EDVARD BAYIROĞLU MİJİT

ENE-SAY, ULU ANA veya YENİSEY olarak anılan Yenisey Vadisi’nin hadda tarih öncesinde Biritanya ve takım adalarının ayrıca,Grönland ve islanda Adalarının ilk ve gerçek sahibi gerçek yerlileri Tuvalı Türkleridir. Geçmiş dönemlerin birinde buzullar eriyib güneye akın eddiğinde –bugün İngiliz Tuvalı Takım Adaları olarak, dün Tuvalı olarak anılan - bu adaların Tuvalı Türkleri’nin olduğu ve adalar canlılarının tamamen soğukdan ölmüş oldukları tarihde gizlidir.Yenisey Vadisi’nden ve Buryat’a kadar uzanan bölgede yaşayan Tuva Türkleri’nin çoğunu da Moğollar istila anında katletmişlerdir. Tuva Türk Halkı, ‘Sovyet İhtilâli’ ile tekrar bir soykırım daha yemişdir.Topraklarının çoğuna,Ruslarca el konmuşdur. Özellikle de Stalin döneminde soykırıma ve sürgüne mâruz bırakılmışlardır.
Tuva Siyasi Lideri Buyan BADIRGI tarafından (1921-1927 ) de Tuva Türk Cumhuriyeti kurulmuşdur. Tarihde yüz milyonluk Tuvalılar bu gün, Rusya Federasyonu’na bağlı özerk bir cumhuriyet olarak yarım milyon nüfusuyula hayatını sürdürmekdedir.
Bayıroğlu Mijit, Tuvalı Türk Özerk Cumhuriyeti’ndendir.’Rusya Federasyonu Yazarlar Birliği’ üyesidir.Tuva ve Rus dillerinde yazmakdadır. Yazar E.Bayıroğlu Mijit, 22.04.1961 de Tuva Türk Cumhuriyeti Ulug-Hem (Yenisey) İlinde doğmuşdur.’Gorki’ adındaki ‘Literatür Enstitüsü’nü 1993 senesinde tamamlamışdır. “Tuva’nın Kitap Yayın Merkezi”nde ve “Ulug-Hem” (Yenisey) Dergisi’nde editör olup “Tuva Gençleri” Gazetesi’nin baş redaktörüdür.”Edist Vineyya Turksiya” da yani, “Dünya Türk Birliği’nde üyedir. “Kök –Oğul” adındaki “Kültür San’at Merkezi”nde görev yapmışdır.
“Tuva Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Bölümü”nde çalışmakdadır. Yedi şiir antoloji kitabının sahibi,”kimsin Sübedey Bahadır?”,”Çirgilçinner ( ılgınlar )” “Örgül”, “Külteğin”, “Oytulaaş (Oyulu ağaç)”, “Geyik Yüreği” adında çok sayıda tiyatro eserinin yanı sıra “Odlu Boynuzun Serüvenleri” diye tiyatro gösterimine sunulmuş masalın yazarıdır.

ENE-SAY: ULU ANA ( YENİSEY )

ULUĞ-HEMİM ERGİM – NE İYİN
( HEPİMİZİN YÜCESİ SEVGİLİM- NE İYİSİN )

Uygu-dış çok şapkın agımında
(Uyku rahatsınz tiz mecraında)
Ulus çonnuñ yörelderi siñgen,
(Ulus- nüfusun yöreleri sığıngan,)
Ene-Say dep erte-burun attıg
(‘ulu –Ana’ diye, erken kadim,namlı.)
Enereldig Ulug-Hemim ergim.
( Anaların eli hepimizin yücesi sevgilim.)

Sayan bile tañdı- Uula sınar
( Sayan ile tamgalandı ufalanıb kırıla,)
Çayattıngan şiveler boop kamnaan,
( Alışkanlık tığlar boğulur korunmayan,)
Ederge – hek bazarga kök bolur,
( Kadere hak yeniden kök olur,)
Elbek, baylak Ulug–Hemim ergim.
( ‘Elbeyi’ varsıl hepimizin yücesi sevgilim.)

Demir-salın şıgjap algan buura,
( Demir- Salın yönlensin buğra obasına,)
Deñger attıg hayırakan daglar,
( Semirgen adlı hayırakan dağlar,)
Kamık çonun kadagalap, turar
( Kamu çoğunluğun çıban uclarını kökler )
Hayıralıg Ulug-Hemim ergim.
( Hayır alan hepimizin yücesi sevgilim.)

Möñge noogan ezimner deg çımçak,
(Ilık yeşil esen pehlivan gibisin Buzdağı.)
Möñgünnelgen hemneri deg höglüg,
( Ebedi sim kemer takmış gibi keyifli.)
Hülümzürüü hün deg çıraan çonnug
( Gülümseyen gün gibi, çırağan semirli,)
Küjür çurtüm-Ulug-Hemim ergim.
( Kaşır yurdum hepimizin yücesi sevgilim.)

Edvard Bayıroğlu MİJİT ( MECİT)

Tuvaca’dan türkceye çeviren
Araşdırmacı yazar: Yusuf ÖZKARA
6.12.2012