6.1. Xısor'da Aleviliğin Temel Öğeleri: Dört Kapı Kırk Makam
Xısor Aşireti'nin inanç sistemi, Anadolu Aleviliğinin genel çerçevesine sadık kalarak, kendi bölgesel yorumları ve Ağuîçen Ocağı'nın öğretileriyle şekillenmiştir. Bu inancın temelini, bireyin manevi yolculuğunu anlatan Dört Kapı Kırk Makam felsefesi oluşturur.
Kapılar ve Makamlar: Bu yol, Şeriat (kurallara uyum), Tarikat (yola giriş), Marifet (sırra erme) ve Hakikat (gerçeği bulma) aşamalarından oluşur. Xısor toplumu, bireyin bu yoldaki gelişimini sosyal ve dinsel hayatın merkezine koyar.

İnsan-ı Kâmil (Olgun İnsan): Xısor Aleviliği, İnsan-ı Kâmil olma ülküsünü hedefler. Bu, sadece ibadetle değil, aynı zamanda eline, beline, diline sahip olma ilkesiyle, toplumsal ahlak ve adaletle gerçekleşir. Aşiret içi dayanışma ve hak yememe ilkesi, bu felsefenin somut yansımalarıdır.
Ali Sevgisi ve On İki İmam: İnancın temelinde, Hz. Ali'ye ve onun soyundan gelen On İki İmam'a duyulan derin sevgi ve bağlılık yatar. Bu sevgi, Cemlerde okunan deyişlerde, mersiyelerde ve günlük dilde sıklıkla ifade edilir.

6.2. Ağuîçen Ocağı'nın Tarihçesi ve Şecereleri
Xısor Aşireti, Aleviliğin talip (öğrenci/mürit) kesimini temsil ederken, Ağuîçen Ocağı ise onların Pîr (manevi önder) makamını elinde tutar. Bu Ocak, Anadolu Aleviliğinin en köklü ve saygın ocaklarından biridir.
Ocağın Kurucusu: Ağuîçen Ocağı'nın kökenleri, genellikle Ağuîçen Sultan olarak bilinen manevi bir kişiliğe dayandırılır. Ocağın şecereleri (soyağacı), manevi rehberliğin kesintisiz bir şekilde Hz. Ali'ye ve Hacı Bektaş Veli'ye dayandığını iddia eder.
Dedelik Kurumu: Dedelik, Ağuîçen Ocağı'nın soyundan gelenlerin yürüttüğü, babadan oğula geçen kutsal bir görevdir. Xısor Aşireti üzerindeki Ağuîçen Dedeleri, sadece Cemleri yönetmekle kalmaz; aynı zamanda aşiret içi sorunları çözer, "yol" hükümlerini denetler ve manevi eğitimi sağlarlar. Bu ilişki, aşiretin inançsal kimliğinin sürekliliğini garantiler.
Musahiplik (Yol Kardeşliği): Ağuîçen erkanı içerisinde, iki ailenin ömür boyu manevi kardeşlik yemini etmesi olan Musahiplik kurumu büyük önem taşır. Bu ritüel, kan bağının ötesinde, inançsal dayanışmayı ve toplumsal kontrolü pekiştirir.

6.3. Cem Ritüeli: Xısor Köylerinde Cem'in İcrası
Cem, Xısor Aleviliğinin en önemli dinsel ritüelidir ve toplumsal yaşamın merkezidir. Tarih boyunca baskı altında gizlice yapılan Cemler, aşiretin inançsal direncini temsil etmiştir.

Cem'in Amacı: Cem, topluluğun bir araya geldiği, rızalık (helalleşme) alındığı, sorgu (görgü) yapıldığı, dinsel deyişlerin okunduğu ve semah dönüldüğü manevi bir meclistir.

Görgü Cemi: Yılın belirli zamanlarında, genellikle Dede'nin huzurunda toplanan Görgü Cemleri, bireylerin hatalarını itiraf ettiği ve topluluk önünde Rızalık aldığı bir mahkemedir. Bir talip, rızalık almadan Cem'e katılamazdı; bu, toplumsal ahlakın en üst düzeyde tutulmasını sağlayan bir mekanizmadır.

Zakir ve Semah: Cem sırasında Kürtçe Kurmancî olarak okunan deyişler ve nefesler, Xısor'un kültürel ve inançsal kimliğinin en önemli aktarıcılarıdır. Bu deyişler eşliğinde, Semah dönülür. Semah, evrenin ve insanın dönüşünü temsil eden, estetik ve manevi değeri yüksek bir ritüeldir .

6.4. Ziyaret Yerleri ve Hızır Kültü
Xısor Aşireti'nin inancı, yerleştiği coğrafya ile organik bir bağ içindedir. Dağlar, pınarlar ve tarihi mekânlar, kutsal addedilen Ziyaret Yerleri haline gelmiştir.
Hızır İnancı: Xısor'un "Kızıl Hızırlar" olarak anılması, Hızır kültüne duydukları olağanüstü saygıyı gösterir. Hızır, zor anlarda ortaya çıkan, bolluk ve bereket getiren, darda kalanlara yetişen kutsal bir figürdür. Xısor köylerinde, özellikle kış aylarının sonunda, Hızır Orucu tutulur ve büyük bir coşkuyla Hızır Aşı (lokması) hazırlanır.

Türbeler ve Pınarlar: Aşiretin yaşadığı bölgedeki belirli evliya türbeleri, kutsal ağaçlar (çınar) ve şifalı olduğuna inanılan pınarlar, önemli ziyaret noktalarıdır. Bu ziyaretler, sadece dinsel bir görev değil, aynı zamanda aşiret üyelerinin bir araya gelmesini ve ortak kimliği pekiştirmesini sağlayan toplumsal etkinliklerdir. Ziyaret kültürü, doğaya ve atalara saygının somut bir ifadesidir.

Bu derinlikli inanç yapısı, Xısor Aşireti'nin sonraki bölümlerde ele alınacak olan Osmanlı baskılarına, büyük göçlere ve modernleşme süreçlerine karşı direnişinin temel kaynağını oluşturmuştur.