Bu şiiri okumadan önce sadece ayak kafiyeleri gösterilse bunun duygulu bir sevgi ve hüzün dolu sitem şiiri olduğu anlaşılabilir miydi acaba?

Özellikle bu dört ayağın kesinlikle şiirin içeriği ile hiçbir bağlantısı olmayıp sadece ayak kafiyeleri bağlamında birbirleri ile bağlantılı olduğu hissedilebilir.

Ürünü toplayıp ellere verdin. ( “ Ziraat ” bahsi )
Yüksek gerilimli tellere verdin ( “ elektrik – tesisat “ bahsi )
“Sırma tarakları kellere verdin. ( ironi) üstelik “ sırma saç “ değil “ sırma tarak “


Akıllı yok muydu, del’lere verdin? ( ….. )

Bu kadar kafiye kaygısının öne çıktığı, şiirin içeriği ile özellikle ayaklar arasında dokusal ve ahenksel bir uyum tezadı yaşandığı bir halk şiiri örneği sanıyorum son zamanlarda hiç okumadım. Evet, ozanlarımız belki kafiye anlayışlarında çok titiz değiller ama anlamı bu derece kurban asla etmemişlerdir bana göre..
Ayak kafiyesi seçimindeki bu yanlış tasarım zaten çalışmanın sahibini o kadar sıkıştırmış ki; “ del’lere “ yi kullanmak zorunda bırakmıştır.

Akıllı yok muydu, del’lere verdin? !....

Bu sıkıştırmanın bir başka görüntüsü de “ bel “ kullanımında göze çarpıyor. “ Bel ” in anlamları içinde en son akla gelen burada amaçlanmış ve kötü bir “ Çamlıbel ” fotokopisi ile vaziyet kurtarılmaya çalışılarak finalinde servis edilmiştir.

Elbette, hataları görüp kendimize çekidüzen vereceğiz. Yeter ki önyargısız bakmaya, kendimizi geliştirmeye gayret edip; “ oldum / piştim / erdim “ demeyelim.

Bu ilk önemli olumsuzluktan sonra şiire daha yakın gözlükle baktığımızda ise bazı şekilsel ve anlamsal zorlamalar;. sadece hece tamamlamak için kullanılan “ o ” ( Bütün haklarımı o haksızlara ) ve hem hece tamamlamak hem de bozulan anlama gizem katmak için kullanılan “ say ” ( Gözyaşı döktürdün; say, günler ile ) bir başka zaafiyet olarak göze çarpıyor.

Anlamı kafiye kurban etmek, mesajı çok net verememek, okuyucuyu aynı yerde tekrar tekrar düşündürüp yine de anlaşılmaz cümlelerle savaştırmak elbette bir çalışma için iyi olmayan düşünceler doğuruyor.

“ Nasıl sonuçladın sorgularımı? “ sorguyu sonuçlamak / sorguyu sonuçlandırmak ..
“’Zehir oldu hayat, gitsin! ’ demiştim “ hayatın gitmesi / hayatın bitmesi ( bir üst kafiye “bitsin” olunca mecbur kalındı ve başka bir kafiye bulunmadı..
“’Atın denizlere, yitsin! ’ demiştim “.. at / atın.. Muhatap eğer tekil ise, ki öyle ( … verdin! ) o zaman neden “ atın “ kullanılmış da “ at “ kullanılmamış? Mısra tekniği anlamında bir başka zaafiyet daha.
Ayrıca final kıtasındaki “ bitsin/gitsin/yitsin” gibi sıradan kafiyelerle

“ Gelinlik giydirdin, düğünler ile “ mısrası da kafa karıştıran bir başka mısra.
Hangi düğünler? Kaç tane düğün?
Aslında o kıt’a bütünüyle kafa karıştırıyor ya..

İsterseniz bir anekdot ile devam edelim;
Köyün birinde, bir genç, Hoca’ya gelerek:
“Hocam, ben bir masal biliyorum ama, bazı eksiklerim var. Anlatayım da düzeltiverin.” Demiş. Hoca da,
“Anlat bakalım,” Deyince genç başlamış anlatmaya:

“Hocam, eskiden Musa adında bir evliya varmış. Kızını deniz kıyısına götürüp asmak istiyormuş. O sırada denizden bir deve çıkmış. Evliya da, kızını asmaktan vazgeçip, deveyi asmış…”
Hoca, önce bir “Hasbinallah” çekmiş ve;
“Evladım, ben bunun neresini düzelteyim ki!” demiş. “Bir kere, bu anlattığın “masal” değil, “kıssa”
“Evliya” değil, “peygamber”
“Musa” değil, “İbrahim”
“Kızı” değil “Oğlu”
“Deniz kıyısı” değil, “Dağ başı”
“Deve” değil, “Koç”
“Asmamış” , “Kesmiş”
…….



Kıta kıta incelediğimizde ise;

Bir gün bulut bulut bindin dağıma
Ovamı düzümü sellere verdin.
Azap olup indin umut bağıma
Ürünü toplayıp ellere verdin.


“Azap olup inmek” ve “ürünü toplamak” son derece ham ifadeler. Burada “ürün” kelimesi öyle genel ve kapalı bir kelime ki; bu üzüm de olabilir, armut da olabilir. O yüzden bu kelime yerini sevmemiş ve dörtlüğü daha da tekdüzeliğe sürüklemiştir.


“Nasıl sonuçladın sorgularımı?
Nereye hapsettin tutkularımı?
“Seviyorum” dedim, duygularımı
Yüksek gerilimli tellere verdin. “

İkinci dörtlükte; “sorgunun sonuçlanması” şiire hiç yakışmamış. Çünkü bu bir hukuk terimidir. İkinci mısrada; “tutkularımı nereye hapsettin?” sorusu, ilk mısradaki tekdüzeliği ısrarla devam ettiriyor. Bu yönüyle bakıldığında, bu dörtlükte biçim mânayı ezip geçmiştir. Özellikle de, “yüksek gerilimli tel” ve duygunun bu tele verilmesi hayallerimi altüst etti. Hâla şoktayım!

“Bütün haklarımı o haksızlara
Koşma fırsatını ayaksızlara
Elmas küpeleri kulaksızlara
Sırma tarakları kellere verdin. “

Zıtlıklarla oluşturulmaya çalışılan ahenk çabasını anlayabiliyorum. Ancak “sırma” kelimesi “tarak” için değil, “saç” için kullanılır. Tarak için tavsiyem “şimşir” ağacıdır ve en kaliteli taraklar bu ağaçtan yapılır. Toroslarda çoktur mesela bu ağaç. Eskiden öküz boynuzundan da taraklar vardı. Çok sağlam ve estetik olurdu. Bu taraklar saçları nasıl dalga dalga yapardı.

“Neler düşlemiştim, senle beraber
Nerde hayallerim, aşktan ne haber?
Arada bıraktın, hazdan bihaber
Tüm ümitlerimi yellere verdin. “

“Düşlemek” fiili, münferit bir eylemdir. “beraber” yani müşterek düş olmaz. Muhatabınızla ilgili hayaller kurarsınız. Hayali bir yuva, mutlu bir beraberlik… O’nun içinde olduğu hayallerdir bunlar. İkinci mısradaki hayaller, zaten düşlemek kelimesiyle anlamdaş.
Biçim olarak bu dörtlükte dikkatimi çeken bir aksaklık var. “haber” ve “bihaber” anlamca aynı kökten gelen kelimeler. “bihaber”, “haberi yok” anlamında olduğu için, aynı kökten kelimelerle uyak yapılmasa iyi olurdu.

“Gelinlik giydirdin, düğünler ile
Sofralar kurdurdun, öğünler ile
Gözyaşı döktürdün; say, günler ile
Akıllı yok muydu, del’lere verdin? “

Birinci mısrayı anladık diyelim. İkinci mısradaki “öğünler ile sofra kurmak” nasıl bir kavramdır anlamadım. Üçüncü mısrada ise üst üste yığılmış kelimeler akıcılığı baltalamıştır. Gözyaşı döktürdüğünü belirtip, günleri tek tek sayarak size ifade vermesini mi istiyorsunuz? Çok karmaşık değil mi?
Hele de; “deli” kelimesini, hece sayısını tutturma kaygısıyla “dell” olarak yazmanız beni şaşırttı. Burada sadece yazımda değil, anlamda da sıkıntılar var. Burada “akıllılar dururken delilere verilen şey” nedir? “Gözyaşı” mı? “Gözyaşı döktürülen günlerin çetelesi” mi? Ya da “öğün, düğün” vs. mi?

“Ölüm çare olsun, bitsin! ’ demiştim
’Zehir oldu hayat, gitsin! ’ demiştim
’Atın denizlere, yitsin! ’ demiştim
Cesedimi çamlı bellere verdin!

Bu dörtlükte, Noktalama hataları dikkat çekiyor. Tırnak açılmış ama kesme işareti ile kapatılmış. İkinci ve üçüncü mısralarda ise tırnak yerine tamamen kesme işareti var.
Bu dörtlükteki çelişkilere gelince;

“Bitsin, gitsin ve yitsin” denilen şey beden ise, zaten muhatabı da “çamlı bellere” vererek bunu gerçekleştirmiş. Cansız insan bedeni için “ceset” kelimesinin kullanılması uygun bir ifade değil. Bunun yerine “cenaze” kelimesi daha isabetli olurdu.

Velhâsıl; kendi tarzında da olsa savruk ve dağınık bir şiir görüntüsünde. Bu şiir üzerinde çalışılsa da pek düzelecek bir yapıda değil.
Çünkü tasarım doğru değil.

Kanaatimce şiir aceleye gelmiş ve üzerinde yeterince çalışılmamıştır. Şiirde, aradığım derinliği ve beklediğim olgunluğu bulamadığımı üzülerek belirtmeliyim.
Saygılarımla.






Halil Gülşen tarafından 12/3/2010 7:15:40 PM zamanında düzenlenmiştir.