Engellileri İstismar Edenlerin Çoğunluğu Tanıdıklar -2-

• 16 Ağustos 2017 Çarşamba 10:47:07

-Tabloda yapılan incelemede yer alan bir diğer husus ise, işkence, duygusal şiddet olaylarının daha ziyade yetişkin engellilere yönelik olmasıdır. Buna karşılık ihmal etme (bakımsız ve/veya gözetimsiz bırakma) olaylarında 15 yaş altı engelliler ile 19 yaş üstü engelliler arasında benzer bir dağılım gösterdiği, 16-18 yaş arası engellilerin ihmal etme olaylarının medyaya en az yansıyan olay grubu olduğu görülmektedir. Bu durumun anlamlı bir sosyolojik boyutunun olması tartışmalı bir konu olup, üzerinde ayrıca durulmasında fayda vardır.
Mağdurların Cinsiyetlerine Ve Yıllara Göre Dağılımı
Engelli bireylerin maruz kaldığı olayların cinsiyete göre dağılımı, birbirine yakın bir sayısal dağılım ortaya koymaktadır. Yapılan izlemeye göre 391 olaydaki mağdurların 187’si kadın (%47,83), 185’i erkektir (%47,31) ve 19’unun (%4,86) ise haber içeriğinde geçmediğinden cinsiyeti bilinmemektedir. Bu bağlamda elde edilen diğer bulgular şu şekildedir.
-Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlarda, kadınlar erkeklere göre daha fazla mağdur durumdadır. Kadınlar 157 olayın 124’ünde (%78,98), erkekler ise 33’ünde (%21,02) mağdur durumundadır.
-Fiziksel şiddete maruz kalanların 16’sı kadın (%19,51), 66’sı erkektir (%80,49).
-İhmal etmede yedi kişi kadın (%25), 21 kişi erkektir (%75).
-Duygusal şiddete maruz kalanların yedisi kadın (%29,17), 17’si erkektir (%70,83).
-İnsanlık dışı muameleye maruz kalanların bir kişi kadın (%5,26), 18’i erkektir (%94,74).
-İşkenceye maruz kalanların beşi kadın (%38,46), sekizi ise erkektir (%61,54).
-Sömürü olaylarında ise mağdurların üçü kadın (%42,86), dördü ise erkektir (%57,14).
Mağdurların Engel Türlerine Göre Dağılımı
Fiziksel-cinsel şiddet, istismar ve kötü muamele olaylarının olay mağduru bireylerin engel türlerine göre dağılımları oldukça düşündürücü bir tablo ortaya koymaktadır. 391 engellinin 236’sı zihinsel engelli kategorisindedir. Bu sayı, toplam ihlal mağdurunun %60,3’üne tekabül etmektedir. Bu sayıya çoklu engelli olan 21 mağdur kategorisindeki zihinsel engele sahip bireyler ve otizm/asperger sendromlu bireyler dâhil değildir.
Mağdurların Engel Türleri ve Maruz Kaldıkları Saldırı Tipine Göre Dağılımı
Mağdurun engel türü ve maruz kaldığı olay tipleri bakımından birden fazla parametre ortaya koymaktadır. Bu bağlamda olay kategorisi bakımından dikey perspektiften yapılan incelemede aşağıdaki bulgular tespit edilmiştir:
-Cinsel istismar olaylarının 141 olay ile en fazla rastlanılan olay tipi olduğu görülmektedir.
-Toplam içindeki 24 cinsel taciz ve tecavüz olaylarıyla birlikte düşünüldüğünde cinsel istismar olaylarının, toplam olay içindeki ağırlığının, daha önceki bölümlerde de gösterildiği üzere çok yüksek olduğu ortaya çıkmaktadır.
-Fiziksel şiddet (86 olay), ihmal etme (29 olay), duygusal şiddet (24 olay) ve insanlık dışı muamele tüm olaylar kategorisinde en çok görülen olay tipi olarak dikkat çekmektedir.
-Sömürü odaklı olay sayısının (yedi olayın) toplam olay içerisinde çok az sayıda yer tuttuğu dikkat çekmektedir. Birçok engelli bireyin özellikle de genç ya da çocuk engellinin sokaklarda dilendiği/dilendirildiği düşünüldüğünde bu olayların medyanın ve adli makamların etkin takip mekanizmasının dışında kaldığı düşünülebilir.
Tablonun Yatay Eksende Değerlendirmesinde İse Şu Bulgular Tespit Edilmiştir:
-Saldırıya uğrayan zihinsel engellilerin en çok maruz kaldıkları saldırı tipi, cinsel içeriklidir. Bu bağlamda, 126’sı cinsel istismar, 12’si ise cinsel taciz/tecavüz olmak üzere, toplamda 138 zihinsel engelli kişi cinsel içerikli saldırıya maruz kalmıştır.
-Maruz kalınan saldırı tipine göre en çok mağduriyet yaşayan engellilik türleri arasında ikinci sırada ortopedik engelliler gelmektedir. Toplamda 44 haberde karşımıza çıkan bu grup, 17 olay ile en fazla fiziksel saldırının mağduru konumundadır.
-Çoklu engel grubu, olay mağduru kategorisinde üçüncü sıradadır. Toplam 37 olayın yaşandığı bu kategorideki mağdurların birçoğu (daha önce de belirtildiği üzere) zihinsel engellilerin bulunduğu çoklu engelli kategorisindedir.
-Genel olaylar içerisinde zihinsel engelliler daha ziyade cinsel temelli saldırılara maruz kalmakla birlikte, tüm ihlal tipleri bakımından da mağdur olduğu, diğer engel gruplarının ise daha ziyade fiziksel şiddet, insanlık dışı muamele, duygusal şiddet vb. kategorilerde ihlal/saldırı mağduru olduğu gözlenmektedir.
-Araştırmada aşağılama, alay etme vb. davranışları içeren duygusal şiddet kategorisinde, görme ve ortopedik engellilerin en çok olaya maruz kalan grup olduğu dikkat çekmektedir.
Olayların Faillerine ve Yıllara Göre Dağılımı
Engelli bireylere yönelik saldırıların hangi kesimden geldiğine dair yapılan incelemelerde; 391 olaydaki saldırıların 94’ü yakın-uzak akraba, komşu ya da mahalleli gibi tanıdık kişiler tarafından (%24,04), 89’u tanımadıkları yabancı kişiler tarafından (%22,76), 88’i kamu görevlileri tarafından (%22,51), 50’si aile bireyleri tarafından (%12,79) gerçekleştiği görülmüştür. Bu noktada, engelli bireylerin maruz kaldığı olayların çoğunun, %36,83’ünün mağdurun çok yakın çevresinden (aile-yakın çevreden) geldiği ve bu açıdan engelli bireyin belki de en çok riske maruz kaldığı grubun bu grup olduğu görülmüştür.
Diğer yandan engellilere yönelik en yüksek oranda saldırıda bulunan gruplardan birinin (%33,51 ile) kamu görevlilerinden olması ise düşündürücü bir konu olmuştur. Bu olaylarda saldırıyı gerçekleştiren kamu görevlisinin, bizzat engelli bireyin hizmet aldığı ve gözetiminden sorumlu kişiler olduğu görülmüştür. Engelli bireylere aile-yakın çevre ve kamu görevlilerden kaynaklanan saldırılardaki ortak özellik dikkate alındığında, engellinin doğrudan temas ettiği kişiler olması bakımından, maruz kaldığı riskin yüksekliği açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır.
Engelli bireylerin bu gruplar dışında saldırıya maruz kaldığı olayların 43’ü özel kurum görevlisinden (%11,00), 14’ü faili meçhul (%3,58), sekizi birden fazla failden (%2,05) ve beşi ise haberlerde adı verilmeyen faillerden (%1,28) gelmiştir.
Vakaların İllere ve Yıllara Göre Dağılımı
Olayların yaşandığı illerin dağılımı incelendiğinde ise; 391 olaydaki saldırıların 39’unun İstanbul’da (%9,97), 26’sının Antalya’da (%6,65), 24’ünün İzmir’de (%6,14), 21’inin Adana’da (%5,37) ve 20’sinin Diyarbakır’da (%5,12) gerçekleştiği görülmüştür.
Olayların Geçtiği Yerlere ve Yıllara Göre Dağılımı
Engelli bireylerin maruz kaldıkları fiziksel-cinsel şiddet, istismar ve kötü muamele olaylarının geçtiği yerler incelendiğinde; 391 olaydaki saldırıların 61’inin mağdurun kendi evinde (%15,60), 48’inin sokak-cadde vb. kentsel alanların insan sirkülasyonunun az olduğu noktalarında (%12,28), 33’ünün mağdurun evi dışındaki meskenlerde (%8,44), 26’sının okulda (%6,65) ve 20’si ise cezaevlerinde (%5,12) gerçekleştiği görülmüştür.
Bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere saldırılar en çok mağdurun kendi evinde gerçekleşmiştir. Bu bağlamda evde gerçekleşen saldırıların evde olan ya da eve rahatça giriş-çıkış imkânına sahip olan aile bireyi, komşu, mahalleli ya da akrabalar gibi engelliyi tanıyan bireylerden kaynaklandığını ifade etmek yanlış olmayacaktır. Kaldı ki olayların faillerinin ortaya koyduğu ve daha önceki başlıklarda paylaşılan veriler bunu doğrular niteliktedir.
-Devam Edecek-

Ali Haydar Koyun
Yazar/Engelli Aktivist