ERCİŞ'TE TOPLU YEMEKLER

• 30 Haziran 2012 Cumartesi 14:10:01

ERCİŞ’TE TOPLU YEMEKLER


Toplumumuzda aile sofrasının yanında, birbirini tanıyan veya tanımayan kişilerin, ailelerin katıldıkları toplu yemekler vardır. Bu toplu yemekler insanlar arasındaki ilişkileri kuvvetlendiren, samimiyeti artıran, sevgi ve saygıyı pekiştiren, küsleri barıştıran ve dolaysıyla insanları bir araya getiren önemli yemeklerdir. Erciş’te verilen bu toplu yemeklerden bazılarını sizlerin ilgi ve bilgisine sunuyorum.

1- Düğün Yemeği: Düğüne çağrılanlara verilen yemektir. Bu yemek bölgeye ve ekonomik şartlara göre değişir. Erciş’te bu yemek oğlan evi tarafından verilir. Yemeğe yakın akrabalar, komşular ve o ailenin dost ve yakınları çağrılır. Düğün günü verilen bu yemekte değişik yemek çeşitleri verildiği gibi sadece et kavurma, pilav, cacık ve salata da verilmektedir. Şehirde çok nadir olmak üzere köylerimizin çoğunda düğün günü yemek yenildikten sonra ortaya sini (tepsi) konularak para toplanır. Bu para toplama olayı düğün sahibine destek olmak amacıyla yapılr. Para atılırken de düğün sahibine en yakın kişiler ve köyün büyüklerinin tavrı beklenir. Bu kişilerin attığı paraya göre hareket edilir. Çok yakın akrabaların veya orada bulunan büyüğün attığı paranın üstünde para atılmaz. Para atma büyük meblağdan başlayarak yavaş yavaş azalarak devam eder. Herkes düğün sahibine yakınlığa, uzaklığa veya konumuna göre para atar. Burada geleneğe büyük önem verilir. Toplum içinde belli yeri olan saygın birinin veya büyüğün attığı paranın üstünde para atmak hoş karşılanmaz. Toplanan para sayılarak damadın babasına teslim edilir. Şehir merkezinde sini getirme olayı pek yoktur. Bunun yerine düğün günü nişan merasimi yapılırken geline bilezik, altın ve damada da para gibi takılar takılır. Takılar gelin ve damada kalır. Bu takıların büyük bir kısmı karşılıklıdır. Gelene gidilir, hediye getirene bir üst hediye götürülür.

2- Sağdıç Yemeği: Sağdıcın kendisinin ve damadın arkadaşlarının davet edildiği yemektir. Erciş’te sağdıçlık, düğün geleneği içinde başlı başına bir bölümdür. Yıllar önce sağdıçlık için kavgaların olduğu, damada sağdıç olmak için yarışların yapıldığı bilinmektedir. Sağdıç seçimi için “Çay-Çörek” adı altında damat adayı tarafından düğünden bir gün önce arkadaşlarına kahvaltı verilir ve o kahvaltıda sağdıç seçimi yapılırdı. Günümüzde yine bu gelenek devam etse de çoğunluk sağdıçlar önceden belirlenmekte, akraba ve dostlara da bu durum ilan edilmektedir. Sağdıç olan kişi düğün sabahı arkadaşlarını ve damadın erkek arkadaş ve akrabalarını yemeğe alır. Yemeğe 50 ile 100 kişi arasında davetli katılır. Bu yemekler genellikle sağdıcın evinde verilir. Ama son zamanlarda bu yemeği lokantada verenlerde vardır. Yemek çeşitleri ve katılacakların sayısı önceden kararlaştırılarak lokanta sahiplerine bildirilir. Sayıya ve belirtilen çeşide göre yemek hazırlanır.

3- Sünnet Yemeği: Sünnet düğününde mevlitten sonra verilen yemektir. Sünnetin yapılacağı günün öğle yemeğine sünnet olacak aile tarafından akrabalar, komşular ve dostlar çağrılır. Önce mevlit okutulur. Mevlit okunduktan sonra yemeğe geçilir. Bu arada sünnet olacakların sünneti yapılır. Davete icabet edenlere değişik yemek çeşitleri ikram edildiği gibi, sadece et kavurma, pilav, cacık, salata, tatlı ve meşrubat da verilmektedir.

4- Taziye Yemeği: Cenaze evinde süreki oturanlara ve yemek saatinde taziyeye gelenlere verilen yemektir. Erciş’te taziye evlerinde çok mecburi olmadıkça yemek yapılmaz. Eskiden taziye evlerine yemek komşulardan gelirdi. Bazen 20 ile 100 kişi arasında oturanların olduğu taziye evlerine, her saat olduğu gibi yemek esnasında da gelenler olur. Bu nedenle özellikle taziye de sürekli oturanların yemesi için komşular tarafından tencerelerle yemek getirilir, yine onlar tarafından servis yapılırdı. Son yıllarda daha kolay olduğu için taziyelerde iyi yemek yapan aşçılardan biri getirtilerek ona yemek yaptırılmaya başlandı. Bu yemeğe para olarak ortak olmak isteyenler hazırlanan listeye isimlerini yazdırarak iştirak ederler. Kaç gün oturulacaksa bütün masraflar yazılır ve listede ismi olanların sayısına bölünerek yemek bedeli ödenir. Taziye yemeklerinde bazen 200’den fazla kişiye yemek servisi yapılır. Köylerimizde ise bu sayı çok çok yukarılara çıkmaktadır. Eskiden değişik evlerden yemek geldiği için yemekler de farklı farklıydı. Kurufasulye, dolma çeşitleri, köfte, sebzeli et yemekleri, lahmacun gibi yemek çeşitlerinin geldiği taziye evlerinde son yıllarda hep aynı çeşit yemek verilmeye başlandı. Son yılların taziye mönüsü et kavurma, pilav, cacık ve salatadır.

5- İftar Yemeği: Ramazan ayında akrabalara, dostlara, komşulara ve fakirlere verilen yemektir. İftar yemeği genelde davetle ve evlerde verilen bir yemektir. Kimler iftara alınacaksa birkaç gün önceden kararlaştırılır ve davet yapılr. Genelde akrabalar, dostlar ve komşular arasında verilen iftar yemekleri karşılıklı olarak Ramazan Ayı boyunca devam eder. Son yıllarda Erciş merkezde yardıma muhtaç insanlara toplu iftar yemeğini Belediye İftar çadırında, Sivil Toplum Örgütleri ve diğer bazı kuruluşlar da diğer sosyal tesislerde veya lokantalarda vermektedir. Bu da gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır.

İftar yemeğinde ezandan birkaç dakika önce masalara oturulur; zeytin, hurma, peynir gibi yiyeceklerle iftar açılır; sonra da çorba, etli yemek, pilav ve tatlı yenir. Yemekten sonra topluca dua edilir.

6- Hacı Yemeği: Hacdan dönenlerin yakın akrabalarına, dostlarına ve ziyarete gelenlere verilen yemektir. Erciş’te buna”Hac Yemeği” veya Hac Pilavı” denir. Hacılar döndükten sonra akrabaları, dostları, komşuları ve tanıyanlar evlerine giderek onları ziyaret ederler. Bu nedenle hacılar bir süre evlerinde oturur dışarı çıkmazlar. Bu arada ziyarete gelenlere zemzem suyu, hurma, yemek ve değişik hediyeler verilir. Üç gün içinde ziyarete gelenlere çoğunlukla yemek verilir. Yemeğin mönüsü et kavurma, pilav ve baklavadır.

Hacıların uğurlanışı da dönüşleri de törenle olur. Hacca gideceklerin evlerine ziyarete gidilir. Kendilerine yolluk götürülür. Bunlar baklava, çikolata gibi tatlılar olduğu gibi, değişik giysi çeşitleri de olablir. Hacılar da dönüşte yakınlarına armağanlar getirir.

7- Barış Yemeği:. Dargınları ve küsleri barıştırmak için verilen yemektir. Toplu yemeklerden davetli sayısı en fazla olan yemektir. Bu yemeğe genellikle barışın olmasını sağlayanlar (yöneticiler), hatırı sayılı insanlar, çevredeki belirli kişiler ve küs olan taraflar katılır. Bu sayı 500 ile 2000 arasında değişmektedir. Yemeğin amacı küsülü olan tarafları bir araya getirmek, aradaki dargınlığı ve soğukluğu kaldırmak, ileride doğması muhtemel kötü olayların önüne geçmektir. Bunun için iki taraf arasında arabulucular gider gelir. Barış olabileceği kesinleştikten sonra yemek verilecek yer belirlenir. Bu belirlemeden sonra barışı için uğraşanlar, arada olan hatırı sayılı kişiler ve iki tarafın tüm akraba, eş ve dostları yemeğe çağrılır. Yemekten önce ve sonra konuşma yapıldıktan sonra dua edilir.

8- Ölüm Yıldönümü Yemeği: Maddi durumu iyi olanların ölen baba, anne ve diğer akrabaları için ölüm yıldönümünde verdikleri yemektir. Önce davet edilen hocalar tarafından mevlit okunur, ardından yıldönmüne katılan davetlilere yemek verilir. Yıldönümü yemeklerine 100 kişi çağrıldığı gibi 2000 kişi de çağrılabilmektedir. İlçede son yıllarda yaygınlaşmaya başlayan toplu yemeklerden bir tanesidir.

Son olarak özetleyerek verdiğimiz bu toplu yemeklerde yapılan çeşitli dualardan bir tanesini örnek vererek bitirmek istiyorum:

Bizi yediren, içiren ve Müslümanlardan eyleyen Allah’a hamd olsun. Bereket bu yenilenlerin sahibine ve yiyenlerin üzerine olsun. Allahım! Nimetini daim eyle. Dinimizi ayakta tut. Evlatlarımızı alim ve salihlerden eyle ve zalimleri onlara musallat etme. Allahım! Fatiha suresinin sırrı hürmetine nimetini çok artır.

Selahattin KOŞAR