Muş mu, Huş mu?.. İşte ünlü türkünün hikayesi...

Emekli Kurmay Albay Oğuz Kalelioğlu, Muş-Yemen Türküsü Gerçeği adlı kitabında ünlü türkünün hikayesini anlattı.
Kalelioğlu, 117 sayfalık kitabın, “Muş-Yemen Türküsü’nün Tarih İçindeki Yeriö başlıklı bölümünde Ahmet Zeki Özdemir’e dayandırdığı bilgiler verdi.
Birinci Dünya Savaşı’nda Muş’a asker toplamaya gelen İstanbullu, Askerlik Şubesi Başkanı ve Müzisyen Yüzbaşı Selahattin Ethem’in ilk defa geldiği Muş’un rampalı yokuş yolunu çıkarken dudaklarından “Burası Muş’tur, yolu yokuşturö mısralarının döküldüğünü, şehrin dağların arasında sisli ve dumanlı görüntüsü nedeniyle de, Yüzbaşı’nın “havada bulut yok, bu ne dumandır" mısralarını söylediği anlatılan kitapta ayrıca şu bilgiler yer aldı:
“Şehrin içinde kadınlar ve genç kızlar ağıt yakmaktadırlar. Yüzbaşı soruyor: ‘Hayrola bacılar, hanımlar bu ağıtlar niye? Bir cenazeniz mi, acınız mı var?’ ‘Kumandan Bey, erkeklerimiz, oğullarımız askere gitti, senelerdir dönmedi.’ ‘Nereye gittiler?’, ‘Yaman illerine’, ‘Yemen neresidir, bilir misiniz?’, ‘Bilmeyiz, ancak orada gül-çiçek yoktur, çemen (çimen) vardır, erkeklerimiz mektuplarında çiçek yerine çemen gönderiyorlar.’ Bir müzisyen olan İstanbullu Yüzbaşı Selahattin Ethem Bey, hüzünle bir köşeye oturur, küçük defterini çıkarır ve Muş-Yemen Türküsü’nün ilk mısralarını kaleme alır." Kalelioğlu, kitabında türküde geçen yerin Muş değil, Yemen’deki “Huş" olduğu iddialarına da cevap verdi. Kalelioğlu, “Türkünün Muş’ta yazıldığı kesindir. Muş’tan Yemen’e giden askerlerin yakınlarının elemli ağıtlarını gerçek olaylarla birleştirip kağıda dökülmesiyle ortaya çıkmıştır"dedi..

Burası Muş’ dur
Yolu yokuşdur
Adına bir türkü var
Her türkü de öykü var

Türküde ki Muş’ mudur
Yoksa adı Huş’mudur
Meşhur Yemen türküsü
Acep nedir? öyküsü

Taa Muş’dan Yemen’e
Gitmiş gençler Askere
Ana’lar ve gelinler
Boşa bekler tezkere

Uzak Yemen elleri
Yoktur gül, çiçekleri
Gelinler ağıt yakar
Koklarken çemenleri


Kısaca bu öyküsü
Muş’un Yemen türküsü
Kimileri Huş derken
Hikaye de öyküsü

Yolu yokuşdur Muş’un
Sevdası uçan kuş’un
Bitti Yemen türküsü
Manice’ mize koşun

Defe vurem zımlensin
Tüm Türkiye’m dinlesin
Muş’un gönlünde yare
Hu da bize kurtare

Yağmur yağar taşlere
Vurgunem kardaşlara
Yağmış yağmış petare
Kalkın gidah sıtare

Kınayı getirmişler
Banmağın batırmışler
Yıllar yılı geline
Böyle ağıt dizmişler

İşte Muş’umdan Şive
Bu kadar yeter size
Burası türkü şehri
Türküler yaksın bize

Mektebin bacaları
Kırtakom de bir kuş var
Garşıda kıza kurban
Haydin Muş’da cümbüş var

Değirmenin bendine
Güllü hamam üstüne
Evler var hane hane
Dağlar da meşelerde

Ah le yaman Oğlane
Mendolo, Anam anam
Güzel Muş’u gezerken
Türkülerle dolanam

Çavuş dağı eteği
Merkezimin göbeği
Meşhurdur laleleri
Ve nefis üzümleri

Kalenin çevresinde
Sekiler halindeyiz
Selçuklu döneminden
Muş’ da merkez ilçeyiz

Romen Diyojen Bizans
Karşısında Alparslan
Malazgirt savaşını
Türklere kazandıran

Gururlu bir İlçeyiz
Kimseye baş eğmeyiz
Tarihimiz de şandır
Malazgirt zaferimiz

Malazgirt, Bostankale
Mağara, höyüklerle
Tarihi ipek yolu
Burdan da geçer kolu

Meşhur halk oyunları
Aşırma ve koçeri
Gerandi ve botani
Tanı Korkut İlçemi

Kız istemek törendir
Önce kıza bakılır
şerbetler içilerek
Sonra nişan takılır

Bir İlçe de bulanık
Yaz sıcak kışın soğuk
En büyük İlçemiz de
Tarım ve hayvancılık

Verimli geniş ova
Haçlı gölde balık var
Koyunlar ve kuzular
Ekilir buğday,pancar

Hasköy ilçemiz dardır
Tarihi taa Bizansdır
En küçük ilçemizde
Halkın çoğu araptır

Müsait depremlere
Volkanikdir bu yöre
Yüce Mevla’m korusun
Varto çökmüş kaç kere

Eski adı gımgımdır
Kürtçe de deprem demek
İlçe halkı bilinçli
Hedef zarar görmemek

Kışlar; uzun ve çetin
Yazdan hazırlık başlar
Güz mevsimi gelmeden
Doldurulur mutfaklar

Etler çokça kavrulur
Sebzeler kurutulur
Torbada paketlenir
Soğukta tüketilir

Peki neler mi yerler
Anlatacağız dostlar
Sabırsızlık etmeyin
Adam’a ayıp derler

Pırvaz diyorlar ona
Yani kelem, lahana
Sarımsakla tuzlanır
Çömleklerde saklanır

Reyhan, soğan ve çorti
İçine ekşi hamur
Bolca su koyularak
Koca küpte saklanır

Kış ayları gelince
Güzel kemikli etle
Çorti güzel kavrulur
Yemeden zor durulur

Lokman hekim geçerken
Muş iline uğramış
Lahana yiyenleri
Görünce şaşalamış

Bu kadar lahananın
Sonunda hastalık var
Bahar ayı gelince
Bana burdan iş çıkar

Ancak boşaymış tasa
Belki zarar verirdi
Uçkun adlı bir bitki
Panzehiri olmasa

Buğdaylar çuvallarda
Değirmen de var sıra
En büyükler Anne’ler
Değirmen de geceler

Pınağun ev ekmeği
Değirmen şenlik yeri
Un yapılan buğdaylar
Ev de ekmek olurlar

Nar tanesi, pirinçle
Yumurta ve de etle
Ana maddesi bulgur
Bunun adı Muş köfte

Haftada bir köfte var
Çok severler Muş’lular
Hafta direği derler
Sadece bir gün yerler

Meşhur ya lahanası
Hazüt, kelem dolması
Kışkik, kerçek ve herse
Tatlı teter helvası

Mırtoğe, gülük, kenger
Sıpidak, kak, cavbelek
Haydi dostlar gidelim
Muş’ da bitmiyor yemek

Zor kaçtık mutfağından
Doyamadık tadından
Manice gezdik, gördük
Yemen’e selam burdan

MEHMET FİKRET ÜNALAN