Türk-İslam âlimleri serisi – 41

Ebü’l-Hasan A M İ R İ
D. H. ? – Ö. H. 381 (992)

Hicri üçüncü asır başında doğmuştur,
Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur,
Nişabur’lu hatırı sayılır aileye mensuptur,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Beni Âmir denen Arap oymağındandır,
Babası da Hanefi fakihlerindendir,
Buhara kadılığı yapmış bir kişidir,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Hasan, ilk tahsilini Nişabur’da yapmış,
Filozof Belhi’nin derslerine katılmış,
Nişabur’lu filozof lakabı takılmış,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Rey, Belh, Bağdat ve Buhara’da dersler alır,
Bilgi ve görgüsünü böylece artırır,
Ders alırken bildiklerini de aktarır,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Emir ve vezirlerle sohbete katılmış,
Felsefi Muhasebe ilmi anlatılmış,
Kültür merkezi olan Rey’de beş yıl kalmış,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Buhara yıllarında pek çok eser yazar,
El-Tahrir li-Evcühi’t-Takdir’i Nuh’a sunar,
Samani Sultanı Nuh, hediyeye boğar,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Horasan bölgesi onun meskeni olmuş,
Farabi ve İbn-i Sina devrinde doğmuş,
Onların gölgesinde adı unutulmuş,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Denir; Kindi ekolüne bağlı yetişti,
Devamlı savunmuştu Sünni akideyi
Pek çok değerli âlimi o yetiştirdi,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Amiri der; “Akıl ile nakil çelişmez,
İlim ile amel ayrı tarif edilmez,
Âlim olandan kulluk ibadeti düşmez,”
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Aristo’nun eserleri üstünde durdu,
Aristo’yu kendi görüşüyle yoğurdu,
O felsefeyi tarifte kriterler koydu,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

İslam esaslarına çok bağlı kalmıştır,
Farabi ve İbn-i Sina’yı sollamıştır,
Ahireti; Ruh ve bedenle saymaktadır,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

İlmi ikiye ayırıp, dini – felsefi,
Felsefi görüşler dinden uzak değildi,
O, İslâm kültürüne vakıf biriydi,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Dinleri inceleyip, üstün İslâm demiş,
İslamiyet Allah’ın son dini demiş,
Hem dünya hem de ahiret içindir demiş,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Filozoflar içinde yeri bir başkadır,
“Akıl, Allah’a boyun eğmek zorundadır,”
Der ki; “Allah kulu: halife yaratmıştır,”
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

İster aklın hikmetle donatılmasını,
Her kelimede vurgular Hakk sevdasını,
Anlatır kötü nefsin fonksiyonlarını,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

İrade hürriyetine yorum getirir,
İnkazü’l-beşer adlı eserde bildirir,
Ahlak üzerine de eserler vermiştir,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Siyaset anlayışı Grek kültüründen almış,
Geçmiş filozofları tetkike çalışmış,
İslamiyet kültürünü baş tacı yapmış,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Gözün yapısını detayıyla anlatmış,
Dünya-alem bin yıl sonra onu anlamış,
Tıp-tabiat alanında da çalışırmış,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Otuza yakın da eseri bulunmakta,
Hicri üç yüz seksen de hayat son bulmakta,
El yazmaları bulunmuş çok kitaplıkta,
Ebu Zer Yusuf oğlu Ebü’l-Hasan Amiri.

Şair, Araştırmacı, Yazar: Abdullah Yaşar Erdoğan