişilerden amatörce yardım alınmalıdır. Organizasyonun belediye dışından bir şirkete ihale edilmesi ve işin profesyonel kadrolara havale edilerek bir kenara çekilinmesi yetmez. Bunu yapmak kolaycılık ve yasak savma anlamına gelir. Oysa bu etkinlikler gönül işidir. Aynı zamanda belediyelerin öncelikli görevleri arasındadır.

Tuyap ve benzeri şirketlerin işi öncelikle para kazanmak ve kazandırmaktır. Oysa kültürel girişimler parasal olmaktan çok halkın aydınlatılmasına yönelik gelişimlere katkı sağlanmasıdır.

Yapılan ziyaretlerin bir adabının olması gerekiyor. Kitap fuarlarının gezilmesi, semt pazarlarında alışveriş yapılmasından farklı bir olaydır. Aynı zamanda caddelerde ve alışveriş merkezlerinde vitrin bakmaktan da farklıdır. Ziyaretçilerin çoğunun stantların uzağından geçtikleri ne yazarlar ne de kitaplarına karşı yeterince ilgi duymadıkları gözleniyor. Kitap almıyor olsalar bile ürünlere ilgi göstermeleri, yazarlarla görüşüp tanışmaları ve kısa sohbetlerde bulunmaları fuarlara bir ruh kazandıracak, fuardan sonra da belleklerde anımsanacak bir şey bırakabilecektir.

Fuara katılan yayınevi, kitabevi, şair ve yazarların da uymaları gereken şeyler var. Mesele sadece kitap satışı olmayıp, ziyaretçilerle kurulan iletişimlerden mutluluk duyulur olunmalıdır.

Kitap fuarlarının gittikçe ticarete dönüşüyor olması kültürel açıdan büyük olumsuzluktur. Hele de bazı stantlarda 3 tanesi 5 lira gibi anonslar çirkin olmaktadır. Zira tezgahlarda yer alanlar soğan patates olmayıp geceler gündüzlere katılarak bin bir emekle üretilmiş kitaplardır.

Fuar ziyaretlerinde kurallara en iyi uyanların ilkokul ve ana sınıflarındaki çocukların olduğu görülüyor. Onlar hem daha disiplinli hem de Kitaplara karşı ilgili ve duyarlılar. Yazarların, küçücük kollarına imza atmalarından ve onlarla fotoğraf çektirmekten mutluluk duyuyorlar. Bu durum gelecek için umut vericidir. Sekiz yıl önce ilk yapılan Konyaaltı I. Kitap Fuarı’nda bir ilkokul öğrencisi, büyük bir sevinç ve heyecanla “Ohh be.. Canlı bir yazar gördüm” diye çığlık atmış, ben de ona aynı heyecanla bütün kitaplarımdan armağan etmiştim. O günden bugüne, ne yazık ki, bir daha böyle bir mutluluğu paylaşamadık.

Bu yazıyı kaleme almaktaki amacım; kitap fuarlarının sıradan etkinlikler olmadığını vurgulamaya çalışmaktır. Eleştirilerimin nedeni gelecekte, kültürel açıdan daha güzel şeyler görebilme isteğimden kaynaklanıyor.

İnşallah gelecekte, yerel şair ve yazarlara da ithal edilenler kadar önem ve değer verilir. Belediye Başkanları, kapanış günü gülen yüzlerle stantları ziyaret ederek, el sıkışıp “Sizinle onur duyuyoruz” gibi söylemlerde de bulunuyorlar. Dileğimiz bu söylemlerin içtenlikli olması ve bunu kanıtlayan gelişimlerin olması. Bakalım önümüzdeki fuarlarda buna tanık olabilecek miyiz?

Yazdıklarım olumsuz eleştiri olarak değerlendirilebilir. Ama amacım asla bu değildir. Ben sadece bu güzel günlerde daha büyük güzellikler görmek istiyorum. Aslında kentimize böyle üstün nitelikli kültür merkezleri kazandırılması takdire şayan çalışmalardır ve kendimizin gelişiminde kesinlikle büyük payları vardır. Bu değerli merkezlerin açılışını gerçekleştiren Sayın Belediye Başkanlarımıza teşekkürlerimi sunuyor ve onları kutluyorum.

Saygılarımla…
09 Nisan 2018 / Antalya