GÜLCE EDEBİYAT AKIMI

NAZIM TÜRÜ: ÇAPRAZLAMA
**************************************

1-Hece şiirimizde kafiyenin yönlendirici, çoğu kere kısıtlayıcı etkisinin azaltılmasını amaçlayan bir şiir türüdür. Kafiyelerin bir dörtlük içinde ÇAPRAZLAMA olarak yerleştirilmesi ile meydana gelen bir şiir türüdür.

2-Kafiye dizilişi şöyledir.
a- (mısranın başında)
-b (mısranın sonunda)
-a (mısranın sonunda)
b- (mısranın başında)
x

-c (mısranın sonunda)
d- (mısranın başında)
c- (mısranın başında)
-d (mısranın sonunda)

Diğer kıtalar bunların(bu iki kıtanın) tekrarı şeklindedir.

3-Şiir tarihimizde çok önceleri kafiye mısra başında idi, sonra mısra ortasına alındı; İslâmiyet’i kabulümüzden sonra mısra sonlarına alınmıştır. Şairin, kafiye kıskacında sığ - verimsiz duruma düşmemesi için çaprazlama olarak kafiyeler yerleştirilmiştir. Yukarıdaki kafiye dizilişinin dışında kafiyeler değişik şekilde de çapraz olarak yerleştirilebilir ler, bu, tamamen şairin isteğine kalmıştır.

4-Genellikle 7artı7=14 Heceli-kalıplı şiirlerde kullanılırsa da, 6artı5=11 dahil diğer ölçü-kalıplarda da kullanılarak veya beşlik, altılık mısralardan oluşan şiirlerde ve de gene ’çaprazına yerleştirilmiş’ kafiyelerle değişik ÇAPRAZLAMA örnekleri verilebilir, şiirler yazılabilir. Önemli olan kafiye kıskacından şairin ve şiirin kurtarılarak, yeni nefes alanı ve şekli ortaya konulmasıdır.Serbest şiirde yapılan ’Çaprazına Serbest’ adı ile anılır. Öneren Mustafa CEYLAN’dır.

"Gülce Edebî Topluluğu "

Kanımı tersine akıtan gurur
Eğince başımı seni görmedim!
Çileye yatırdı nazlı canımı,
Sormadım yâr seni, gel istersen vur!

Sen yüce gönüllüm, sen ki hep sustun
Bükerek boynunu kendine estin!
Postunun içinde ipleri kestin,
Sökülen ömrüne yama dikerek...

Siyah bir geceye dikilen güldün
Yaprağında giz aşk, kim der ki hata?
Günahın şahıdır sevda, etme âh
Hayata tebessüm, özüme nurdun!

Yitirdim desen de gözlerime bak,
Gözünden gözüme akanı gördüm!
Dudak titrer, dilin sırrına erdim,
Kusurum olsa da, sevdin özünden!

Refika Doğan-Antalya