TÜRK TARİHİNDE MADALYA

• 20 Aralık 2016 Salı 15:50:54

TÜRK TARİHİNDE MADALYA YAHYA AKSOY
Savaşlarda başarı ve kahramanlık gösterenlere, sportif faaliyetlerde başarı gösterenlere , güzel sanatla ilgili sergi ve yarışmalarda derece alanlara veya önemli bir neden için ilgililere hatıra olarak bir berat ile birlikte verilen altın ve diğer madenlerden yapılmış madalyalar ,üzerlerinde devlete ait semboller bulunan nişanlardır.
Gögüslere takılan ve bir berat ile birlikte verilen nişanlar, devlete yapılmış üstün hizmetleri sembolüze ederler.
Eski Türk Boyları kendilerine özgü bazı semboller kullanmışlardı. Tuğ , sorguç,çelenk ve nişan gibi isimlerle anılmıştır. Savaşlarda fedakârlık göstereenlere, kıymetli madenlerden yapılan ve başa takılan semboller sahiplerine verilmekteydi.
1730 dan sonra 1.Mahmut zamanında çıkarılan onun tuğra’sını taşıyan ve üzerinde bazı resimler bulunan "FERAHİ" adını taşıyan, altından olan dört köşeli ilk madalyadan sonra, 1754 de III.Osman zamanında çıkarılan sikke reformu nedeniyle" SİKKE-İ CEDİT" madalyası altından basılmıştı. 1801 de "VAKAY-I MISRIYE" madalyası altından, 1824 de "HİLÂL-I OSMAN" madalyası altın, 1831 de "İŞKODRA MADALYASI" altın,gümüş ,bakır, 1838 de "HÜKÂR İSKELESİ" madalyası ve 1839 da" İFTİHAR" madalyası altın ve gümüşten basılmıştı.
Görüldüğü gibi madalyalar, yalnız savaşlarda değil, önemli olaylar nedeniyle de bastırılmıştı.
1844 de sikke reformu nedeniyle çıkarılan "TASHİHİ AYAR" ile 1848 de Ayasofya Camisinin onarımında hizmeti geçenlere " TAMİR-İ AYASOFYA" madalyası basıldı.
1840 -1919 yılları arasında Osmanlı Padişahları zamanında çıkarılan madalyalar şöyle :
1- I.Abdülhamit Devrinde (1839-1861), ondokuz madalya bastırılmış olup, bunlardan sekizi savaş nedeniyle, diğerleri önemli olayları anma amacıyla çıkarılmıştır.
2-Abdülaziz Devrinde (1861-1876), ikisi savaş ve diğerleri değişik konularda yedi madalya basılmış.
3- II.Abdülhamit Devri (1876-1909), savaş ve diğer konularla ilgili olarak onyedi madalya çıkarılmıştır.
4-V.Mehmet (Sultan Reşat) Devrinde (1909-1918), savaş ve diğer önemli olaylar nedeniyle ondört madalya basılmılmıştır.
Ödüllendirme , özendirme ve teşvik amacıyla çıkarılan altın, gümüş, pirinç ve bakırdan yapılan madalyalar, askerî konulardan başka , toplum yaşamını derinden etkileyen sosyal, kültürel ve mali olaylar içinde çıkarılmıştır.
Madalya almaya hak kazananlara,madalyanın, ne maksatla, ne zaman ve kime verildiğini belirten bir belge verilmektedir ki bu belgeye "BERAT" denir.Madalya, berat ile değer kazanır.
Mustafa kemal Paşa,"Bu milletin evlatlarının fedakârlıkları, kahramanlıkları için ölçü bulunmaz" demiş ve insanüstü çaba ve fedakârlıklar gösterenleri takdir ve yüceltmek amacıyle bir madalya çıkarılmasını emir vermiştir.
Kurtuluş Savaşımızla İstiklâline kavuşan Türk Milleti’nin, büyük devlet adamı ve başkomutan Gazi Mustafa Kemal’in önderliğinde kurduğu Türkiye Cumhuriyeti, T.B.M.M.’de " İSTİKLÂL MADALYASI " Yasasını görüşerek, Saruhan milletvekili Mustafa Necati Bey’in hazırladığı "MİLLİ DAVA UĞRUNDA ÇARPIŞANLARIN ÖDÜLLENDİRİLMELERİ KANUN TASARISI"nı kabul etmiştir.
Yüce ve şerefi çok büyük olan "İstiklâl Madalyası", başta Ulu Önder Atatürk olmak üzere,onunla başbaşa, kolkola Ulusun kurtuluşu uğrunda cephede ve cephe gerisinde savaşanlara ve İstiklâl Savaşı’nın kazanılmasında yardımcı olanlara,Büyük Türk Milletine bir vatan hediye eden Kahraman Gazilerimize ve Şehitlerimize verilmiştir.
29.11.1920 günü TBMM ’de 66 Kanun Numarası ile kabul edilen "İSTİKLÂL MADALYASI KONUNU" 1. VE 2. Maddesi :
1-İstiklâl Madalyası , bizzat kıta başında (cephede veya iç isyanlarda) kahramanlık ve fedakârlık gösteren devlet büyüklerine, amirlerine ve subaylara, Milli Ordu Kahramanlarına ve cephe gerisinde yüce maksadın oluşmasında büyük çalışma gösterenlerle millî istiklâl uğrunda hayatını fade eden şehitlerin büyük oğluna veya ailesine verilir.
2- Haklı ve yasal davamızı ortaya atan ve savunan Büyük Millet meclisi üyelerine de birer adet verilir...
Daha sonra çıkarılan 381 Sayılı kanunla ," Üstün hizmet ve fedakârlıkları görülenlere verilecek olan İstiklâl Madalyası, istiklâl mücadelesinin ve savaşların başlangıcı olan 15 Mayıs 1919’dan seferberliğin bitiş tarihi olan 1 Kasım 1923’e kadar hizmeti geçenlere verilir" maddesi 12 Aralık 1923 ’te yasalaşmıştır.
Zamanla İstiklâl Madalyası Kanunu ve yönetmeliği değişikliklere uğramıştır.İstiklâl Madalyasının tanıtılması maksadıyla , değişik tarihlerde posta pulları da basılmıştır.