SADAK'IN TARİHİ (satala, satağ, sadak)

• 16 Şubat 2014 Pazar 01:12:24

Okuduğunuz yazı Günün Yazısı olarak seçilmiştir.

Satala Anadolu’nun kuzey ve doğusunun kesiştiği bir vadide doğu batı istikametinde uzanan Kelkit ırmağı ile Kapodokya ya, Bayburt Trabzon yoluyla Karadeniz’e . Erzıncan dan Fırat Vadisiyle Mezopotamya’ya bağlanan önemli bir noktada bulunması yolların kesişme noktası olmuştur. Bu nedenle önemli bir merkez durumunda bir yerdir Hitit ve Urartuların ve hakimiyetinde kalmışsada bu konuda fazla bir bilgi yoktur. Ermenilerin gayl get (kel - kit) ırmağı diye bildikleri kelkit ırmağı nın yukarı kısmındaki Satağ olduğu ve Roma impğaratorunun genişlemesiyle Romalıların eline geçtiği dir. Doğu’da Perslere karşı önemli bir üst olduğudur. İlk lejyon imparator Sezar zamanında XI. Flasa mö 15 de Satağ ı Roma topraklarına katmış ve bu tarihten sonra kentin ismi Roma kaynaklarında Satala olarak geçmektedir. Daha sonra tahta çıkan Agustos 150 yılında Roma savunmasını yeniden yapılandırmış 28 lejyon kenti oluşturmuş bunlardan Doğu’da sınır boyunda Satala ve Malatyayı yeni lejyon kentı yapmıştır. XVI Apollinais komutan olarak Satala ya atanmıştır .Roma’nın ikiye ayrıldığı 390 yılına kadar lejyonların kaldığı Satala da daha sonra Doğu Roma Bizans’ın önemli bir kalesi olmuş 530 da Bizans -Pers savaşı olmuş ve bu savaş tarihçiler tarafından Bizans’ın zaferi olarak yazılmıştır (satala savunma savaşı) yıkılan kale imparator Justınnais tarafından535 de yeniden yapılmıştır. Aynı dönemde yapılan kentdışındaki kemerler bir yapıya ait olduğu Arkeologlar tarafından tahmin ediliyo.r .Saray,hamam, yada manastır olabilir yapılacak bir kazıyla bu konu aydınlatıla bilir . ( bu gün söylenen su kemeri söylentidir ve hiç bir kanıtı ve mantığı yoktur.
Daha sonra pers(İran) kralı II.Muzaffer Khusrau tarafından 590 yılında işgal edildiysede 607 de tekrar Bizanslılar geri aldilar.
4. Yüz yıldan itibaren önemli bir Hiristiyanlık merkezi olmuştur.325 de toplanan ve 4 incilin kabul edildiği İznik Konseyi’ne Evethrus adında piskopos Satalayı temsilen katılmıştır.. Satala piscoposlarının isimleri kaynaklarda mevcutturEvethrus 525 ,Elpridus 560,Poemenus 378,Anatolius. 451,Apipheulinus 458,Gregori.692, Phip 879,Cosmos 1256 yılları
701 de Emeviler tarafından feth edildiysede Emeviler hakimiyet kuramadılar 1050 Tuğrul şah ın zamanında türkleşmeye başladı , Saltuklu Beyliği’nin hakimiyetine girdi.Bir dönem Akkoyulu ve Karakoyunluların hakimiyet kurma çatışmalarında bölge büyük tahribat gördü. Fakat bu fetıhler kalıcı olmadı. Pontus Krallığı’nın hakimiyeti 1461 e kadar sürdü Fatih’in Trabzon Seferiyle osmanlılara katıldı. Osmanlı kaynaklarında Bayburt sancağına bağlı Kelkit- i Sadak nahiyesidir( Bayburt sancağı tahrir defteri 1516) Osmanlı kayıtlarında Kelkit bir bölge ismidir ve Kelkit ırmağı vadisine verilen isimdir. Bu gün ilçe olan Kelkit Osmanlı kaynaklarında Nefsi Çiflik olarak geçer 1840 da Osmanlı yeni yönetim reformuyla nahıye olan Kelkit- Sadak , köy yapılmış ve Çiflik kaza yapilmıştır. Kelkit ismi bu tarihten sonra Çiflik için kullanılmıştır. Sadağın nüfusu 1840 da 349 er kişi ve 120 hanedir.

Nafiz Nayir 15 Şubat 2014