KÖPRÜLÜ AYŞE HATUN...

• 21 Mayıs 2017 Pazar 09:30:46

Muharrem Ceylan
Araştırmacı-Yazar
[email protected]

Dostlar zaman,zaman telefon açıp sorarlar...
Bafradayız namazı veya Cuma Namazını hangi camide kılalım...?
Genellikle onlara Camii Kebiri,Büyük Camiyi öneririm...
Edadan sonra Bu Mabedde huzur bulduklarını,çok başka Ruh İklimlerine sürüklendiklerini ifade ederler...

Mabed ilk defa Anadulu Beylikler Döneminin BAVRA BEYLERİNDEN;
Hızır Beyle,Emirza Bey tarafından 15.yy sonlarına kadar sık,sık kullanılan mekanlardandır.
Bu günkü haliyle Köprülü Mehmet Paşanın eşi Ayşe Hatun tarafından yaptırılmıştır...
Yapım tarıhi Miladi 1672 olarak KAPI GİRİŞİNDEKİ KİTABESİNDEN ANLAŞILMAKTADIR...

Banisinin,aynı zamanda Köprü Voyvodası Yusuf Ağanın kızı olan Ayşe Hatun.Bafrmıza Müslüman-Türk Kültürünün,Örnek Eserlerinden olan taş işçiliği ile harika bu Cami ile birlikte;Bafra Bedesten Çarşısını ve bir de hamam kazandırmıştır...
Caminin içerisindeki minber SELÇUKLULAR DÖNEMİ eserlerindendir,ahşap olarak inşaa edilen ilk yapıdan kalmadır....

Peki kimdir bu AYŞE HATUN......?

Köprülü Ayşe Hatun,takriben 1612 yılında Amasya Sancağının Köprü Kazasında,Köprü Voyvodası Yusuf Ağanın kızı olarak dünyaya geldi...

Vovodalık,17.yy başından başlayarak Osmanlıda Devlet Gelirlerini,birinin taksitle ödeyeceğini kefil göstererek toplayan kişi..Eyalet Valileri ve Sancak Mutasarrıfları kendilerine bağlanan,eyalet ve sancakların kazalarına kendi kapu kullarından veya bölgenin ileri gelenlerinden birini voyvoda olarak tayin ederlerdi..Timar ve Zaamet Usulünün geçerli olduğu yerlerde Voyvodalar sadece Mukataat ve Hass kısmını toplarlardı..İşte Köprü Voyvodası Yusuf Ağanın kızı olan Ayşe Hatun babadan varlıklı bir aileden doğmuştu..

1632 yılında,o günlerde Anadoluda serbest dolaşan,Amasyada ikamet eden daha sonra hanımının memleketi Köprü ile anılacak olan,Köprülü Mehmet Paşa ile izdivaçta bulundu..Fazıl Ahmet Paşa,Fazıl Mustafa Paşa ve dört kızının Köprülü Mehmet Paşadan dünyaya geldiği bilinmektedir...
Çok hamiyyetperver olan bu deha kadının başta Vezirköprü ve Bafra ilçelerinde olmak üzere o günün Osmanlı Coğrafyasında bir çok Vakıf Eserleri bulunmaktadır...

Bafra ile ilgisi,kızlarından biri yada annesi ile alakalı olabileceğini bazı araştırmacılar ifade etmektedir...Kızlarından biri Merzifonlu Kara Mustafa Paşa,biri Abaza Siyavuş Paşa ile evli olduğunu tarihler bize söylemektedir...Birinin çocuk yaşlarda vefat ettiği düşünülürse dördüncüsünün Bafra ile bağlantısı olabilir...Ya da Ayşe Hatunun Annesinin Bafralı olduğu ifade edilebilir..
Köprülü Mehmet Paşanın Kızılırmak’ın sağına Vezirköprü ile Bafra arasına bir patika yol yaptırdığı düşünülürse Bafraya verdiği önem ortaya çıkar....

Tam ellidört yıl süren,Tarihimizde KÖPRÜLÜLER DEVRİ olarak anılan; 1656-1710 tarihleri arasında,eşini,iki oğlunu,iki damadını ve bir torununu DEVLETİ ALİYEYE Sadrazam olarak yetiştirip veren bu Ulu Kadını Rahmet ve Minnetle anıyoruz...

Oğlu ile sefere çıkacak kadar cesur olan bu kadın,sağlığına da oldukça önem verir,Özel Doktorunu yanından hiç ayırmazmış...
Kanuninin yolundan giden Saraylı Kadın...

’Halk içinde müteber bir nesne yok Devlet gibi...
Olmaya Devlet Cihanda bir nefes sıhhat gibi...’

Bu gün Üniversitelerde birçok bilimsel araştırmaya konu olan bu Büyük Kadın,Hayatı ve Eserleri ile gelecek nesilleri büyülemeye devam edecektir....
Benim ilgilenenlere internetten kolayca bulacakları bir ilmi makale tavsiyem olacaktır..’Osmanlılar Döneminde Güçlü Bir Kadın Bani:Ayşe Hanım..Yardımcı Doç.Dr.Sultan Murat Topçu,Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi,Sanat Tarihi Bölümü;stopç[email protected]

Kocası Köprülü Mehmet Paşanın Sadareti sırasında yaptığı bazı uygulamaları tasvip etmediğinden,kendini Köprülü Fazıl Ahmet Paşanın Validesi Ayşe Hatun olarak anılmasını yerinde bulmuştur...

Bafra Ulu Caminin inşasından iki yıl sonra vefat eden Ayşe Hatunun kabri İstanbulda Divan Yolunda,İkinci Mahmut Türbesi karşısında;İkinci Abdülhamit Hanın kabri ile karşı karşıya,Köprülü Mehmet Paşa Külliyesi haziresinde bulunmaktadır...

Bafra Büyük Camii Haziresinde metfun kişilerin en önemlisi.Canikli Hacı Ali Paşanın oğlu;Battal Hacı Hüseyin Paşadır,
Devleti Aliye ye büyük hizmetleri bulunan bu zat,Hac Bakanlığı,Mısır Kahire Ordu Komutanlığı,Vezirlik rütbesi ile Trabzon Valiliği,Erzurum Valisi ve Canik Vergi Memuru iken miladi 1901 senesinde vefat etmiştir...Zevcesi de yanıbaşında metfundur....

KÖPRÜLÜ AYŞE HATUN....

kültürümüzün narin nazik şahsiyeti
köprülü fazıl ahmet paşanın valideleri
servetini türk-islam medeniyetine vakfeden
kıskanılacak nadide kadın
bafra camii kebir
bedesten ve diğerleri
senin gıptayla bakılacak eserlerin
vezirköprü de
taşköprü de
anadolu da
rumeli de onlarcası
divanyolunda kabrinde fatihalarla uyu
duamızdır
kıyamete dek
torunlarının kalplerindesin
eserlerin
hala ilk günkü gibi diri