GENOM PROJESİ
Ülkü TAN

28Kasım2010, 14:58

Ülkü TAN
GENOM PROJESİ İnsan genetiğinde dev keşif! Bilim dünyası, yaşamı alt üst edecek yeni bir gelişmeye daha imza atarak insan DNA’sının şifresini çözmeyi başardı. Çıkarılan "gen haritası" sayesinde kalp ve kanser hastalığı tarihe karışacak ve insan yaşamının kalitesi artarak uzayacak. Bilim tarihinde yeni bir dönüm noktası olan gelişme, bilim adamlarının on yıla yakın süredir üzerinde çalıştıkları insan genlerinin biyokimyasal şifresinin çözülmesiyle elde edildi. ABD Başkanı Bill Clinton ve İngiltere Başbakanı Tony Blair yaptıkları ortak açıklama ile insanın genetik haritasının çözülmesi için yürütülen ’’Human Genome Projesi’’nin ilk aşaması tamamlandığını bildirdiler. Genlerin deşifre edilmesiyle Alzheimer’den kansere değin bugüne kadar baş edilemeyen birçok hastalığa çare bulunacak. Yaşam kalitesi artacak, insan ömrü uzayacak. ABD Başkanı Bill Clinton, uluslararası çalışmalar sonucu insanların genlerinin haritasının ortaya çıkarılmasını, tarihin en büyük buluşlarından biri olarak nitelendirerek "Tanrı’nın yaşamı yarattığı dili bugün öğreniyoruz" dedi. Clinton, konuşmasında, genlerin haritasının çıkarılmasının, büyük İtalyan matematikçi, astronom ve fizikçi Galileo Galilei’nin buluşlarıyla eşit öneme sahip olduğunu belirterek, bu buluşla kanser, şeker, Parkinson ve Alzheimer hastalığının tedavisinde yeni bir devir açılacağını anlattı. İnsan genlerinin haritasının çıkarılmasının, antibiyotiklerin bulunuşundan daha büyük bir başarı olduğunu anlatan "Bu, 21’inci yüzyılın ilk dev teknolojik zaferi" diye konuştu. Gen haritasının ortaya çıkarılması özellikle Amerikan, İngiliz, Alman ve Japon bilim kuruluşlarının uzun yıllar süren çalışmaları sonucunda sağlandı. Fransız ve Çinli bilim adamları da bu çalışmaya katkıda bulundu. Herşey 1953 yılında iki bilim adamının canlı hücresinde bir çeşit genetik şifre olan DNA’yı bulmasıyla başladı. İngiliz bilim adamları Francis Crick ve Amerikalı meslektaşı James Watson, DNA’yı bulduklarında ’’yaşamın sırrını keşfettikleri’’ söylüyorlardı. Herkes onlara şüpheyle bakıyordu ama yüzde yüz haklıydılar. Hücre çekirdeğinde yer alan DNA, bir insanın göz renginden ten rengine, vücut yapısından boyuna kadar çeşitli fiziksel özelliklerini belirlemenin yanı sıra, sağlığı ve yaşam süresi konusunda da önemli rol oynuyordu. Human Genome Projesi nedir ? 18 ülkenin destek verdiği proje, 1990 yılının ekim ayında başladı. Projenin amacı insanın gen haritasının, yani genetik şifresinin çözülmesi. Gen haritası nedir ? Her insanda trilyonlarca hücre var. Hücre çekirdeğinde ise insanın fiziksel ve sağlık durumunu belirleyen kromozomlar, kromozomlarda da DNA’lar var. Buna bilimde ‘‘genetik şifre’’ deniyor. Genetik şifre Hücre çekirdeğindeki kimyasal dille yazılmış formül. Dioksiribo Nükleik Asit (DNA) denen bu şifre fosfat ve şekerden oluşuyor. Tek yumurta ikizleri dışında iki kişinin aynı genetik şifreye sahip olma olasılığı 2 milyonda birdir. Gen DNA alfabesi A, C, G ve T harflerinden oluşuyor. Harflerin dizilişi tıpkı yan yana gelen harflerin bir kelimeyi oluşturması gibi gen kodlarını meydana getiriyor. Her üç harften oluşan kod bir amino asiti temsil ediyor İnsandaki proteinleri 20 farklı amino asit blokunun kombinasyonu üretiyor. Farklı kombinasyonlar ise proteinleri, keratin ya da hemoglobin gibi farklı formlara sokuyor. Bilindiği üzere keratin saçın, hemoglobin ise kanın ana proteinini teşkil ediyor. İnsanlar arasındaki farklılıkları oluşturan DNA’ların oranı binde 2. Yani bu orandaki genler de aynı olsa, bütün insanlar birbirine tek yumurta ikizleri gibi birebir benzeyecek. Bir kişi gününün her saniyesini gen haritasının bir harfini ezberlemekle geçirecek olsa, haritanın tümünü ezberlemek için yüz yıl gerekli olur. İnsanın gen yapısı şempanzeninkine yüzde 98 oranında uyuyor. İnsanın her bir hücresinde 0.0001 santimlik bir yapının içinde yaklaşık iki metre uzunluğunda DNA sıkıştırılmış vaziyette ve hepsi bir toplu iğnenin başına sığacak büyüklükte. Her hücredeki DNA kodu içinde tam 3 milyar gen harfi var. Vücutta ise 100 trilyon hücre bulunuyor. Vücuttaki DNA’lar art arda getirildiğinde Güneş’le Dünya arasındaki mesafenin 600 katına ulaşılıyor. (Yaklaşık 160 milyar kilometre.)

I.
Birkaç koyun keçi sürüsüyle
Birkaç gelep yün değil toplum;
Sür istediğin biçime
Batırıp çıkar boyacı küpüne
Renkten renge girsin dünden bugüne(!)


Renkler zamanla ortaya çıkar
Solar gider zamanla…


Buz ile ovarlar donanı soğuktan
Vurgun yiyeni suda tutarlar…


Milyonlarca fenomen, doğru - yanlış
Tepeden tırnağa genlerimizde
Tüm benliğimizi sarmış…


II.

Elitler eleyip şimdi bizi
GDO’larla besleyip
Çipler ile sesleyip, benliğimizi
GENOM Projesi ile değiştirecekler!


Evcil, sadık köpekler yapacaklar bizden
Biyorobotlar çıkacak yepyeni içimizden!


Haydi insanoğlu kaldır başını
Direnebilirsen bilgisizce çağa diren(!)
Artık elinde ne yaba ne dirgen
Ne balta ne nacak;
Kafatasından beynin
Bedeninden genlerin çalınacak!


Hey sizler;
Çıkın Yusuf ile Züleyha’nın kuyusundan
Kör, sağır, vurdumduymaz
Haberiniz yok bilimin beş duyusundan!



Şaban AKTAŞ
02.01.2011