Tasavvufî bakış açısıyla ’varlık’ problemi ele alınmaya çalışılmıştır.

Yıllarca seyyah olup âlemi gezdi
Varlığı anlamaktı derdi
Sezmedi değil bir şeyler de sezdi
Lakin her fani gibi bir gün o da döşeği serdi
Derler ya! Çıkmaz canda umut var
Dedi, Tanrım!
Yaşlı bedenim için beklemiyorum kâr
Biliyorsun ne çok sualim var
Kimsede olmadı yar

Göklerin abidliği

Bilemedi hayal mi yoksa rüya
Boşlukta bir seyyare idi güya
Kulağına takıldı bir ses
Gökteydi ve güneş veriyordu ders
Gezegenler dünya toplanmıştı bir araya
Derslik de benziyordu yıldızlı bir semaya
‘Ey vefalı dostlar!’ dedi güneş
Yoktu âlemde ona bir eş
‘Varlık nedir?’ bir cevap verin
Âdemin müşkülünü giderin

Dünya dedi:
‘Varlık, Tanrı’nın kelâmı
Şu mübarek insana bir selâmı.
Bakmaz mı insan bize, biz olduk abîd
Elif, Be, Te… gibi manamız sabit
Her ne işimiz var o taat
Evvelimiz ve ahirimiz saadet
Her birimiz Hakk’ın kelâmı
Kimse bilmedi ne yazdı Tanrı kalemi!

İlmin dışta vücut adını alması

Âdem nida etti ki geçmek olmaz bu faslı!
Yokluk mu hiçlik mi nedir varlığın aslı?
Güneş tebessümle âdeme baktı
Âdemin içine bir ışık aktı
Varlıktan öncesi varlıktır yine
Anlamak istersen nazar kıl ilmine
Tanrı ilminde sîret idin giydirdi sûret
Cümle mahlûkât sen gibi kelâm-ı kudret
Nefsine bak ki ‘Kalbin’ gaybın oldu
Şuhudunla bir âlem kuruldu!
Güneş dünyanın imarını gösterdi
‘Her ne ki var âdem yaptı’ dedi.
İlmini irade ve kudretle dünya kıldı
İnsan ki kendini bildi Tanrıyı bildi!

Âdemin ikrarı

Âdem yorgun gözlerini açtı
Gördüğü rüyaya şaştı
Dedi: Güneş bugün ne güzel ışık saçtı.
İnsansın madem
Korkma ey âdem!
Değişir ismin vasfın
Bâkidir hakîkatin.

M.Talât Uzunyaylalı