XİSOR AŞİRETİ
Adıyaman'ın Kızıl Hızırları
(Tarih, İnanç, Kimlik ve Direniş Yolları)
Hüseyin TURHAL
Bir toplumun tarihi, yalnızca resmî belgelerden ve iktidarın kaleminden çıkan satırlardan ibaret değildir. Gerçek tarih; çoğu zaman görmezden gelinen, susturulmaya çalışılan ve hafızanın en derin köşe...
Güneydoğu Anadolu'nun demografik haritası, yüzyıllar boyunca yerleşik ve göçebe hayat süren Kürt ve Türkmen aşiretlerinin karmaşık etkileşimleriyle şekillenmiştir. Reşvan aşiretinin Adıyaman merkezli coğrafyası incelenirken, bölgenin bir diğer önemli ve köklü Kürt aşireti olan Hısor (Xısor veya Xısoran) aşireti ile olan potansiyel bağlantısı, tarihsel ve kültürel miras açısından büyük önem taşımaktadır.
Hısor Aşiretinin Coğrafi Odak Noktası Hısor aşireti, genellikle Reşvan gibi, Adıyaman ilinin özellikle kuzey ve doğu bölgelerinde, yani Sincik, Gerger ve kısmen Malatya sınırına yakın yerlerde yoğunlaşmıştır. Bu coğrafi yakınlık, iki büyük Kürt aşiretinin tarih boyunca sürekli etkileşim içinde olduğunu göstermektedir. Ortak Yaşam Alanı: Her iki aşiret de Osmanlı döneminde aynı vergilendirme ve idari birimlere (Kahta, Besni) dahil edilmiş, aynı otlak ve yaylak alanları için mücadele etmişlerdir (Bölüm 7). Bu durum, kültürel ve hatta soy bazlı alışverişi kaçınılmaz kılmıştır.
Reşvan ve Hısor Arasındaki Bağlantı İddiaları Sözlü tarih, yerel şecere kayıtları ve araştırmalar, Reşvan ve Hısor aşiretleri arasında çeşitli düzeylerde bir bağlantı olduğu tezini güçlendirmektedir: Aynı Kökenden Gelme: Bazı sözlü anlatılarda, Hısor'un, Reşvan aşiretinin büyük göç yolları üzerinde ayrılan veya geride kalan kolları olduğu iddia edilir. Bu anlatıya göre, her iki aşiret de çok daha eski ve geniş bir Kürt konfederasyonunun parçası olabilir. Bölünme ve Yeniden Adlandırma: Aşiretler, politik nedenlerle veya coğrafi yerleşikleşme sonucunda zaman zaman bölünerek yeni isimler almıştır. Hısor adının, Reşvan'ın bir kolunun coğrafi bir nedenden ötürü (örneğin bir yerleşim yerinin adı) bağımsız bir aşiret olarak anılmaya başlamasıyla ortaya çıkmış olması mümkündür. Dini Geçişler: Reşvan'ın erken dönemde baskın Yezidi kimliği (Bölüm 2), Hısor aşiretinin de kökeninde bu mirası taşıyor olabileceğini düşündürmektedir. Her iki aşiretin de zamanla Sünnileşme ve Alevileşme süreçlerinden etkilenmesi, ortak bir dini geçmişin izlerini taşıyabilir.
Araştırma Yöntemleri ve Kanıt Arayışı Bu bağlantıyı kitap düzeyinde kesinleştirmek için, sonraki bölümlerde detaylandırılması gereken araştırma alanları şunlardır: Sözlü Tarih Kayıtları: Adıyaman ve Malatya çevresindeki yaşlı aşiret mensuplarıyla yapılan mülakatlar, aile büyüklerinden aktarılan göç hikayeleri ve ortak atalara dair söylenceler. Dil ve Kültür Karşılaştırması: Her iki aşiretin konuştuğu Kürtçe lehçenin (genellikle Kırmanccanın bir varyantı) fonetik ve kelime dağarcığı açısından karşılaştırılması. Ayrıca düğün, cenaze ve bayram gibi temel kültürel pratiklerdeki benzerlikler. Soyadları ve Köy İsimleri: Her iki aşirete mensup köylerde ortak soyadlarının veya aynı kökene işaret eden yer adlarının bulunup bulunmadığının incelenmesi. Sonuç olarak, Reşvan ve Hısor aşiretlerinin sadece coğrafi komşu değil, aynı zamanda tarihsel ve muhtemelen soy bazlı bir bağı paylaşan iki güçlü Kürt topluluğu olduğu tezi güçlüdür. Bu bağlantının detayları, Güneydoğu Anadolu Kürt aşiret yapısının bütünselliğini anlamak için hayati önem taşımaktadır.
Edebiyatdefteri.com, 2016. Bu sayfada yer alan bilgilerin her hakkı, aksi ayrıca belirtilmediği sürece Edebiyatdefteri.com'a aittir. Sitemizde yer alan şiir ve yazıların telif hakları şair ve yazarların kendilerine veya yetki verdikleri kişilere aittir. Sitemiz hiç bir şekilde kâr amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme ve eğitim amacıyla sunulmaktadır.
Sitemizde yer alan şiirler, öyküler ve diğer eserlerin telif hakları yazarların kendilerine veya yetki verdikleri kişilere aittir. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. Ayrıca sitemiz Telif Hakları kanuna göre korunmaktadır. Herhangi bir özelliğinin kısmende olsa kullanılması ya da kopyalanması suçtur.