Borsada Para Nasıl Kazanılır?
Bölüm 3: Temel Analiz: Şirketleri Değerlemek
🔎 Bir Şirket Ne Kadar Değerli?
Bir hisse senedinin fiyatı her gün, hatta her saniye değişir. Bu fiyat, alıcı ve satıcıların anlık duygularını ve beklentilerini yansıtır. Ancak Temel Analiz, hissenin anlık fiyatına değil, şirketin içsel değerine odaklanır.
Temel Analizin Amacı: Bir şirketin ekonomik sağlığını, yönetim kalitesini, rekabet avantajını ve gelecek potansiyelini inceleyerek hissenin piyasadaki fiyatının ucuz mu yoksa pahalı mı olduğunu tespit etmektir. Tıpkı bir ev alırken sadece ilan fiyatına bakmak yerine, evin bulunduğu semti, metrekareyi ve tadilat masrafını hesaplamak gibidir.
Bu analizin temel dayanağı, şirketin halka açık olarak yayımladığı finansal raporlardır.
Finansal Tabloları Okumak
Bir şirketi analiz ederken bakmanız gereken üç ana tablo vardır:
Bilanço (Balance Sheet): Bir şirketin belirli bir tarihteki anlık fotoğrafıdır.
Varlıklar: Şirketin sahip olduğu şeyler (nakit, alacaklar, binalar, makineler).
Borçlar (Yükümlülükler): Şirketin borçları (krediler, ödenecek hesaplar).
Özkaynaklar: Varlıklardan borçlar çıkarıldıktan sonra kalan, hissedarlara ait olan değer. (Varlıklar = Borçlar + Özkaynaklar).
Gelir Tablosu (Income Statement): Bir dönem boyunca (genellikle üç aylık veya yıllık) şirketin performansını gösterir.
Gelir: Şirketin satışlarından elde ettiği para.
Gider: Şirketin harcamaları (maaşlar, hammadde, kira).
Net Kâr: Gelirlerden tüm giderler ve vergiler çıkarıldıktan sonra kalan, hissedarlara dağıtılabilecek kâr.
Nakit Akış Tablosu (Cash Flow Statement): Kârın sadece kâğıt üzerinde kalmadığını, şirketin eline gerçekten ne kadar nakit geçtiğini gösterir. Bir şirket kârlı görünebilir, ancak nakit sıkıntısı çekiyorsa tehlikelidir.
🔢 Önemli Finansal Oranlar
Temel analizin gücü, ham verileri anlamlı oranlara dönüştürmektir. İşte en çok kullanılan ve en kritik oranlar:
1. Fiyat/Kazanç Oranı (F/K)
Bu, belki de en sık kullanılan değerleme ölçütüdür.

Anlamı: Yatırımcının, şirketin her 1 TL'lik kazancı için kaç TL ödemeye istekli olduğunu gösterir.
Yorum:
Düşük F/K (örneğin 5-10): Hisse, kazancına göre ucuz görünüyor olabilir.
Yüksek F/K (örneğin 20+): Hisse, gelecekteki büyüme beklentisi nedeniyle pahalı fiyatlanıyor olabilir.
Önemli Not: F/K oranı, sektör ortalaması ve şirketin kendi geçmiş F/K'ları ile karşılaştırılarak yorumlanmalıdır. Büyüme potansiyeli yüksek teknoloji şirketlerinin F/K'ları doğal olarak daha yüksek olacaktır.

2. Piyasa Değeri/Defter Değeri (PD/DD)
Anlamı: Şirketin piyasadaki toplam değerinin, bilançosunda yazılı olan maddi varlık değerine (özkaynağına) oranını gösterir.
Yorum:
PD/DD < 1: Şirket, sahip olduğu fiziksel varlıklardan (bina, arsa, makine) daha ucuza satılıyor demektir (Genellikle bankalar ve geleneksel sanayi şirketlerinde daha anlamlıdır).
PD/DD > 1: Şirket, varlıklarının değerinden daha yüksek fiyatlanıyor demektir; yatırımcılar şirketin marka değeri, yönetim kalitesi ve gelecek kâr potansiyeline prim ödüyor demektir.
3. Özkaynak Kârlılığı (ROE - Return on Equity)
Anlamı: Şirketin, hissedarların koyduğu parayı (özkaynakları) ne kadar verimli kullandığını gösterir.
Yorum: Yüksek ROE (örneğin %15 ve üzeri), şirketin kârlı olduğu ve hissedarların yatırımlarından iyi bir getiri sağladığı anlamına gelir. Bu oran, şirketin yönetim kalitesini gösteren önemli bir göstergedir.
4. Temettü Verimi (Dividend Yield)
Anlamı: Hissenin fiyatına göre ne kadar nakit temettü (kâr payı) ödediğini gösterir. Gelir elde etmek isteyen yatırımcılar için önemlidir.
📝 Bölüm 3 Sonuç
Temel analiz, borsada başarılı olmanın temel taşıdır. Hissenin anlık fiyatına değil, şirketin gerçek değerine odaklanmayı öğretir. Başarılı olmak için, finansal tabloları okumayı öğrenmeli ve F/K, PD/DD gibi kritik oranları kullanarak şirketleri kendi sektör ortalamalarıyla karşılaştırmayı alışkanlık haline getirmelisiniz.
Bir sonraki bölümde, piyasa hareketlerini tahmin etmeye odaklanan ve Temel Analizi mükemmel bir şekilde tamamlayan Teknik Analiz konusunu ele alacağız.